لیپوم یا لیپوما (Lipoma) توده ای در زیر پوست است که به دلیل رشد بیش از حد سلول های چربی ایجاد می شود. پزشکان آنها را تومورهایی خوش خیم می دانند به این معنی که رشد غیر سرطانی دارند. این توده های خوش خیم می توانند در هر نقطه از بدن که در آن سلول های چربی وجود دارند، ظاهر شوند؛ اما معمولاً بر روی شانه ها، قفسه سینه، تنه، گردن، ران ها و زیر بغل به وجود می آیند. ایجاد آن در اندام های داخلی، استخوان ها یا عضلات به ندرت دیده می شود. لیپوم ها نرم بوده و هنگام فشار دادن آنها از روی پوست می توانند کمی جابجا شوند. آنها معمولاً به آرامی و طی چند ماه یا چند سال رشد کرده و به اندازه ای حدود 2 تا 3 سانتی متر می رسند. با این حال، ممکن است افراد به دلیل دردناک بودن،لیپیوم یا توده چربی و عوارض یا سایر علائم دیگر تمایل به از بین بردن آنها داشته باشند.

علت لیپوم چیست؟

علت اصلی تشکیل لیپوم به طور قطعی مشخص نیست؛ اما برخی افراد ژن های معیوبی را از والدین خود به ارث می برند که می توانند در بروز لیپوم دخیل باشند. در برخی موارد، آسیب و جراحت در یک ناحیه می تواند از دلایل تشکیل لیپوم باشد. از جمله عوامل مؤثر در تشکیل لیپوم می توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. نداشتن تحرک بدنی: برخی پزشکان معتقدند که لیپوم در افرادی که تحرک بدنی ندارند، بیشتر شایع است.
2. ژنتیک: لیپوم اغلب زمینه خانوادگی و ارثی دارد و ژن ها دخیل هستند.
3. سن: گرچه لیپوم می تواند در همه افراد دیده شود، اما عمدتاً در افراد بزرگسال ۴۰ تا ۶۰ سال، بیشتر شایع است.
4. برخی شرایط پزشکی خاص: افراد با سابقه سندرم گاردنر (شرایط ارثی که با تشکیل تومورهای خوش خیم و بدخیم همراه است) بیشتر در معرض لیپوم خواهند بود.

علائم لیپوم

از مهمترین علائم آن می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• هنگامی که با دست آن را لمس می کنیم در زیر دستمان حرکت می کند.
• دارای بافت نرم بوده و معمولاً در همه نقاط بدن ممکن است تشکیل شود.
• سایز آن معمولاً کوچک بوده ولی می تواند رشد کند و بزرگ شود.
• گاهی اوقات بدون درد هستند و بعضی از اوقات شروع به درد می کنند.

عوامل خطر لیپوم

بعضی از عوامل مختلف ممکن است خطر ابتلا به توده و غده چربی را افزایش دهد. هرچند که لیپوم ممکن است در هر سنی مشاهده شود؛ اما زنان و مردان میانسال بیشتر مستعد ابتلا به لیپوم هستند و شیوع این بیماری بین گروه سنی ۴۰ تا ۶۰ سال است.

شرایط ارثی می تواند در ایجاد آنها دخالت داشته باشد؛ زیرا ژنتیک لیپوم، معمولاً در بعضی از خانواده وجود دارد. بعضی از افرادی که مبتلا به بیماری نادر مادلونگ Madelung هستند معمولاً به لیپوم نیز مبتلا می شوند. این بیماری نوعی اختلال در متابولیسم چربی (ذخیره چربی) است که منجر به تجمع غیرمعمول رسوبات چربی در اطراف گردن و نواحی شانه می شود و اغلب در مردان بزرگسال الکلی دیده می شود. هرچند که زنان و کسانی که الکل نمی نوشند نیز می توانند به بیماری مادلونگ مبتلا شوند.

سایر اختلالات نادری که باعث ایجاد لیپوم می شوند شامل:

• Adiposis dolorosa یک اختلال نادر است که با لیپوم های دردناک و متعدد همراه می شود.
• سندرم کودن Cowden Syndrome
• سندرم گاردنر Gardner’s syndrome

انواع لیپوم

• لیپوم آتیپیک (Atypical lipoma): در این نوع دارای سلول های بیشتر و توده عمیق تر است
• لیپوم معمولی: از شایع ترین نوع لیپوم می باشد
• لیپوم سلول دوکی (Spindle cell lipoma): همان گونه که از نام آن پیدا است در این نوع، چربی ها دوکی شکل می باشند.
• هیبرنوما (Hibernoma): دارای چربی قهوه ای است به جای چربی سفید.
• میلولیپوم (Myelolipoma): بافت چربی در آن تولید گلبول های سفید خون می کند.
• لیپوم پلئومورفیک (Pleomorphic lipoma): این نوع دارای سلول چربی در اندازه ها و اشکال گوناگون می باشد.
• آنژیولیپوم (Angio lipoma): دارای تعداد فراوانی بافت، رگ خونی و چربی می باشد.
• فیرولیپوم (Fibro lipoma): دارای بافت فیبری و چربی می باشد.

تشخیص افتراقی لیپوم از توده های خطرناک

پزشکان اغلب با انجام معاینه فیزیکی لیپوم را تشخیص می دهند. لیپوم نرم است و دردناک نیست. همچنین از آنجایی که از بافتهای چرب تشکیل شده، به راحتی در هنگام لمس حرکت می کند. در بعضی موارد، پزشک ممکن است نمونه برداری از لیپوم را انجام دهد. در طی این روش، بخش کوچکی از بافت را خارج می کند و برای آزمایش به آزمایشگاه ارسال می کند. این آزمایش برای جلوگیری از احتمال سرطان انجام می شود. اگر چه لیپوم سرطانی نیست، ممکن است شبیه به لیپوسارکوم که بدخیم یا سرطانی است، باشد. برخلاف لیپوم ها، لیپوسارکوم ها دردناک هستند و به سرعت در زیر پوست رشد می کنند. آزمایش های بیشتر با استفاده از MRI و CT اسکن تنها در صورتی انجام می شود که بیوپسی نشان دهد که لیپوم مظنون در واقع لیپوسارکوم است.

پیشگیری از بروز لیپوم

شرایطی که منجر به لیپوم می شوند، وراثتی هستند و از طریق خانواده به ارث می رسند به همین دلیل امکان پیشگیری از بروز آنها وجود ندارد؛ اما رعایت یک سری موارد می تواند احتمال تشکیل لیپوم یا غده چربی را به حداقل برساند. از جمله:

1. دوری از مصرف مشروبات الکلی
2. کم کردن وزن، چرا که ارتباطی میان چاقی و احتمال ابتلا به غده های چربی و لیپوم وجود دارد.
3. رژیم غذایی سالم و دوری از مصرف غذاهای چرب
4. داشتن تحرک بدنی و ورزش کردن چند روز در هفته

زمان مراجعه به پزشک

در صورت مشاهده ی تغییرات در لیپوما یا افزایش تعداد آن، شما باید به پزشک مراجعه کنید. این تغییرات می تواند شامل موارد زیر باشد:

• افزایش سایز توده، یا رشد سریع و ناگهانی آن
• ملتهب شدن
• تغییرات قابل مشاهده روی پوست سطحی آن.
• دردناک بودن توده
• تبدیل شدن به یک توده ی سفت و غیر قابل حرکت

برداشتن لیپوم بدون جراحی

• تزریق استروئید

در برخی از موارد می توان از استروئید های تزریقی نیز در محل لیپوم استفاده کرد. توجه داشته باشید که استروئید ها تنها توده را کوچک می کنند و قادر به حذف آن نیستند.

• لیزردرمانی

در لیزر درمانی، میله باریکی به نام کانولا وارد غده چربی شده و پس از تخریب توده های زیر جلدی بدن، آنها را از بدن خارج می کند. همچنین می توان لیزر پرتوان را در جراحی غده چربی با تیغ جایگزین کرد. بدین ترتیب برشی بسیار ظریف که به سرعت بهبود می یابد ایجاد می شود. سپس لیپوم خارج می شود. در اکثر موارد نیازی به زدن بخیه بعد از جراحی لیپوم با لیزر نمی باشد.

نسخه اصلی مطلب همه چیز درباره لیپوم یا غده چربی زیر پوست را در سایت دکتر محسن سلیمانی بخوانید.

---