رعایت چه نکاتی پس از تعویض مفصل زانو لازم است؟

شبکه اطلاع رسانی پزشک آن لاین [ پرتال اطلاع رساني ]آدرس وب سایت : www.pezeshkonline.ir

مفصل زانو به عنوان بزرگ ترین مفصل بدن شناخته می شود و نقش بسیار مهمی در فعالیت های روزانه ی هر فردی دارد. در صورت وجود آسیب های مختلف در زانو مانند آرتروز زانو ، گاهی لازم است تا جراحی تعویض مفصل زانو بر روی آن صورت بگیرد. در جراحی تعویض مفصل زانو ساختارهای طبیعی آسیب دیده ی زانو برداشته شده و با ایمپلنت های مصنوعی جایگزین می شوند. این جراحی به نام جراحی تعویض مفصل زانو شناخته می شود. با توجه به اینکه زمان بازیابی سلامت و ریکاوری پس از جراحی کمی طولانی است لازم است مراقبت های بعد از تعویض مفصل زانو به دقت پیگیری شوند تا از آسیب های محل جراحی جلوگیری شده و سلامت زانو و بدن در سریع ترین زمان ممکن بازیابی شود. لازم است تا فرد نکات ضروری مربوط به مراقبت های بعد از تعویض مفصل زانو را از پزشک خود جویا شود. در ادامه نکاتی کلی در مورد مراقبت های بعد از تعویض مفصل زانو بیان می شوند.

نکاتی که بهتر است قبل از جراحی برای دوره ی پس از جراحی رعایت شوند

قبل از جراحی بهتر است امکاناتی فراهم شوتد تا از مشکلات پس از جراحی پیشگیری کنند. از جمله می توان به آماده سازی شرایط زیر اشاره کرد:

1. امکانات مربوط به حمل از بیمارستان تا منزل
2. بالشت مناسب برای استفاده در زیر پا
3. تجهیزات مربوط به دستشویی و حمام
4. تختی که ارتفاع خیلی زیاد یا خیلی کم نداشته باشد
5. کمپرس یخ برای زانو
6. تلفن، موبایل و شارژر برای مواقع اضطراری
7. عصا یا واکر
8. قلم و کاغذ
9. لباس راحتی
10. بانداژ
11. کلید قابل دسترس برای تنظیم نور اتاق

مراقبت های بعد از تعویض مفصل زانو

۲۴ ساعت پس از جراحی:

در این مدت وجود درد، متورم شدن زانو و کبودی محل جراحی علائمی طبیعی هستند. البته بیشترین میزان تورم و بادکردگی زانو در روزهای هفتم تا دهم پس از جراحی ایجاد می شود. در این مدت یک فیزیوتراپ به فرد کمک می کند تا به وسیله ابزارهای کمکی مانند واکر یا عصا بایستد و به آرامی راه برود. باید توجه داشت که از اعمال نیروی زیاد بر زانو جلوگیری شود. در طول این مدت که فرد در بیمارستان بستری است لازم است محل جراحی و زخم های آن توسط پرستاران بررسی شوند. تعویض لباس، استحمام و استفاده از دستشویی باید با کمک سایر افراد صورت بگیرد.
نحوه ی استفاده از تخت و ابزارهای کمکی راه رفتن در روز اول توسط پزشک آموزش داده می شوند. برای جلوگیری از ایجاد بافت زخمی از ماشین هایی استفاده می شود که مفاصل را به آرامی و با ظرافت حرکت می دهند. ممکن است لازم باشد تا فرد از این ابزارها در منزل نیز استفاده کند. با توجه به اینکه احتمال ایجاد لخته ی خون و حرکت آن به بخش های حساس بدن مانند قلب و مغز و ایجاد سکته وجود دارد لازم است تا داروهای تجویزشده به دقت مصرف شوند و میزان فعالیت های بدن محدود به برنامه ی توصیه شده توسط پزشک متخصص باشد.

روز دوم پس از جراحی:

در این روز توانایی راه رفتن توسط ابزار های کمکی مانند عصا بهبود می یابد. در صورتی که پوشش های استفاده شده در بدن ضد آب باشند در روز دوم می توان استحمام کرد اما در صورتی که این پوشش ها ضد آب نباشند باید تا روز پنجم تا هفتم صبر کرد. به مدت سه تا چهار هفته باید از غوطه ورشدن در آب (مثلا شناکردن) اجتناب کرد. در روز دوم بهتر است تلاش شود تا زانو به طور کامل باز شود. در روز دوم می توان فعالیت هایی همچون ایستادن، نشستن، جابجایی و استفاده از توالت را به صورتی که فشار زیادی بر بدن وارد نشود انجام داد.

مرخصی از بیمارستان:

بسته به شرایط بیمار، مرخصی بیمار بین روز یکم تا سوم پس از جراحی رخ می دهد. در صورتی که شرایط فرد برای مرخص شدن مناسب نباشد، طول مدت بستری شدن در بیمارستان بیشتر طول خواهد کشید. هر چه میزان بهبود سریع تر و پاسخ بدن به فیزیوتراپی بهتر باشد فرایند ترخیص نیز سریع تر خواهدبود.

روز سوم پس از جراحی:

در این حالت احتمالاً فرد قادر خواهدبود تا بدون کمک سایرین برخیزد، به وسیله ی ابزارهای کمکی کمی قدم بزند و استحمام، لباس پوشیدن و استفاده از توالت را بدون کمک دیگران انجام دهد.

روز سوم تا هفته سوم پس از جراحی:

در طی این مدت لازم است طبق برنامه ای که فیزیوتراپ در اختیار بیمار قرار می دهد فعالیت های لازم صورت بگیرد. در روز هفتم تا دهم، متورم شدن زانو و بادکردگی پا به بیشترین حد خود می رسد. بهتر است فرد با گذاشتن یک بالش در زیر مچ یا ساق پا، آن را ازسطح قلب بالاتر نگه دارد. توجه شود که به هیچ عنوان این بالشت در زیر زانو قرار نگیرد. برای کاهش تورم زانو، می توان از کمپرس یخ استفاده کرد. این کار می تواند ۳ تا ۴ دفعه در روز و هر دفعه به مدت ۲۰ دقیقه صورت بگیرد. در صورتی که درد پا یا ساق پا افزایش یابد حتماً باید با پزشک مشورت گردد. با توجه به اینکه پس از جراحی میزان انرژی فرد کاهش پیدا می کند لازم است تا تعادل مناسبی بین فعالیت و استراحت برقرار شود. در عین حال نباید ورزش های خانگی تجویز شده فراموش شود.

در طی این مدت احساس درد، ناراحتی و سفتی زانو طبیعی است اما لازم است برای کاهش و برطرف شدن آن طبق برنامه های تجویز شده توسط پزشک عمل گردد. معمولاً برای این کار لازم است تا فرد داروهای مسکن مصرف کند. در طی چند هفته اول پس از جراحی احتمالاً اشتهای فرد برای خوردن کاهش می یابد. باید توجه داشت که تغذیه مناسب جهت بازیابی سریع تر سلامتی بسیار ضروری است. مصرف ۶ تا ۸ لیوان آب یا مایعات در روز و مواد غذایی پروتئینی مانند گوشت، ماهی، دانه ها و مغزها توصیه می شود.

مصرف برخی داروها از جمله داروهای کنترل درد می تواند باعث یبوست شود. در مورد رفع یبوست راهکارهای لازم باید از پزشک جراح دریافت شود. در طی روز سوم تا هفته ی سوم پس از جراحی، احساس بی حسی در پوست اطراف محل برش طبیعی است. این بی حسی با گذشت زمان بهبود می یابد.

زمان استفاده از داروها بسیار مهم است. برای استفاده از داروهای ضد درد نباید منتظر این بود که درد شروع شود. تاثیر داروها معمولا ۳۰ دقیقه پس از مصرف قابل احساس است بنابراین لازم است تا در زمان توصیه شده و به صورت مرتب مصرف شوند. در صورتی که با انجام یک فعالیت میزان درد افزایش می یابد می توان قبل از انجام آن فعالیت داروهای ضد درد را مصرف کرد. علاوه بر داروها روش های دیگری مانند گوش دادن به موسیقی، تغییر وضعیت، پیاده روی ملایم، تفریحاتی همچون مطالعه و تماشای تلویزیون و غیره می توانند به کاهش درد کمک کنند.

پس از یک هفته توانایی خم کردن ۹۰ درجه ای زانو انتظار می رود. همچنین پس از ۷ تا ۱۰ روز فرد قادر خواهدبود تا به صورت کامل زانو را باز کند. در پایان هفته ی سوم پس از جراحی انتظار می رود تا فرد به صورت آزادانه تری بتواند حرکت کند. در این مدت میزان درد زانوها کاهش پیدا می کند و مصرف داروهای مسکن و ضد درد کم می شود. در طی این مدت نیاز به فیزیوتراپی وجود دارد. همچنین فرد می تواند به مدت ده دقیقه یا کمی بیشتر پیاده روی کرده یا بایستد و راحت تر استحمام کند.

استفاده از عصا یا واکر بسته به شرایط جسمانی فرد دارد و ممکن است فرد در پایان هفته ی سوم (برخی افراد تا پایان هفته ی ششم) پس از جراحی نیازی به استفاده از ابزار های کمکی برای راه رفتن نداشته باشد. کنارگذاشتن ابزار های کمکی باید تحت نظر پزشک صورت بگیرد.

هفته سوم تا ششم پس از جراحی:

در این بازه ی زمانی نیز لازم است برنامه های ورزشی تجویزشده به طور منظم پیگیری شوند. تاثیر این برنامه ها بر بازیابی سلامت چشمگیر خواهد بود. ممکن است درد، ناراحتی، سفتی و متورم شدن زانو در این مدت نیز وجود داشته باشند. انتظار می رود میزان این مشکلات نسبت به قبل کاهش پیدا کرده باشد. در این مدت نیز بالا نگه داشتن پوست بدن توسط بالش در زیر مچ پا و استفاده از کمپرس یخ توصیه می شود. در صورتی که فرد احساس کند دردی به وجود آمده است که قبلا وجود نداشته و یا درد های قبلی بدتر شده اند حتماً باید با پزشک مشورت نماید.

در طی این مدت ممکن است مشکلاتی در برنامه خواب فرد به وجود بیاید. برای بهبود وضعیت خواب بهتر است از خوابیدن یا چرت زدن در طی روز خودداری شود و برنامه خواب منظمی وجود داشته باشد که هر روز در زمان معینی تکرار شود. تغییر وضعیت بدن در رختخواب می تواند به بهبود وضعیت خواب کمک کند. از نوشیدن مایعات زیاد و استرس قبل از خواب خودداری شود. در صورتی که مشکلات خواب آزاردهنده باشند باید فرد با پزشک خود مشورت کند.

در این دوره امکان رانندگی، به شرطی که داروهای ضد درد مصرف نمی شوند و پزشک متخصص تایید کرده باشد وجود دارد.

فرد با رعایت شرایط زیر می تواند رفتارهای آمیزشی و جنسی با شریک جنسی خود را داشته باشد:

• از تشک محکم و مناسب استفاده کند
• به مدت حداقل 6 هفته، فردی که جراحی شده است فرد فعال حین نزدیکی کردن نباشد و اجازه دهد شریک جنسی وی فرد فعال باشد.
• از وضعیت هایی مانند زانوزدن در هنگام آمیزش خودداری شود و حتما با پزشک متخصص در مورد نکات ایمنی مربوط به زانو مشورت گردد.

بسته به اینکه شغل فرد چه باشد در طی هفته ی چهارم تا ششم امکان بازگشت به کار وجود دارد. بهتر است بازگشت به کار به صورت پاره وقت باشد و نکات ایمنی مربوط به زانو مانند استراحت کافی هنگام کار و استفاده از کمپرس یخ رعایت گردند.

هفته ی دهم تا دوازدهم پس از جراحی:

در این باز ه ی زمانی فرد قادر خواهدبود تا فعالیت های منظم خود را از سر بگیرد. باید توجه داشت که در این مدت نیز فعالیت ها با مشورت پزشک متخصص صورت بگیرد. فعالیت های مانند پریدن و ورزش های هوازی فشار زیادی را بر مفاصل جدید وارد می کنند لذا باید از آنها دوری کرد. در مورد آغاز هر نوع فعالیت جدید با پزشک متخصص مشورت شود.

سه تا شش ماه پس از جراحی:

در این بازه ی زمانی با مشورت پزشک متخصص، امکان از سرگیری درمان های دندانپزشکی وجود دارد. پس از شش ماه از جراحی احتمالاً پزشک نیاز به بررسی مجدد زانو و وضعیت آن داشته و ممکن است نیاز به تصویربرداری با اشعه ی ایکس وجود داشته باشد.

شش ماه تا یک سال پس از جراحی:

درصد بسیار زیادی از درد زانو تا یک سال پس از جراحی باید از بین برود. احتمالاً هنوز کمی بادکردگی در قسمت پایینی پا وجود خواهدداشت. در این مدت استفاده از پله ها یا نشستن طولانی مدت در یک وضعیت می تواند موجب ناراحتی پا شود. لازم است تا فرد در این بازه ی زمانی فعالیت فیزیکی کافی داشته و وزن بدن خود را به صورت متعادل و مناسب حفظ کند. برخی فعالیت های ورزشی مانند والیبال با مشورت پزشک متخصص و با شدت پایین می توانند از سر گرفته شوند. از انجام ورزش هایی مانند فوتبال، تنیس یا بسکتبال که فشار زیادی بر زانوها وارد می کنند خودداری شود.

زانوی جدید تا دو سال پس از جراحی به بازیابی سلامتی خود ادامه خواهدداد. در این مدت بافت زخم ایجادشده از بین رفته و عضلات سلامتی طبیعی خود را باز می ‎یابند. توصیه می شود حتی با گذشت دو سال و بازیابی کامل سلامتی پا، از انجام ورزش های پرخطر مانند کوهنوردی، اسکی و دوچرخه سواری دوری شود.