دنبالچه یا کوکسی (coccyx) ساختار استخوانی سه ضلعی است که در بخش ته و انتهای ستون مهره ها قرار گرفته است. خود این استخوان از سه تا ۵ بخش استخوانی کوچکتر تشکیل شده است که توسط مفصل و رباط به هم متصل نگه داشته میشوند. زمانی که استخوان دنبالچه دچار آسیب شود منجر به درد و ناراحتی می شود و میتواند در مواردی، افراد را از زندگی روزمره بازدارد. درد استخوان دنبالچه که کوکسی داینیا (coccydynia) نیز نامیده میشود، در زنان بیشتر از مردان بروز میکند زیرا ناحیه لگنی در خانم ها بزرگتر است و در نتیجه استخوان دنبالچه بیشتر در معرض آسیب قرار میگیرد.

چه چیزی منجر به درد دنبالچه میشود؟

دلایل ایجاد درد دنبالچه متفاوت هستند. معمولا دلایل زیر منجر به درد دنبالچه میشوند:

• افتادن به پشت و ضربه فیزیکی
• آسیب ناشی از کشش تکرارشونده: در ورزشهایی مانند دوچرخه سواری که نیاز به جلو-عقب شدن فرد است، حرکات تکراری ستون مهره ها در طولانی مدت میتواند منجر به آسیب دنبالچه شود.
• بارداری: در سه ماهه سوم بارداری بدن خانم ها هورمونهایی ترشح میکند که منجر به شل شدن بافت اطراف دنبالچه میشوند. این فرایند اگرچه برای بارداری و وضع حمل لازم است اما میتواند منجر به کشیدگی رباط های اطراف دنبالچه شده و درد دنبالچه را به همراه داشته باشد.
• اضافه وزن و چاقی میتواند با فشار بیش از حد به دنبالچه، درد آن را به همراه داشته باشد.
• وزن پایین: به این علت که چربی حمایت کننده کمی در اطراف دنبالچه قرار میگیرد احتمال آسیب بافت استخوانی یا رباط های اطراف آن افزایش می یابد.
• نشستن نامناسب بر روی سطح سفت و طولانی مدت
• سرطان: در برخی موارد نادر، درد دنبالچه نشانگر وجود سرطان است. احتمال این عامل در درد دنبالچه بسیار جزئی است.

علائم درد دنبالچه

آسیب دنبالچه ممکن است علائم زیر را ایجاد کند:

• درد در ناحیه نشیمنگاه و دنبالچه بصورت شدید یا سوزناک
• دردی که در هنگام تغییر موقعیت از حالت نشسته به ایستاده تشدید میشود
• درد در هنگام نشستن های طولانی مدت افزایش می یابد
• هنگام حرکت روده درد ناحیه نشیمنگاه تشدید میشود
• در هنگام رابطه جنسی درد در پشت کمر در ناحیه نشیمنگاه ایجاد میشود

برخی علائم دیگر درد دنبالچه یا کوکسی داینیا شامل موارد زیر هستند:

• افسردگی
• اضطراب و خشم
• کم خوابی یا خواب بی کیفیت
• درد باسن
• درد پشت (نواحی بالاتر از دنبالچه)

ورزش برای درد دنبالچه

یکی از روشهای درمان درد دنبالچه ورزش است. انواعی از ورزش ها را میتوان برای بهبود وضعیت درد دنبالچه به کار برد. از جمله:

بغل کردن زانوی یک پا

1. ابتدا به پشت دراز بکشید
2. یک زانو را به سمت سینه خم کنید
3. پای صاف را تا جای ممکن به سمت بیرون بکشید
4. پای خم شده را گرفته و به ارامی به سمت سینه بکشید
5. این حالت را برای سی ثانیه نگه دارید و سپس برای پای دیگر تکرار کنید

ورزش کششی زانوهای ضربدری

1. ابتدا به پشت دراز بکشید
2. زانوها را در حالی که کف پا به زمین چسبیده به سمت بالا بیاورید
3. زانوهای پای چب را بالاتر آورده و مچ پای همان پا را بر روی زانوی پای راست قرار دهید
4. حال با دستان خود ناحیه ران پای راست را از پشت بگیرید و به آرامی به سمت سینه بیاورید و این حرکت را برای 30 ثانیه تکرار کنید
5. این حرکت را برای پای مخالف نیز تکرار کنید

ورزش زانو زدن کشش لگن

برای انجام این ورزش ابتدا لازم است تا فرد به حالت زانوزده بنشیند؛ بصورتی که دو زانو روی زمین بوده و بالاتنه به حالت راست باشند، انگار که فرد بر روی زانوهای خود ایستاده است. زانو باید زاویه 90 درجه داشته باشد.

1. یکی از پاها به همان حالت باقی می ماند. پای دیگر از حالت زانوزده در آمده و به سمت جلو می آید و با زاویه 90 درجه در جلوی بدن قرار میگیرد، بصورتی که کف پای جلو آمده به زمین بخورد. برای راحتی میتوان از یک حوله یا بالشت کوچک زیر زانوی پشتی استفاده کرد. انگشتان پای پشتی به سمت عقب کشیده شده و روی پای پشتی به زمین برخورد میکند.
2. در حالی که سینه صاف شده است برای راحتی بیشتر دستها را بر روی کمر خود قرار دهید.
3. به آرامی لگن را به سمت جلو بکشید و کشیدگی را احساس کنید. از کشیدگی بیش از حد خودداری شود.
4. کشش را برای 20 تا 30 ثانیه نگه دارید
5. پای جلوآمده را به حالت زانوزده در آورده و پای زانوزده را به جلو بیاورید و این مراحل را تکرار کنید.

شکل کودک

1. ابتدا بر روی دو زانو بنشینید
2. دستان خود را به جلو آورده و به صورت صاف از سمت کف دست به زمین تکیه دهید.
3. در حالی که دستانتان کشیده شده و کف دست به زمین وصل است، به آرامی خود را از حالت نشسته جدا کرده و به سمت جلو بکشید. دستان خود را در طول این حرکت صاف و سر خود را به سمت پایین نگه دارید. محل دقیق دستان جایی است که شما در هنگام نشستن کششی را در بازوها و دستان خود احساس کنید.
4. خود را 20 تا 30 ثانیه در حالت کشش نگه دارید.

جراحی دنبالچه با لیزر

روشهای متنوعی برای درمان درد دنبالچه وجود دارند. در صورتی که روشهای غیرتهاجمی جوابگوی مشکل فرد نباشند میتوان از روشهای تهاجمی مانند جراحی استفاده کرد. امروزه لیزر بعنوان یک روش غیرتهاجمی اما کارآمد شناخته میشود که اگرچه اسم جراحی را با خود یدک میکشد اما معمولا نیاز به برش بدن نداشته و روشی غیرتهاجمی به شمار میرود. جراحی دنبالچه با لیزر روش نوینی برای درمان درد دنبالچه است که بسته به علت ایجاد درد ممکن است استفاده شود. لیزر در حقیقت نوعی نور یا موج الکترومغناطیس است که دارای انرژی بوده و تابش آن به یک نقطه منجر به انتقال انرژی به بافت میشود. انرژی لیزر میتواند بافت را تحریک کند تا خود را سریعتر ترمیم کند و معمولا در دردهای ناشی از التهاب کاربرد دارد.

تابش لیزر میتواند التهاب ناحیه مدنظر را از بین ببرد. تخریب بافت ملتهب منجر میشود تا فضای بیشتری برای اعصاب نواحی دنبالچه به وجود بیاید که این مسئله فشار فیزیکی اضافی را از روی اعصاب برداشته و در نتیجه درد دنبالچه کاهش می یابد. از طرفی بافت ملتهب نیز خود را به تدریج ترمیم میکند. استفاده از لیزر برای درمان درد دنبالچه باید با مشورت پزشک متخصص باشد.

نسخه اصلی مطلب علت و درمان درد دنبالچه (کوکسی داینیا) را بشناسید را در سایت دکتر احمد شکرچی زاده بخوانید.

---