اندازه گیری شاخص های طبیعی در سونوگرافی داپلر شریان سلیاک

شبکه اطلاع رسانی پزشک آن لاین [ پرتال اطلاع رساني ]آدرس وب سایت : www.pezeshkonline.ir

سرخرگ طحالی بزرگترین شاخه تنه حفره شکم (تنه سلیاک) است. این سرخرگ مسیر پر پیچ و خم خود را به سمت چپ در طول کناره فوقانی لوزالمعده طی می کند. این سرخرگ از درون رباط طحالی کلیوی (اسپلنورنال) (رباطی که بین طحال و کلیه چپ قرار دارد) گذشته و به شاخه های متعددی تقسیم می شود که به ناف طحال وارد می شوند. سرخرگ طحالی در هنگام عبور خود از کناره بالایی لوزالمعده، شاخه های کوچک متعددی را به منظور خونرسانی گردن، تنه و دم لوزالمعده می فرستد.

سونوگرافی داپلر

سونوگرافی داپلر یکی از روش های غیرتهاجمی برای بررسی جریان خون در عروق مختلف بدن است و شریان سلیاک به عنوان اولین شاخه آئورت شکمی، یکی از شریان های مهم احشایی محسوب می گردد. سونوگرافی داپلر یک روش تصویربرداری است که برای نشان دادن حرکت خون در رگ های خونی مورد استفاده قرار می گیرد و برای این کار از امواج صوتی استفاده می شود.سونوگرافی داپلر به پزشکان کمک می کند تا بدون استفاده از اشعه ی ایکس یا هرگونه تزریق، بتوانند از آنچه درون رگ های بیمار در حال روی دادن است اطلاعات لازم را به دست بیاورند.

تمـام مسـیر شـریان سلیاک ابتدا با سونوگرافــی Scale Gray، نواحـی قـابل مشـاهده از شاخه های آن از نظـــر سـلیاک و قطـر تنـه شـــریان ســلیاک، وجـود ضایعـات، بررسـی و اندازه گیری می گردد. پس از آن، عـروق ذکـر شـده توسـط عدم وجود تنگی یــا داپلر رنگی، از نظر جهت جریان خون و انسداد مورد ارزیابی قرار می گیرند.

سونوگرافی داپلر شبیه سونوگرافی معمولی بوده و با استفاده از امواج صوتی با فرکانس بالا که با گوش قابل شنیدن نیستند، انجام می شود. سونوگرافی داپلر با کمک وسیله ای به نام پروب انجام می شود. برای انجام این سونوگرافی، ابتدا ژل مخصوص بر روی شکم خانم باردار مالیده شده و سپس پروب روی پوست قرار داده می شود تا تصاویر گوناگونی از جفت و جنین ایجاد شود. سونوگرافی داپلر بر خلاف سونوگرافی معمولی، می تواند جریان خون جنین و سرعت جریان خون را در عروق جنینی بررسی نموده، جهت آن را تعیین کرده و وجود لخته خون را مشخص نماید. با انجام سونوگرافی داپلر می توان از مشکلاتی مانند لخته شدن خون، نارسایی وریدی، انسداد شریانی، بیماری های مادرزادی قلبی و تنگی شریان کاروتید و نقص دریچه قلب و .... اطلاعات مفید و موردنیاز پزشکان را به دست آورد.

انواع سونوگرافی داپلر

سونوگرافی داپلر انواع مختلفی دارد که می تواند خصوصیات مختلفی از قبیل جهت جریان خون و سرعت جریان خون جنین را تعیین کند. بر اساس تفاوت در نوع ارزیابی، سه نوع مختلف سونوگرافی داپلر بارداری وجود دارد:

داپلر موج پیوسته:

سونوگرافی داپلر موج پیوسته جهت اندازه گیری دقیق سرعت زیاد جریان خون استفاده می شود. این نوع سونوگرافی جهت یا جریان خون را نشان نمی دهد، بلکه فقط سرعت جریان خون را نشان می دهد و معمولاً بیشتر مورداستفاده قرار می گیرد.

سونوگرافی داپلکس:

سونوگرافی داپلکس تصاویری از عروق خونی و ارگان های اطراف آن ایجاد می کند و هم زمان، سرعت و جهت جریان خون را نیز اندازه گیری می نماید.

سونوگرافی داپلر رنگی (کالر داپلر):

سونوگرافی داپلر رنگی مشابه سونوگرافی داپلکس است؛ اما سونوگرافی داپلر رنگی وضوح بهتری دارد. در داپلر رنگی، تصاویر رنگی روی مانیتور جریان خون عروق خونی و بافت های اطراف آن را نشان می دهد. رنگ های مختلف در سونوگرافی داپلر رنگی، سرعت و جهت جریان خون را نشان می دهند.

شاخص های طبیعی در سونوگرافی داپلر شریان سلیاک

شریــان سلیـاک که یکــی از 3 شریان مهم احشایی است. شاخص های سـونوگرافی داپلـر و سایر متغیرهــای مربـوط بـــه سـونوگرافــــی شـریان سـلیاک عبــارتند از:

• Peak Systolic Velocity(PSV ):حداکـثر سـرعت جریان خون در ابتدای سیستول قلبی بر حسب سانتیمتر بر ثانیه.
• (End Diastolic Velocity ) EDV: ســرعت جریـان خون در انتهای دیاسـتول قلبـــی بـر حســب سـانتیمتر بـر ثانیه.
• ( Velocity Mean): MV متوســـــــط سرعــــــت جریان خون بر حســـب سانتیمتــر بر ثانیــه (بــا محاسـبه مسـاحت واقـع در زیـر یــک مـوج اسـپکترال بـــه دســــت می آید).
• d (Caliac trunk diameter) :قطر تنه شریان سلیاک بر حسب سانتیمتر.
• (Resistance Index) RI: شاخـــــص مقاومـــــت شریانی که حاصل تفاضل EDV از PSV تقسـیم بـر PSV است.
• (Pulsatility Index)( PI): شاخص ضربان شریانی که حاصل تفاضل EDV از PSV تقسیم بر MV است.
• VF (Volume Flow): حاصـــل ضـــرب سطـــــح مقطـع شریــــان سلیــاک در MV برحســـب میلی لیـتر در دقیقه
• Doppler spectral Wave Forms :شـکل امــواج اسپکترال داپلر شریان سلیاک.

به جز متغیر آخر که از نوع کیفی رتبه ای می باشد، بقیـه متغیرها از نوع کمی پیوسته هستند.

آمادگی پیش از سونوگرافی داپلر

پبش از انجام سونوگرافی داپلر به آمادگی خاصی نیاز نمی باشد. زنان بارداری که سیگار می کشند باید دو یا چند ساعت قبل از انجام سونوگرافی از مصرف سیگار و هر نوع ماده نیکوتین دار خودداری کنند؛ زیرا نیکوتین می تواند رگ های خونی را منقبض نموده و سبب تشخیص نادرست شود و این انقباض با «انقباض پاتولوژیک» اشتباه گرفته شود. سایر ملزومات قبل از سونوگرافی داپلر شامل پوشیدن گان و مرطوب نگه داشتن بدن (با ژل مخصوص) است.

عوارض جانبی سونوگرافی داپلر

خطرات شناخته شده ای برای انجام سونوگرافی داپلر وجود ندارد. انجام این آزمایش همچنین در دوران بارداری بی خطر محسوب می شود.