امروزه افراد بسیاری به دنبال درمان ضایعات عروقی از نظر پزشکی و همینطور زیبایی هستند.ضایعات عروقی به دو دسته کلی تقسیم می شوند که یا از بدو تولد وجود دارند یا بعدها به وجود می آید. در سالیان قبل درمان واریس به وسیله جراحی صورت می گرفت. این جراحی ها با صرف هزینه زیاد و همراه با درد صورت می گرفت. امروزه به کمک لیزر به آسانی می توان واریس را درمان نمود. در حدود 80 درصد از لکه هایی که مادرزادی هستند به وسیله لیزر درمان می شوند. بستگی به رنگ، عمق و ناحیه لکه نتایج حاصل از لیزر متفاوت می باشد. به وسیله لیزر می توان تا 70 درصد عروق ناشی از تلانژکتازی بر روی صورت را برطرف نمود.

بستگی به قطر ضایعه های عروقی و طول عمر آن ها درصد موفیت آمیز بودن درمان نیز متغیر می باشد. به میزانی که ضایعه قرمز تر و سطحی تر باشد و بیشتر به عروق آن اشعه لیزر برسد، میزان این موفقیت نیز افزایش می یابد که می توان در این مورد به خال های عنکبوتی و ماه گرفتگی اشاره نمود. درمان ضایعه هایی که عمق زیاد همراه با رنگ بنفش دارند، سخت تر می باشد. در صورتی که پاسخ مناسب ایجاد نشود، از دیگر لیزر ها مانند اندی یاگ و کربن دی اکسید استفاده می شود. ممکن است در صورت سالم ماندن قسمتی از ضایعه پس از تاباندن اشعه، مجددا عود نماید. در رابطه با ضایعه های دارای خون زیاد و بزرگ، استفاده از جراحی توصیه نمی شود و به کمک دیگر روش ها درمان صورت می گیرد.

انواع ضایعه های عروقی

ضایعه های عروقی را به سه گروه طبقه بندی می شوند :

الف ـ ضایعه های عروقی كه جریان خون در آنها شدت زیادی دارد و اختلال عمده در آنها در محل اتصال شریان ها با وریدها دیده می شود. به طور طبیعی فشار و شدت جریان خون در شریان ها بالاتر و در وریدها پایین تر است. در این اختلال دریچه ارتباطی بین شریان ها و وریدها كار طبیعی خود را انجام نمی دهند و خون با فشار بالا وارد وریدها شده، آنها را گشاد و از زیر پوست برجسته و ضربان دار می كند.
ب ـ ضایعه های عروقی كه جریان خون در آنها شدت پایینی دارد و عملكرد مویرگ ها دچار اختلال می شود؛ مانند بیماری های «لكه سالمون» و «ماه گرفتگی»
ج ـ ضایعه های عروقی مختلط كه معمولاً در شریان ها، وریدها و مویرگ ها مشاهده می شوند. در این بیماری دست ها و پاها به شكل بیمارگونه و غیر قرینه ای بزرگ شده و خال های متعدد برجسته نیز دیده می شوند. علاوه بر اینها، اختلال هایی نیز در شكل و اندازه جمجمه بروز می كند. این بیماری درمان خاص یا قطعی ندارد.

خال های عنكبوتی

شكل و قیافه ضایعه خال های عنكبوتی دقیقاً مانند این است كه عنكبوت بسیار كوچك قرمز رنگی روی پوست تان نشسته باشد. این ضایعه نقطه ای است كه مویرگ های بسیار ریزی از حاشیه اش خارج شده و شكل عنكبوتی به خود گرفته اند. خال های عنكبوتی خال هایی دو تا سه میلیمتری هستند و بیشتر در افراد دارای پوست روشن دیده می شوند. این بیماران می گویند: «وقتی این نقطه را با دست فشار می دهیم قرمزی اش از بین می رود اما بعد از مدتی دوباره قرمز می شود.» قرمز شدن دوباره ناحیه نشان دهنده این نكته است كه این ضایعه منشا عروقی دارد و در دو فرم بدون دلیل و با دلیل دیده می شود. در فرم با دلیل می توان ردپای مصرف بعضی از داروها، مشكلات كبدی، تابش آفتاب، مصرف هورمون و… را دید.

رگ های ریز كنار بینی

هر جا كه رگ باشد، سر و كله ضایعه های عروقی هم ممكن است آنجا پیدا شود، حتی پره های بینی هم از شر آنها در امان نیستند. مویرگ های ریز كنار بینی از جنس سیاهرگی هستند و اندازه شان زیر یك میلیمتر است و به دلایل مختلفی مانند تابش آفتاب، ضربه خوردن یا زخمی شدن، داشتن زمینه بیماری های كبدی و كلیوی، مصرف بعضی داروها و… ایجاد می شوند. این ضایعه های عروقی گاهی به لیزر پاسخ درمانی مناسبی می دهند اما در بعضی موارد متخصص پوست از روش های تخریبی مانند حرارت برای درمان این ضایعه ها كمك می گیرند.

واریس

كمتر كسی وجود دارد كه واریس را نشناسد؛ یك بیماری عروقی طوری زیر پوست دیده می شود كه انگار چند كرم كنار هم چنبره زده اند. رگ های واریسی رنگ شان بنفش است و اگر خیلی مشهود باشد، بیمار حتماً باید به پزشك عروق مراجعه كند تا درمان زمینه ای انجام شود. بعد از درمان زمینه ای متخصص پوست وارد عمل شده و روی سطح پوست درمان می شود.

ضایعه های عروقی با شیوع بسیار كم

برخی از ضایعه های عروقی كه میزان شیوع شان بسیار كم است و ممكن است به دنبال یك ضربه به وجود بیایند.در ناحیه ای كه سرخرگ و سیاهرگ به هم متصل می شوند، می توان یك ضایعه با ته رنگ خاكستری ـ آّی مشاهده كرد. ضایعه عروقی بدخیمی به نام «آنژیوساركوم» وجود دارد كه نادر است و به صورت تغییر رنگ قرمز ـ آبی و در حد وسیع در كف سر در سنین بالا به وجود می آید. بعضی وقت ها بدون علامت است و بعضی وقت ها هم با علامتی مانند تورم همراه است. در چنین مواقعی بیمار باید شیمی درمانی شود و از متخصصان سرطان شناسی هم كمك گرفته می شود. درصد بدخیمی ها بالا نیست اما خوش خیم ها درصد قابل ملاحظه ای را شامل می شوند. البته پیدایش بعضی ضایعه های عروقی به دلیل داشتن یك زمینه است. بیماری هایی مانند بیماری قلبی، اشعه درمانی، جراحی های سینه می توانند زمینه های ابتلا به بعضی سرطان ها با منشا عروقی را در افراد فراهم كنند.

درمان لیزری ضایعات عروقی

انواع مختلف این ضایعات می توانند به راحتی با استفاده از تکنولوژی مدرن نظیر لیزرها و IPL و سایر روش های تهاجمی و غیرتهاجمی تحت درمان قرار گیرند. تکنولوژی IPL عموما برای ضایعات عروقی کوچک تر و سطحی تر و لیزرهای نظیر Nd:YAG برای ضایعات عروقی عمقی تر مورد استفاده قرار می گیرند. درصد موفقیت به قطر ضایعه های عروقی، میزان عمرشان و تازه یا قدیمی بودن شان بستگی دارد. ضایعه هر چه سطحی تر و ته رنگ قرمزتر داشته باشند و اشعه لیزر به عروقش برسد، طبعاً میزان موفقیت هم بالاست، مانند لكه های ماه گرفتگی و خال های عنكبوتی . ضایعه هایی كه عمق بیشتری دارند و بنفش تر هستند، درمان مشكل تر است. در مواردی كه ضایعه به درمان مقاومت نشان می دهد، می توان از لیزرهای دیگری مانند اندی یاگ و دی اكسیدكربن استفاده كرد.

ضایعه هایی كه عمیق خیلی زیادی دارند و بخشی از آنها از تابش اشعه لیزر جان سالم می برد، قابلیت عود دوباره را دارند. در ضایعه های بزرگ و پر از رگ و خون، به دلیل خونریزی های زیاد و غیرقابل كنترلی كه اتفاق می افتد از جراحی استفاده نمی شود و از سایر روش های درمانی كمك گرفته می شود.
طبق این عمل، به وسیله گلبول های قرمز داخل عروق خونی، نور شدید لیزر جذب خواهد شد. بر اثر انرژی گرمایی که به وسیله لیزر ایجاد می شود، عروق خونی آسیب می بینند ولی به دلیل جذب میزان کمی از این انرژی توسط بافت اطراف عروق، هیچ اثری بر روی آن ها گذاشته نمی شود و زخم و آسیب بافتی به وجود نمی آید.

انواع لیزر ضایعات عروقی پوست

• ليزر آرگون

نخستین لیزری که برای درمان تلانژکتازی مورد استفاده قرار گرفت، لیزر آرگون بود. امواجی که از این لیزر تابانده می شوند معمولا دارای طول موج 541-488 نانومتر بوده و به رنگ آبی سبز می باشند. انرژی این لیزر به وسیله اکسی هموگلولین جذب خواهد شد ولی با این حال تاثیری را نیز بر روی ملانین اپیدرم و درم می گذارد. به همین خاطر سبب ایجاد تغییرات رنگدانه ای و فیبروز می شود و برای کسانی دارای پوست تیره هستند، مناسب نمی باشد.

• درمان با لیزر Argon pumped tunable dye laser APTDL

طول موج آن در حدود 488-638 نانومتر بوده و سبب اثرگذاری بر هموگلوبین می شود. دارای عوارضی از قبیل اسکار هیپرتروفیک و نیز تغییرات رنگدانه ای می باشد. در مقایسه با لیزر PDL، پورپورا و نیز هيپرپيگمانتاسيون دارای عوارض کمتری می باشد.

• درمان با ليزر Potassium titanyl phosphate crystal laser

طول موجی در حدود 532 نانومتر داشته و بیشتر امواج آن به وسیله اکسی هموگلوبین جذب خواهد شد. این لیزر به ویژه برای عروق جلدی بسیار مفید می باشد. اکثرا برای درمان تلانژکتازی مورد استفاده قرار می گیرد و در صورتی که درمان عروق دارای قطر بزرگ مد نظر باشد، باید چند جلسه درمانی سپری شود. همانند APTDL با درد کمی همراه است.

• درمان با لیزر Copper Vaper and Copper bromide lasers

دارای طول موج 578 نانومتر می باشند. عروق دارای قطر زیاد و نیز تلانژکتازی صورت معمولا با این لیزر درمان می شوند و نتایج خوبی را به همراه دارند. در این روش هم ملانین اپیدرم و درم تحت تاثیر قرار می گیرد و تغییرات رنگدانه ای را ایجاد می کند.به همین دلیل افراد دارای پوست روشن نباید از این روش استفاده نمایند. عوارضی مانند تاول و دلمه شدن بر اثر این لیزر ایجاد می شوند که بعد از 2 هفته برطرف می شوند.

• لیزر کریپتون

دارای طول موج 520-530 نانومتر و با رنگ سبز و نیز طول موج 568 نانومتر با رنگ زرد می باشد. برای درمان تلانژکتازی مورد استفاده قرار می گیرد. معمولا هر 3 تا 4 هفته یک بار انجام می شود و دارای جلسات متعددی می باشد. قرمز شدن، ایجاد ورم، تاول و نیز دلمه از عوارض این درمان است.

• لیزرFlush lamp-pumped PDL

به وسیله اکسی هموگلوبین امواج آن جذب می شود. دارای طول موج 585 نانومتر بوده و برای درمان تلانژکتازی و ضایعات عروقی استفاده می شود. این لیزر جهت درمان خال لکه شرابی به کار می رود و می توان آن را برای نوزاد با سن چند هفته نیز به کار برد. در مواردی دیگر مانند همانژیوم نوزادی و ضایعاتی که اکتسابی می باشند نیز از این لیزر برای درمان استفاده می شود. قرمزی ایجاد شده بر اثر آکنه روزاسه با این لیزر با سپری کردن 8 الی 10 جلسه رفع خواهد شد. تغییرات رنگدانه ای کوتاه مدت به ویژه در افرادی که دارای پوست تیره هستند به همراه تورم و پورپورای گذرا از عوارض این روش می باشد.

• لیزر Intense pulsed light IPL

طول موج این لیزر بین 500-1200 نانومتر می باشد و می تواند انواع ضایعات عروقی را درمان نماید. جهت رفع مواردی از حمله همانژیوم و تلانژکتازی به کار گرفته می شود. قرمز شدن و پورپورای کوتاه مدت از عوارض این لیزر می باشد.

نسخه اصلی مطلب درمان ضایعات عروقی با لیزر را در سایت دکتر جمال الدین حسن زاده بخوانید.

---