تفاوت سونوگرافی و رادیوگرافی

شبکه اطلاع رسانی پزشک آن لاین [ پرتال اطلاع رساني ]آدرس وب سایت : www.pezeshkonline.ir

تکنولوژی مدرن وقتی برای تشخیص وضعیت یک بیمار می آید، گزینه های زیادی به پزشکان می دهد. برخی از تکنیک ها تهاجمی، برخی دیگر اکتشافی و برخی دیگر غیرتهاجمی هستند. بخش تشخیصی به گروهی از روش ها اشاره دارد که از روش های غیرتهاجمی برای شناسایی و نظارت بر بیماری های ویژه ای استفاده می کنند. رادیولوژی، علم روش های مختلف تصویربرداری از بدن انسان است که در علم پزشکی به خدمت گرفته می شود تا تشخیص بیماری ها، سریع تر و با دقت بالاتری انجام گیرد.

سونوگرافی هم مثل سی تی اسکن و رادیولوژی و ام آر آی و رادیوگرافی، یک دستگاه تصویربرداری است که با امواج اولتراسوند، ساختارهای بدن را می توان تماشا کرد. در سونوگرافی آنومالی برای مشاهده جنین و تعیین جنسیت و بارداری می توان بهره برد. دستگاه سونوگرافی، تصاویری از امواج صوتی ایجاد می کند.

تفاوت رادیولوژی با سونوگرافی این است که در سونوگرافی از اشعه ایکس استفاده نمی شود؛ اما در رادیولوژی یا رادیوگرافی از اشعه ایکس استفاده می شود. از رادیولوژی برای تصویربرداری از قسمت های سخت بدن استفاده می شود و سونوگرافی برای قسمت های نرم مثل کلیه و مثانه کاربرد دارد. سونوگرافی در بارداری کاربرد دارد و برای تعیین جنسیت نوزاد و ضربان قلب و اطمینان از سلامتی نوزاد استفاده می شود.

کاربرد سونوگرافی

این آزمایش کاربردهای بسیار زیادی در تشخیص و درمان انواع بیماری ها دارد وبه دلایل متعددی انجام می شود که عبارت اند از:

• مشاهده تخمدان ها و رحم در زمان بارداری و نظارت بر روند رشد و تکامل جنین
• تشخیص مشکلات مثانه
• آزمایش توده های پستانی
• بررسی غده تیروئید
• بررسی مشکلات دستگاه تناسلی مردانه و غده پروستات
• ارزیابی جریان خون در بخش ها و اندام های مختلف بدن
• کمک به انجام بیوپسی در تشخیص و درمان انواع تومورها
• بررسی التهاب مفاصل (Synovitis)
• تشخیص بیماری متابولیک استخوان

نحوه انجام سونوگرافی

سونوگرافی (Ultrasound) روشی بی خطر و بدون درد است که با کمک امواج صوتی انجام می شود و در نهایت تصاویر دقیقی از اندام های داخلی ایجاد می شود . در سونوگرافی از یک پروب کوچک به نام مبدل (transducer) و ژل مخصوصی که روی پوست قرار می گیرد استفاده می شود. امواج صوتی با فرکانس بالا از پروب به داخل بدن وارد می شوند. پروب صداهایی که استخوان ها باز می گرداند را جمع می کند. یک کامپیوتر هم از این امواج صوتی برای تولید تصویر استفاده خواهد کرد. در سونوگرافی مانند رادیولوژی از پرتوهای اشعه ایکس استفاده نمی شود. از آنجایی که تصاویر در لحظه قابل مشاهده هستند، امکان نمایش ساختار و حرکت اندام های داخلی بدن وجود دارد. از طرفی دیگر سونوگرافی قادر به نمایش جریان خون در رگ ها است. سونوگرافی یک آزمایش پزشکی غیرتهاجمی است که به پزشک در تشخیص و درمان بیماری ها کمک می کند.

به دلیل وجود اشعه ایکس دررادیولوژیدر بعضی موارد با اینکه دوز این اشعه بسیار کم می باشد از سونوگرافی برای تصویربرداری انجام می شود. مواردی مانند تصویربرداری از زنان باردار و جنین که در بعضی موارد این اشعه جنین را دچار مشکل کرده و باعث نارسایی جنین نیز می شود. با به وجود آمدن این روش و استفاده از امواج فراصوت، این چنین مشکلات تا مقدار زیادی حل گردیده تا جاییکه امروزه برای مشاهده سلامت جنین از سونوگرافی استفاده می شود. با این روش بعضی از کم و کاستی های اشعه ایکس نیز مانند عدم توانایی در تصویربرداری از بافتهای نرم مثل طحال، کبد و کلیه از بین رفته است؛ ولی با این وجود هنوز اشعه ایکس در بعضی موارد ارجحیت دارد و پزشک مربوطه با توجه به نوع بیماری تشخیص می دهد که از کدام نوع استفاده نمایید.

نحوه انجام رادیولوژی

تکنسین رادیولوژی یا رادیولوژیست در بیمارستان یا کلینیک های دندانپزشکی مسئول اجرای فرآیند عکس برداری به روش رادیولوژی است. وقتی بیمار آماده ی عکس برداری می شود ممکن است رادیولوژیست از او بخواهد تا روی تخت دستگاهرادیولوژیدراز بکشد یا بنشینند و یا حتی گاهی برخی نیاز است در کنار دستگاه بایستد و در طول مدت عکس برداری حالت های بدن خود را تغییر دهد و عملیات عکس برداری از اعضای داخلی بدن آن انجام پذیرد.

وقتی شما جلوی صفحه پرتاب اشعه ایکس و در حالت مورد نظر قرار گرفتید، رادیولوژیست اقدام به عکس برداری می کند. گاهی هم نیاز نیست که شما در حالت های مختلفی قرار بگیرید. صفحه اشعه ایکس یا دوربین بزرگ عکس برداری در برخی از مدل هایرادیولوژی حرکت کرده و از سرتاسر نواحی مورد نیاز عکس برداری می کند. در هر حالت هرگونه حرکتی در هنگام عکس برداری می تواند از کیفیت آن بکاهد، بنابراین بهتر است در حین اجرای فرایند عکس برداری به روش رادیولوژی در جای خود ثابت و بی حرکت بمانید. پس از ثبت یک تصویر مناسب، رادیولوژی دستگاه را خاموش کرده و عملیات رادیولوژی به پایان می رسد.

کاربرد رادیولوژی

معمولاً اولین ارزیابی از بیمار، رادیولوژی است. رادیولوژی می تواند اختلالات مختلفی را تشخیص دهد که شامل موارد زیر می باشند:

• آسیب شناسی هایی که باعث کمردرد می شوند به جز امکان تشخیص آسیب شناسی مکانیکی ستون فقرات
• عکس از ریه که در واقع شناسنامه سلامت فرد است.
• عکس های رنگی با کنتراست از مری، معده، کلیه و…
• تغییرات در شکل ستون فقرات که در آن رادیولوژی می تواند به طور دقیق تعداد درجه انحنا را مشخص کند.
• لغزش مهره کمر یا ستون فقرات مانند اسپیدیلولیستزیس و آرتروز
• عکس های رنگی با کنتراست
• تشخیص شکستگی ها که از بهترین روش های تشخیصی است.
• بررسی های ساده و سریع از شکم، مری، معده، روده، کلیه ها، لوزه سوم، سنگ های کلیه و…

نکته قابل توجه این است که رادیولوژی معمولی اجازه تشخیص شکاف ها، برآمدگی ها یا دیسک های فتق و فیبروز بعد از عمل را نمی دهد.