بیضه ها از جمله غده های مهم بدن مردان است که وظیفه ی تولید و ذخیره اسپرم و همچنین ترشح هورمون هایی نظیر تستوسترون را بر عهده دارد. این بخش از اندام مردان که خارج از بدن و درون کیسه ای به نام کیسه بیضه در پشت آلت تناسلی قرارگرفته است. اسکن اولتراسوند بیضه، نوعی سونوگرافی جهت تصویربرداری از این ناحیه است. سونوگرافی بدون درد بوده و در آن با استفاده از امواج صوتی، تصاویری از اندام ها و ساختارهای داخلی بدن به دست می آید. یک دستگاه مبدل دستی امواج صوتی را تولید می کند، این امواج در بدن حرکت می کنند و به مبدل باز می گردند. مبدل اطلاعات را به کامپیوتر می فرستد و کامپیوتر این اطلاعات را به تصاویر بصری تبدیل می کند. سونوگرافی می تواند جزئیاتی مانند وجود کیست های پر از مایع را که اشعه ایکس قادر به نشان دادنشان نیست، نشان دهد. سونوگرافی بیضه را می توان سونوگرافی اسکروتوم نیز نامید.

کاربرد سونوگرافی اسکروتوم

برخی از دلایل انجام سونوگرافی بیضه عبارتند از:

• توده های بیضوی

توده بیضوی، توده غیرنرمالی نیست که ممکن است درون بیضه ها تشکیل شوند. توده بیضوی، مشکلی شایعی است که می تواند دلایل مختلفی داشته باشد. توده های بیضوی می تواند در مردان، نوجوانان یا کودکان نیز رخ دهد. این توده در یک یا هر دو بیضه ایجاد می شود. توده های بیضوی نشانه ای از وجود مشکلاتی در بیضه هایتان است. این توده ها ممکن است در اثر صدمه ایجاد شده باشند؛ اما می تواند از مشکلات پزشکی اساسی جدی تری نیز باشد.

• پیچ خوردگی بیضوی

شایع ترین مشکلی که برای دستگاه تناسلی مردانه رخ می دهد، موقعیت بسیار دردناک پیچ خوردگی بیضه است. طنابی با نام طناب اسپرمی خون را به بیضه ها می رساند. در حین پیچ خوردگی بیضه ها، این طناب می پیچد. در نتیجه جریان خون متأثر شده و بافتهای بیضه شروع به مردن می کنند. پیچ خوردگی بیشتر در میان پسران نوجوان شایع است. افرادی بین 12 تا 18 سال، 65 درصد بیماران مبتلا به این مشکل را تشکیل می دهند. با این حال کودکان و افراد بزرگتر هم ممکن است به این مشکل دچار شوند.

• اپیدیدیمیت

اپیدیدیم مجموعه ای از لوله های کوچک است که اسپرم را جمع آوری و ذخیره می نماید. به پشت هر بیضه متصل است. یکی از شایع ترین دلایل وجود درد در بیضه، اپیدیدیمیت، التهاب این لوله ها است که ممکن است در اثر عفونت ایجاد شود. اپیدیدیمیت معمولاً یک عفونت باکتریایی ثانویه است که در اثر مواردی همچون عفونت مجرای ادراری یا عفونت های مقاربت جنسی (STI) عود می کند. باکتری موجود در مجرای ادراری (لوله حامل ادرار و اسپرم از آلت تناسلی) از مجرای ادرار و دستگاه تناسلی به اپیدیدیم می رسد.

• عدم نزول بیضه

معمولاً هر دو بیضه در کیسه بیضه قرار می گیرند. عدم نزول بیضه یا بیضه نهفته بدان معناست که یک یا هر دو بیضه در کیسه قرار نمی گیرد و در جایی مانند کشاله ران و یا درون قسمت پایینی شکم قرار گرفته است. تقریباً 5 درصد از کل پسران با این مشکل زاده می شوند. کودکان نارس یا با وزن اندک در خطر بیشتری از ابتلا به این مشکل قرار دارند. نیمی از کودکان به هنگام تولد دارای بیضه نهفته هستند و بیضه ها در سه ماهه اول به درون کیسه وارد می شوند.

• ناباروری

بیضه ها محل ساخت و ذخیره اسپرم است. مشکلاتی که بر بیضه ها اثر می گذارند، گاهی می تواند ناباروری مردان را به همراه داشته باشد. مشکلات احتمالی می تواند عبارت باشد از عفونت، صدمات، جراحی ها یا بیماری های قبلی.

• واریکوسل

واریکوسل به زمانی اطلاق می شود که شبکه عروق کیسه بیضه بزرگ می شوند. این عروق مشابه عروق واریس در پا هستند. واریکوسل در سن بلوغ شکل می گیرد و در طول زمان بزرگتر می شود و راحتتر قابل تشخیص خواهند بود. واریکوسل بیضه بیشتر در قسمت چپ کیسه بیضه ایجاد می شود. این به آن دلیل است که آناتومی مردان در دو سمت بدن یکسان نیست. واریکوسل می تواند به صورت همزمان در هر دو سمت وجود داشته باشد؛ اما به ندرت رخ می دهد.

فواید سونوگرافی اسکروتوم

• اکثر تصویربرداری های فراصوت غیرتهاجمی اند (نیاز به هیچ سوزن و تزریقی ندارند).
• استفاده از امواج فراصوت شایع، ساده و مقرون به صرفه تری از روش های دیگر تصویربرداری است.
• تصویربرداری فراصوت کاملاً ایمن است و از هیچ گونه اشعه یونیزه ای استفاده نمی نماید.
• تصویربرداری فراصوت، تصویر واضحی از بافت های نرمی که به خوبی در تصاویر اشعه ایکس مشخص نمی شوند، ارائه می نماید
• امواج فراصوت، تصاویر در لحظه ای فراهم می نماید که ابزار خوبی برای راهنمایی انجام فرایندهای کم تهاجمی مانند نمونه برداری سوزنی و استخراج مایع به شمار می رود.

آمادگی جهت انجام سونوگرافی اسکروتوم

1. زخم های باز با انجام سونوگرافی مغایرت دارند؛ زیرا ژل سونوگرافی موجب تحریک زخم یا آلودگی بیشتر آن می شود.
2. قبل از انجام سونوگرافی، پزشک خود را از سابقه اعمال جراحی قبل خود مطلع کنید.
3. سونوگرافی بیضه ها نیاز به آمادگی خاصی ندارد و قبل از انجام این سونوگرافی، نیازی به جلوگیری از خوردن یا نوشیدن وجود ندارد.
4. رعایت بهداشت محدوده دستگاه تناسلی لازم است.

نحوه انجام سونوگرافی اسکروتوم

قبل از انجام آن از فرد خواسته می شود تا به پشت روی میز دراز بکشد. در حین آن ممکن است نیاز باشد تا فرد بر روی یک سمت بدن دراز بکشد. سونوگرافی بیضه خارج از بدن انجام می شود. دستگاهی کوچک که در دست قرار می گیرد به نام ترانسوندر برای گرفتن تصاویر استفاده می شود. پزشک ممکن است از ژلی بر پایه آب بر روی کیسه بیضه استفاده کند تا مطمئن شود تماس خوبی بین پوست و ترانسوندر ایجاد می شود. پزشک، ترانسوندر را بر روی کیسه بیضه عقب جلو می کند تا بتواند تصاویری از بیضه ها ایجاد کند.

تفسیر سونوگرافی اسکلروتال

رادیولوژیست بعد از دیدن تصاویر مربوط به سونوگرافی بیضه، نتیجه را تجزیه و تحلیل می کند. سپس گزارشی را با جزئیات برای پزشک ارسال می کند. اگر در تصاویر مربوط به سونوگرافی مشکلات یا عامل غیرطبیعی دیده شود، می تواند نشانه یکی از موارد زیر باشد:

• وجود عفونت در بیضه
• وجود کیست خوش خیم در بیضه
• پیچ خوردگی بیضه که باعث محدود شدن جریان خون در بیضه می شود.
• وجود تومور در بیضه
• ابتلا به هیدروسل (کیسه خوش خیم از مایعات در اطراف بیضه)
• اسپرماتوسل (کیست پر از مایع در مجاری بیضه)
• واریکوسل (تورم ورید در عروق اسپرماتیک بیضه)
• اگر رادیولوژیست یکی از این حالات را تشخیص دهد، انجام معاینات بیشتر را به پزشک توصیه می کند.

هزینه سونوگرافی اسکروتوم

هزینه سونوگرافی بیضه با توجه به عواملی مانند نوع سونوگرافی، نوع بیمه، نوع کالای مصرفی و … تعیین می گردد.

عوارض سونوگرافی

سونوگرافی بیضه شما هیچگونه مشکلی سلامتی برای سلامتی ایجاد نمی کند. در طی این روش هیچگونه تابش پرتویی وجود ندارد. با این حال اگر مشکلات خاصی در بیضه داشته باشید، مانند پیچش بیضه یا عفونت، ممکن است در طول روش درد یا ناراحتی داشته باشید.

نسخه اصلی مطلب سونوگرافی اسکروتوم چیست؟ را در سایت دکتر غلامرضا سیف بخوانید.

---