نظام خلقت بگونه ای تکامل یافته که معمولا میکروب نمی تواند از مجرای ادرار وارد مثانه شود و علت آن اینست که ترشحاتِ حاوی آنتی بادی در مجرای ادرار وجود دارد که میکروبها را از بین می برد . ولی در عده ای بعلل گوناگون باکتری وارد مثانه می شود که بازهم در اغلب موارد توسط انتی بادیهای مترشحه از مخاط مثانه از بین می رود . در مواردی که این سد دفاعی نیز عیب پیدا کند باکتریها وارد سلول های مخاطی مثانه می شود و باعث ایجاد علائمی از قبیل سوزش ادرار و تکرر ادرار می شود . در خانمها بعلت اینکه مجرای ادرارشان کوتاه است باکتریها سریعتر می توانند وارد مثانه شوند . به این دلیل عفونت ادراری در خانمها خیلی شایعتر از آقایان است .

علل ابتلا به عفونت ادراری

مقاربت یکی از عوامل مساعد کننده ایجاد عفونت اداراری(مثانه) می باشد . دلیل آن هم اینست که تماس آلت با دستگاه تناسلی زن موجب جابجا شدن باکتریها و تسهیل ورود انها به مجرای ادرار می شود .

یبوست - اسهال - دیابت- نگهداشتن ادرار- کم آبی بدن - استفاده غیر بهداشتی از تامپون - مصرف قرص جلوگیری - سنگ های ادراری و مقاربت مکرّر و غیر متعارف هر کدام با مکانیسم خاص خود که خارج از بحث ماست ، احتمال ایجاد عفونت ادراری را زیاد می کند .

علائم عفونت ادراری

چنانچه شما تقریبا بطور ناگهانی دچار تکرر ادرارو سوزش ادرار شُدید ، به احتمال بسیار زیاد دچار عفونت مثانه شده اید . یعنی تعدادی میکروب از طریق مجرای ادراری وارد مثانه شما شده و به سلولهای مخاطی مثانه نفوذ کرده ، باعث التهاب مخاط مثانه شده است .به این بیماری سیستیت گفته می شود .

در چنین مواردی باید به پزشک مراجعه کرد و دارو مصرف کنید تا بهبودی حاصل شود ولی قبل از مراجعه به پزشک شروع به مصرف مایعات زیاد ( آب ، دوغ ، هندوانه ، شربت ) کنید تا میزان ادرار شما زیاد شود و باکتریها ی موجود در ادرار سریعتر شسته و از بدن خارج گردد.

انواع عفونت ادراری

سیستیت حاد : به عفونت میکروبی مثانه گفته می شود . در خانمها بعلت کوتاه بودن طول مجرای ادرا بیشتر دیده می شود .
پیدایش سوزش ادرار و تکرر ادرار ناگهانی دو علامت شاخص و شایع می باشد . ممکن است کنترل ادرار نیز سخت شود و اگر توالت در اختیارتان نباشد مقداری از ادرار بی اختیار دفع شود . |
در این بیماری تب و درد پهلو وجود ندارد . ولی اگر بموقع درمان نشود میکروبها از مثانه ممکن است از طریق لوله های حالب ( که ادرار را از کلیه به مثانه می اورد ) خودشان را به کلیه برسانند و عفونت کلیه هم اضافه شود ، که در این صورت تب و درد پهلو نیز پیدا خواهد شد و حال بیمار بدتر می شود و درمان مشکل تر می شود .
چون تعداد دفعات ادرار زیاد است مقدار کمی ادرار هر بار دفع می شود و بیمار ممکن است به اشتباه فکرکند که ادرار دارد ولی دفع نمی شود و دچار بند آمدن ادرار( احتباس ادرار ) شده است ، وبا این شکایت به پزشک مراجعه کند که من شاش بند شده ام ، یا ادرارم بندآمده است .
اگر به پزشک کم تجربه ای مراجعه شود ممکن است به اشتباه به بیمار سوند زده شود . با سوند زدن دیده می شود که کمتر از یک استکان ادراربیشتر دفع نشد و مشکل احتباس ادرار در کار نبوده است . سوند باید بلافاصله خارج گردد ، چون وجود سوند ناراحتی بیمار را بیشتر می کند .

اگر اصلا درمانی صورت نگیرد چه می شود ؟

اکثر اوقات دفاع بدن آنراسرکوب میکند ولی بیماری چندین روز طول می کشد و بیمار زجر بیشتری می کشد .
اگربیمار مایعات بیشتری بخورد چون میکروبها سریعتر دفع می شود بهبودی زودتر حاصل می گردد .
ولی اگر به اشتباه با این توجیه غلط {{ هر چقدر آب بیشتر بخورم تکرر ادرارم شدید تر میشود }} آب کمتری بخورد ، سیر بیماری طولانی تر و عذاب بیمار بیشتر و احتمال پیشرفت بیماری بسمت کلیه ها بیشتر می شود

درمان سیستیت حاد ( عفونت مثانه )

این بیماری به درمان آنتی بیوتیکی خوراکی سریع جواب می دهد . پزشک معمولا یکی از آنتی بیوتیکهای زیر را برای بیمار نسخه می کند که بمدت 1-3 روز مصرف کند . بیمار درعرض 24 ساعت باید علائم بهبود واضح را پیدا کند .
چنانچه بهبودی واضح حاصل نگردید به بیماریهای زمینه ساز عفونت ، مثل سنگ ادراری یا مسائل دیگر باید فکر کرد و تحت نظر پزشک متخصص باید بررسی و عیب یابی شود .
آنتی بیوتیکهایی که برای درمان سیستیت حاد معمولا نسخه می شود عبارتند از :

• قرص سیپروفلوکساسین 500 میلی گرمی هر 12 ساعت یکعدد بمدت 2-3 روز
• قرص سفیکسیم 400 میلی روزانه یکعدد بمدت 2-3 روز
• قرص کو تریموکسازول 160/800 میلی گرمی هر 12 ساعت یکعدد بمدت 2-3 روز
• از آنتی بیوتیکهای دیگر مثل آمپی سیلین و آموکسی سیلین و آنتی بیوتیکهای تزریقی معولا استفاده نمی شود .
• آگر بیماری در عرض 1-2 روز بسمت بهبود نرفت ، پزشک بهمراه بررسی علت بیماری ، معمولا آنتی بیوتیک را عوض می کنند یا نوع تزریقی آنرا می دهند .
• غیر از آنتی بیوتیک ، دستور مصرف مایعات زیاد نیز الزامیست ، قرص تسکین دهندۀ سوزش ادرار ( فنازوپیریدین ) نیز گاهی داده می شود .
• انجام سونوگرافی و آزمایش ادرار نیز به صلاحدید پزشک ، دستور تهیۀ آن داده می شود .

پیلونفریت ( عفونت حاد کلیه )

پیلونفریت حاد به عفونت میکروبی حاد کلیه گفته می شود . میکروبها معمولا از طریق مجرای ادرار و مثانه و حالبها خود را به کلیه می رسانند . گاهی نیز میکروب از راه خون وارد کلیه می شود . در این بیماری علاوه بر علائم عفونت مثانه ( تکرر ادرار و سوزش ادرار) علائم عفونت کلی بدن ، یعنی تب و درد پهلوها و سردرد و ضعف و بیحالی و کاهش اشتها هم دیده می شود و اغلب اوقات برای درمان نیاز به بستری کردن در بیمارستان می باشد .
این بیماری بندرت در افرادی که سیستم ادراری سالمی دارند دیده می شود و اغلب در کسانیکه یک مشکل زمینه ای ( دیابت ، نقص سیستم ایمنی ، سنگ ادراری ، ریفلاکس ، تنگی حالب ) دارند بوجود می آید .

درمان پیلونفریت حاد

بیمار اغلب در بیمارستان و ندرتا در منزل تحت درمان آنتی بیوتیکهای وسیع الطیف بهمراه مایع درمانی تزریقی قرار می گیرد . مسکن و تب بر خوراکی یا تزریقی هم داده می شود . برای تقویت سیستم ایمنی بیمار و مقابلۀ بهتر بدن با عفونت ، مولتی ویتامین تزریقی یا خوراکی بهمراه تغذیۀ خوب و مصرف پروتئین کافی تجویز می شود .
طبیعی است که استراحت کافی بدنی و فکری هم کمک به درمان بهتر می کند . مشغلۀ فکری و شنیدن اخبار ناخوشایندی که افکار بیمار را پریشان کند در اینجا نیز (مثل سایر بیماریها ) با تضعیف موقت سیستم ایمنی سیر بهبود را کند می کند .
همزمان با درمانی که انجام می شود پزشک متخصص کلیه و مجاری ادرار بررسیهای لازم جهت علت زمینه ای را با انجام آزمایشها ی مختلف و تصویر برداریهای گوناگون انجام می دهد ، و ممکن است ضمن درمان داروئی پیلونفریت ، اقدامی برای بیماری زمینه ای نیز انجام شود ( مثل درآوردن سنگ ادراری یا گذاشتن کاتتر جهت تخلیه بهتر ادرار یا ...)

نسخه اصلی مطلب دلایل ابتلا به عفونت ادراری را در سایت دکتر عنایت الله ایزدی بخوانید.

---