سرطان سینه پس از سرطان پوست دومین بیماری شایع در میان زنان است. سرطان سینه به معنای رشد سلول های سرطانی در بافت سینه است که هم می تواند در مجاری شیری و هم در غدد سینه اتفاق بیافتد که به طور معمول نوعی که در مجاری شیری است، نوع شایع تری است. سالانه بیش از ۱۰ هزار نفر در ایران به سرطان سینه مبتلا می شوند و هر سال ۵ درصد به این آمار افزوده می شود. خوشبختانه میزان مرگ و میر ناشی ازسرطان سینه در سال های اخیر کمی کاهش یافته است. این امر می تواند به دلیل آگاهی بیشتر و غربالگری پستان برای این نوع سرطان، و همچنین توسعه شیوه های درمانی بهتر باشد. سرطان سینه اختلالی است که طی آن سلول های بافت پستان تغییر می کنند (یا جهش می یابند) و به تولید مثل ادامه می دهند. این سلول های غیرطبیعی به طور کلی برای تشکیل تومور به هم می چسبند. تومور سرطانی (یا بدخیم) زمانی است که این سلول های غیرطبیعی به سایر قسمت های سینه نفوذ می کنند یا وقتی که از طریق جریان خون یا سیستم لنفاوی (شبکه ای از عروق و گره های بدن که نقش مهمی در مبارزه با عفونت ایفا می کند) به قسمت های دیگر بدن توسعه می یابند (یا متاستاز). از فاکتورهای اصلی ابتلا به این سرطان، جنسیت و سن افراد است که به طور معمول در سن یائسگی و پس از آن نمود می یابد که متاسفانه در سن های پایین تر هم دیده می شود.البته این سرطان ممکن است در مردان هم دیده شود اما شیوع بیشتر آن در میان زنان است.

سرطان سینه با چه علائمی بروز و ظهور می کند؟

تغییر در اندازه یا شکل، تغییر در پوست مانند تورم یا برجستگی و در برخی موارد برگشتگی نوک سینه و همچنین خارش یا پوست ریزی در قسمتی از سینه و قرمز شدن قسمتی که مبتلا شده از دیگر علایم رایج سرطان سینه است.

سرطان سینه از کجا شروع می شود؟

سرطان سینه معمولا در غدد تولید شیر پستان (لوبول ها) یا مجاری لوله ای شکل که شیر را از لوبول به نوک پستان انتقال می دهند، شروع می شود. کم تر پیش می آید که سرطان در بافت همبند چرب و فیبری سینه آغاز شود.

موارد جدید ابتلا به سرطان سینه حدود ۱۰۰ بار در زنان بیش تر از مردان است، اما بله، مردان نیز می توانند به این بیماری مبتلا شوند.سرطان سینه در مردان نادر است، اما هر کسی که دارای بافت پستان است، می تواند بهسرطان سینه مبتلا شود.

کدام زنان در ریسک ابتلا به سرطان سینه هستند؟

برخلاف تصور عمومی که گمان می کنند سابقه خانوادگی اصلی ترین علت آن است، فقط۵ تا ۱۰ درصد دلیل ابتلا به سرطان سینه به دلیل سابقه فامیلی و ارثی است که به دو ژن «بی آر سی ای ۱»و «بی آر سی ای ۲» بر می گردد که خوشبختانه این ژن ها برای کسانی که به احتمال ابتلا به صورت ارثی شک دارند، قابل اندازه گیری است.

افرادی که سابقه سرطان در یک سینه دارند احتمال اینکه سینه دیگر هم مبتلا شود بالا است. ضمن اینکه داشتن سابقه رادیوتراپی هم می تواند ایجاد سرطان را جلو بیاندازد.کسانی که قاعدگی زودهنگام یعنی قبل از دوازده سالگی دارند یا یائسگی دیررس یعنی پس از پنجاه و پنج سالگی دارند در خطر بیشتری قرار دارند. همچنین در افرادی که اصلا بچه دار نمی شوند یا کسانی که پس از یائسگی به مدت طولانی درمان های هورمونی جایگزین استفاده می کنند احتمال ابتلا به سرطان سینه بیشتر است.

تشخیص زودرس برای کاهش اثرات و عوارض این بیماری ضروری است به همین سبب زنان به ویژه آنهایی که بین سنین ۴۵تا ۵۵سال قرار دارند باید هر ۱۰سال یک بار، ماموگرافی انجام دهند. بنابر اظهار متخصصان، افرادی که ازدواج نکرده اند، افرادی که ازدواج کرده اما باردار نشده اند، زنانی که بارداری داشته اما شیردهی نداشتند، زنانی که اضافه وزن دارند و چاق هستند، یا قد و وزن آنها متناسب نیست، دختران و زنانی که دخانیات مصرف می کنند و به ویژه قلیان می کشند، کسانی که به هر دلیل از هورمون های زنانه استفاده می کنند و کسانی که افراد درجه یک آنها مثل مادر و خواهر آنها مبتلا به سرطان سینه هستند، بیشتر در معرض سرطان سینه هستند.

کسانی که به اختلالات روانی از قبیل افسردگی و اضطراب دچار هستند هم در معرض خطر ابتلا به سرطان سینه قرار دارند بنابراین باید از این افراد حمایت های ویژه صورت گیرد.

درمان سرطان سینه

در ایران درمان سرطان سینه هم مانند بسیاری از بیماری های دیگر آسان تر شده است به طوری که اگر بیماران زود به پزشک مراجعه کنند بهبود می یابند.جراحیبا تکنیک های جدید، سبب شده است که به گفته کارشناسان عوارض جراحی ها به شدت کاهش یابد و حدود ۷۰درصد بیماران دچار نقص عضو نشوند.

عوامل خطر سرطان سینه

• سن و جنسیت

اگر شما یک زن هستید و کم کم سن تان بالا می رود، ممکن است در معرض خطر ابتلا به سرطان سینه قرار بگیرید. این خطر پس از ۴۰ سالگی افزایش می یابد و در ۷۰ سالگی زنان در بیش ترین میزان خود قرار دارد.

• سابقه ی خانوادگی

ابتلای یکی از افراد نزدیک شما به سرطان سینه خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می دهد. خطر ابتلا به سرطان سینه در زنانی که مادر، خواهر یا دخترشان به سرطان سینه مبتلا بوده است تقریبا دو برابر است و اگر دو یا بیش تر از دو تن از اعضای درجه ی یک خانواده ی او به سرطان سینه مبتلا بوده است، احتمال ابتلا در او به سه برابر افزایش می یابد.

• سرطان سینه در اثر جهش ژنی

به نظر می رسد تا ۱۰ درصد از همه ی سرطان های سینه ارثی هستند و بسیاری از این موارد به علت نقص در یک یا چند ژن، به ویژه BRCA۱ یا BRCA۲ رخ می دهند. (دانشمندان همچنین در حال بررسی چندین جهش ژنی هستند.) در ایالات متحده، جهش های BRCA۱ و BRCA۲ در زنان یهودی با اصل و نسب اروپای شرقی شایع تر هستند. داشتن این ژن های معیوب به این معنی نیست که به سرطان سینه مبتلا خواهید شد، بلکه احتمال بروز آن در شما بیش تر است: برای مثال خطر ابتلا به سرطان سینه در زنان با یک جهش ژن BRCA۱ ممکن است بیش تر از ۵۵ تا ۶۵ درصد باشد در مقایسه با میانگین ۱۲ درصد.

• تغييرات و اختلالات پستان

خطر ابتلا به سرطان سینه زنان با بافت متراکم پستان یا با سابقه ی شخصی داشتن تومورهای پستان، ابتلا به سرطان سینه در گذشته یا برخی از اختلالات غیر سرطانی، بیش تر از زنانی است که این اختلالات را ندارند و نداشته اند.

• نژاد / قومیت

احتمال بروزسرطان سینه در زنان سفید پوست در مقایسه با زنان آسیایی، اسپانیایی و آفریقایی تبار بیش تر است. اما زنان آفریقایی آمریکایی بیش تر در معرض ابتلا به سرطان سینه هستند و زنان اسپانیایی آمریکای لاتین هم بیش تر از زنان سفید پوست در اثر ابتلا به سرطان سینه جان خود را از دست می دهند.

• هورمون ها

زنانی که دوره ی اولیه قاعدگی در آن ها زود آغاز شده است (از قبل از ۱۲ سالگی) یا کسانی که دیر به یائسگی می رسند (بعد از ۵۵ سالگی) بیش تر از سایرین در معرض خطر ابتلا به سرطان سینه هستند. دانشمندان معتقدند که قرار گرفتن طولانی مدت در معرض استروژن (هورمون زنانه) ممکن است یک فاکتور خطر باشد، زیرا استروژن باعث رشد سلول های پستان می شود. به همین ترتیب، به نظر می رسد که استفاده از هورمون درمانی پس از یائسگی خطر ابتلا به سرطان سینه را افزایش دهد.

قرص های جلوگیری از بارداری با افزایش اندکی در میزان خطرسرطان سینه در مقایسه با زنانی که هرگز از روش های جلوگیری هورمون استفاده نکرده اند، ارتباط داده شده است. اما این خطر موقت است: بیش از ۱۰ سال پس از توقف مصرف قرص، خطرسرطان سینه در زنان به میزان میانگین می رسد.

• وزن

احتمال بروزسرطان سینه در زنان دارای اضافه وزن و چاق پس از یائسگی بیش تر است. علت دقیق چنین چیزی روشن نیست، اما ممکن است به دلیل سطوح بالاتر استروژن تولیدشده توسط سلول های چربی پس از یائسگی باشد. اضافه وزن نیز سبب افزایش سطح انسولین خون می شود که ممکن است خطر ابتلا به سرطان سینه را تحت تاثیر قرار دهد.

• مصرف الکل

مطالعات نشان می دهند زنانی که دو یا چند نوشیدنی الکل به طور روزانه مصرف می کنند یک و نیم برابر بیش تر از افرادی که نوشیدنی الکلی مصرف نمی کنند در معرض ابتلا به سرطان سینه قرار دارند. خطر ابتلا به این بیماری با مصرف بیش تر الکل افزایش می یابد. در عین حال ثابت شده است که الکل خطر ابتلا به سرطان های دیگر را نیز افزایش می دهد. به همین دلیل، انجمن سرطان آمریکا (ACS) عدم مصرف نوشیدنی های الکلی را توصیه می کند.

• قرار گرفتن در معرض اشعه

خطر ابتلا بهسرطان سینهدر خانم ها ممکن است بالاتر از حد نرمال باشد، اگر در ناحیه ی قفسه ی سینه و به دلیل یک بیماری دیگر در زمان کودکی یا جوانی اشعه دریافت کرده باشند.

• سابقه ی بارداری

نداشتن فرزند یا داشتن فرزند اول پس از ۳۰ سالگی، خطر ابتلا بهسرطان سینهرا افزایش می دهد.

• قرار گرفتن در معرض DES

زناني كه چندين دهه قبل از داروهاي دی اتیل استیل بسترول براي جلوگيري از سقط جنين استفاده کردند و همچنين دختران شان با افزایش خطر ابتلا بهسرطان پستانروبرو شدند. مصرف این دارو در حال حاضر ممنوع اعلام شده است.

دانشمندان در حال انجام تحقیق بر روی عوامل دیگر هستند برای تعیین این که چه نقشی (در صورتی که اصلا نقشی داشته باشند) می توانند در توسعه ی سرطان سینهداشته باشند. شواهد کافی وجود ندارد که نشان دهد آیا برای مثال سیگار کشیدن، چربی موجود در رژیم غذایی یا قرار گرفتن در معرض برخی از مواد شیمیایی، موجب افزایش خطر ابتلا به سرطان سینه می شود یا خیر، زیرا نتایج مطالعه تا به امروز چندان روشن نیستند.

برای جلوگيری از سرطان سينه چه باید کرد؟

• تراکم سینه خود را بشناسید

یکی از جدیدترین راه ها برای حفاظت از خودتان، آشنایی با تراکم سینه هایتان است. اگر بافت سینه ی شما بیشتر از چربی باشد، تشخیص غده در ماموگرام دشوار می شود، زیرا بافت سینه و تومور هر دو در ماموگراف سفید هستند، اما چربی سیاه است. زنان جوان بافت سینه ی بیشتر و چربی کمتری دارند. اگر بافت سینه ی شما بیشتر از چربی آن باشد، احتمال ابتلا به سرطان سینه تا ۶ برابر افزایش پیدا می کند. علت این امر هنوز مشخص نیست؛ اما یکی از احتمالات این است که چون روش اندازه گیری دقیقی برای تراکم سینه وجود ندارد، تشخیص پزشکان در این زمینه، ذهنی و مستعد خطاست.

• ورزش کنید

ورزش کردن به چند دلیل از شما در برابر سرطان پستان محافظت می کند. ورزش کردن به کنترل وزن شما کمک می کند. پژوهش انجمن سرطان آمریکا نشان داد، زنانی که از زمان ۱۸ سالگی خود، بین ۹ تا ۱۴ کیلوگرم وزن اضافه کرده اند، تا ۴۰ درصد بیشتر در معرض ابتلا به سرطان پستان قرار دارند. اثر افزایش وزن بر احتمال ابتلا به سرطان سینه به سبب استروژن است. استروژن می تواند رشد بیش ازحد سلول ها را تحریک و سرطان سینه ایجاد کند. تا پیش از یائسگی، این تخمدان های شما هستند که استروژن تولید می کنند. پس از یائسگی، تخمدان ها دیگر هورمونی تولید نمی کنند؛ پس استروژن از بافت چربی به وجود می آید. هرچقدر چربی در بدن یک زن بیشتر باشد، استروژن بیشتری ساخته می شود.

• سابقه ی سرطان سینه را در خانواده ی خود بررسی کنید

درحدود ۵ تا ۱۰ درصد موارد ابتلا به سرطان سینه ارثی هستند که به واسطه ی جهش های ژنی از نسلی به نسل دیگر منتقل شده اند. اهمیت ژن های خانواده ی پدری شما به اندازه ی خانواده ی مادری مهم است. انواع دیگر سرطان را در خانواده ی خود بررسی کنید. مردها می توانند حامل ژن های معیوبی مانند BRCA1 و BRCA2 باشند که نه تنها خطر ابتلا به سرطان پستان را افزایش می دهد، بلکه خطر ابتلا به سرطان تخمدان در زن ها، سرطان پانکراس در هر دو جنس وسرطان بیضه و پروستات در مردها را افزایش می دهد. علاوه براین، وجود چندین مورد ابتلا به سرطان در خانواده ی پدری و مادری شما، می تواند نشانه ای بر وجود ژن سرطان در خانواده ی شما باشد.

• قرارگیری در معرض تابش های آزمایش های پزشکی را کاهش دهید

ماموگرافی، ابزار بررسی سینه ها، از تابش یونیزه استفاده می کند. تابش یونیزه که در بسیاری از آزمایش های چک آپ به کار می رود، عاملی خطرناک است، زیرا می تواند باعث ایجاد جهش در دی ان ای شود. البته توجه داشته باشید که این امر بدین معنا نیست که ماموگرافی خود را لغو کنید. رابرت هوور، رئیس برنامه ی اپیدمیولوژی و آمار زیستی در بنیاد ملی سرطان ایالات متحده می گوید: «در ماموگرافی از دوز بسیار کمی از تابش استفاده می شود. اگر راهنمایی های عمومی را رعایت کنید، مشکلی برای شما پیش نخواهد آمد. این امر در مورد رادیوگرافی های سالانه ی دندان و بازرسی های امنیتی فرودگاه هم صدق می کند. اگر پزشک شما می گوید که باید رادیوگرافی انجام دهید، ریسک کمینه ی تابشی که دریافت می کنید، با احتمال تشخیص مشکل پزشکی جبران می شود.

اما استثنائاتی هم وجود دارد. زنانی که پیش ازاین رادیوگرافی قفسه ی سینه را در موارد سرطانی پیشین، مانند بیماری هوچکین یا لنفوم غیر هوچکین انجام داده اند، احتمال ابتلا به سرطان بیشتری دارند. هرچقدر دُز دریافتی بیشتر و سن بیمار کمتر بوده باشد، احتمال ابتلا بیشتر است. در حالت کلی، FDA می گوید که رادیوگرافی اشعه ی ایکس فقط زمانی باید انجام شود که پزشک مربوط تشخیص دهد آنها ضروری هستند یا می توانند به پرسشی بالینی پاسخ بدهند یا راهنمای درمان بیماری باشند. هرگاه پزشک شما، رادیوگرافی با اشعه ی ایکس را تجویز کرد، دلیل آن را از او بپرسید. اگر مطمئن نبودید که رادیوگرافی واقعا لازم است یا خیر، نظر پزشک دیگری را برای اطمینان جویا شوید.

• درمان های هورمونی را محدود کنید

بنیاد سلامت زنان دریافت که استفاده ی طولانی مدت از درمان های مبتنی بر استروژن و پروژسترون احتمال ابتلای زنان به سرطان سینه را تا ۲۴ درصد افزایش می دهد. تا زمانی که خطر جدی متوجه شما نباشد، می توانید با پزشک خود در مورد استفاده از درمان هورمونی برای مدیریت نشانگان یائسگی مانند گرگرفتگی صحبت کنید. از کمترین دُز مصرفی و در کوتاه ترین زمان ممکن استفاده کنید.

• به نوزاد خود شیر بدهید

در زنانی که در ۶ ماهه ی نخست تولد نوزادشان به او شیر داده اند، خطر مرگ در اثر سرطان تا ۱۰ درصد کاهش پیدا می کند. اما دلیل آن چیست؟ زن ها در طول دوره ی شیردهی به نوزادشان وارد سیکل قاعدگی نمی شوند. هرچقدر یک زن وارد سیکل های قاعدگی کمتری شود، بدن او کمتر استروژن ترشح می کند و در نتیجه خطر ابتلای او به سرطان کاهش پیدا می کند. خلاصه ی کلام آنکه، شواهد بسیاری وجود دارد که شیر دادن نوزاد، خطر ابتلا به سرطان را کاهش می دهد. اگر توانایی شیر دادن به نوزاد خود را دارید، این کار را انجام دهید. شیر مادر برای تغذیه ی نوزاد بهترین گزینه است اما برای مادر هم فواید بسیاری دارد.

• هر روز مواد غذایی سالم مصرف کنید

پژوهش های بسیاری تأیید می کنند که تغذیه ی شما بر خطر ابتلای شما به سرطان تأثیر می گذارد. به عنوان مثال، پژوهشگران دانشگاه هاروارد دریافتند زنانی که درصد کاروتنوئید خون آنها بالاست، ۱۹ درصد خطر ابتلا به سرطان پستان کمتری دارند. کاروتنوئیدها ترکیباتی هستند که در میوه ها و سبزیجاتی مانند سبزیجات برگ دار، هویج و فلفل قرمز وجود دارند. در زنانی که کاروتنوئید بیشتری مصرف کرده اند، خطر ابتلا به سرطان پستان با گیرنده ی منفی استروژن (که تهاجمی تر است) کمتر است. مواد مغذی دیگر مانند سولفورفان (موجود در خانواده ی کلم ها) و لیکوپن (ماده ی شیمیایی مسئول رنگ قرمز در گوجه فرنگی) از زن ها در مقابل سرطان پستان محافظت می کنند. انجمن سرطان آمریکا پیشنهاد می دهد که هر روز پنج وعده یا بیشتر میوه و سبزیجات مصرف کنید. مصرف گوشت های فرآوری و قرمز را محدود کنید و از دانه های کامل استفاده کنید تا خطر ابتلا به انواع سرطان را کاهش دهید.

در نهایت، از مصرف مشروبات الکلی بپرهیزید. مصرف هر لیوان نوشیدنی الکلی، خطر ابتلای شما به سرطان سینه را تا ۱٫۵ برابر افزایش می دهد.

• سیگار نکشید

هم سیگاری ها و هم غیر سیگاری ها به خوبی می دانند که سیگار کشیدن چقدر ضرر دارد. مهم ترین خطرات ناشی از سیگار کشیدن بالا رفتن ریسک ابتلا به بیماری های قلبی، احتمال سکته و حداقل ابتلا به 15 نوع سرطان، از جمله سرطان سینه است. در کنار این ها سیگار کشیدن باعث بد بو شدن دهان، خراب شدن دندان ها و بروز چین و چروک پوستی می شود. این موارد می توانند به اندازه کافی دلایل خوبی برای سیگار نکشیدن یا ترک کردن سیگار باشند.

نسخه اصلی مطلب کدام زنان در معرض سرطان سینه هستند؟ را در سایت دکتر سید محمد رضا حکیمیان بخوانید.

---