امروزه یکی از مهمترین علل مراجعه والدین به پزشکان غدد ، کنترل و پایش رشد قدی فرزندان بویژه در سنین نزدیک بلوغ میباشد.بنابراین در این بخش به توضیح مختصری در مورد رشد قد در سنین مختلف خواهیم پرداخت.قد طبیعی در زمان تولد حدود ۴۹ تا ۵۰ سانتیمتر میباشد. البته بجز مواردی که نوزاد زودتر از موعد متولد می شود . طی سال اول سرعت رشد کودکان از سرعت بیشتری برخوردار است و به تدریج با افزایش سن ، سرعت رشد نیز کاهش میابد که این امر تا قبل از شروع بلوغ ادامه دارد . قد کودک در چهار سالگی معمولا دو برابر زمان تولد است و افزایش چشمگیر قد با شروع بلوغ که در دختران حدود ۹ سال و در پسران ۱۰ سال میباشد. شروع بلوغ تا اتمام ان حدود دو سال طول میکشد لذا در صورت افزایش سرعت پیشرفت بلوغ و کاهش فاصله زمانی شروع تا پایان بلوغ، از عوامل کوتاهی قد نهایی نوجوانان میباشد
تعریف بلوغ
بلوغ عبارتند از ظهور علایم اختصاصی جنسی برای هر جنس که شروع ان با افزایش فعالیت غدد جنسی ) تخمدان در دختران و بیضه در پسران( و افزایش سطوح هورمونهای جنسی ) استروژن در دختران و تستوسترون در پسران ( همراه میباشد . معمولا شروع بلوغ در دختران از ۸سالگی و در پسران ۱از۹ سالگی اتفاق میافتد. ظهور اولین علایم بلوغ قبل از این سنین ، بلوغ زودرس نامیده میشود که برخورد درمانی مناسب بر اساس صلاحدید پزشک غدد، توصیه می گردد. از علایم شروع بلوغ در دختران، رشد پستانها و در پسران رشد بیضه ها میباشد که رشد انها بسته به مرحله بلوغ متفاوت است. ( مراحل پیشرفت بلوغ در بخش تصاویر- البوم رشد و بلوغ نشان داده شده است) پایش رشد انها جهت تعیین روند طبیعی بلوغ، توصیه میگردد . رشد موهای زیر بغل و منطقه تناسلی نیز همزمان با شروع بلوغ جنسی اغاز میگردد. در پسران رویش موهای صورت و تغییر صدا نیز وجود دارد.
توصیه مهم
تشخیص شروع و پایش سرعت پیشرفت بلوغ در فرزند شما بعهده پزشک فوق تخصص غدد میباشد، لذا تصمیم گیری در اینمورد را با اطمینان خاطر به پزشک خود بسپارید و از هرگونه خوددرمانی بپرهیزید. در صورت مشاهده علایم مذکور قبل از سن مناسب هر جنس سریعا به پزشکان غدد مراجعه نمایید.
قد نهایی هر فرد بستگی به ژنتیک او و عوامل محیطی مانند کیفیت تغذیه، بیماریهای مزمن، فعالیت بدنی ،دارد .همچنین سن استخوانی متناسب با سن تقویمی بر اساس گرافی مچ دست غیر غالب از موارد حائز اهمیت است.پایان بلوغ در دختران با وقوع عادت ماهیانه و در پسران همزمان با وقوع انزال و اسپرم سازی میباشد که از این زمان به بعد صفحات رشد به تدریج محدود و بسته میشود . افزایش چشمگیر قد پس از بسته شدن کامل صفحات رشد وجود ندارد و استفاده بیمورد از هورمون رشد یا داروهای محرک این هورمون در بدن ، پس از ان تاثیری بر روی افزایش قد نخواهد داشت.
توجه
دوره طلایی جهت تصمیم گیری در مداخله درمانی در رشد قد قبل از اتمام بلوغ میباشد لذا پایش رشد قدی در این مقطع زمانی هر ۳ تا ۶ ماه بنابر صلاحدید متخصصین غدد، در رسیدن به حداکثر قد ژنتیکی فرزندانمان کمک بسزایی مینماید. پیشگیری از چاقی و اضافه وزن اکیدا توصیه میگردد.