اختلال نقص توجه و بیش فعالی بزرگسالان ( درمان و تشخیصهای افتراقی )

دکتر محمد والی پور [ متخصص روانپزشکی ]آدرس وب سایت : www.drvalipour.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان آمادگاه ، ساختمان سپاهان ، طبقه 4 تلفن مطب : 32241146 - 031

تشخیص های افتراقی :
ناراحتی های اعصاب و روان متعددی ممکن است با اختلال تمرکز و بیش فعالی بزرگسالان شباهت داشته باشند و در تشخیص آن اختلال ایجاد کنند از جمله : اختلال دو قطبی نوع 2، جنون خفیف و شیدایی، با یا بدون دوره های افسردگی . اما باید توجه داشت که اختلال بی توجهی و تکانشگری بزرگسالان به عنوان یک مشکل در تمام طول عمر و مدام وجود دارد و اپیزودیک ( دوره ای ) نیست. بيماريها و اختلالاتي وجود دارند که داراي علايم مشابه ADHD هستند و بايد در تشخيص افتراقي آن مد نظر قرار بگيرند.

بيماريهاي طبي شبیه ADHD عبارتند از :
اختلال شنوايي، بيماري تيروييد، مسموميت سرب، بيماري کبدي، آپنه خواب و تداخلات دارويي. اختلالات روانپزشکي شبیه ADHD نيز عبارتند از اختلالات اضطرابي، خلقي و وسواسي- اجباري، سوء مصرف مواد، شخصيتهاي ضد اجتماعي و مرزي، اختلالات يادگيري، و معلوليتهاي ذهني. عوارض جانبي برخي مواد و داروها از قبيل استروييدها، آنتي هيستامينها، داروهاي ضدصرع، کافئين و نيکوتين ممکن است بر توجه فرد تاثير بگذارد. مبتلايان به اختلالات اضطرابي، افسردگي ماژور يا دوقطبي يا اختلالات شخصيت ضداجتماعي و مرزي ممکن است نشانه هايي از عدم توجه يا بيش فعالي را نشان بدهند اما معمولا ساير نشانههاي اصلي اين اختلالات روانپزشکي نيز در آنها به وفور ديده ميشود.

بزرگسالان مبتلا به ADHD ممکن است با اين اختلالات به عنوان بيماريهاي همراه مراجعه کنند لذا زمانبندي شروع علايم در رسيدن به تشخيص دقيق بسيار اهميت دارد. به عنوان مثال، اگر بيتوجهي به دنبال يک دوره افسردگي شروع شده باشد، احتمالا ناشي از ADHD نيست ولي شروع افسردگي پس از يک دوره بيتوجهي قابل ملاحظه، احتمالا نشاندهنده وجود همزمان افسردگي و ADHD خواهد بود.

درمان
غذاهایی با پروتئين بالا مانند :
آجيل ٬ تخم مرغ ٬ گوشت و حبوبات به تمرکز بهتر کمک می کنند. کربوهيدراتهایی مثل ماکارونی سبوس دار و برنج قهوه ای می تواند به کاهش نوسانات خلقی و تثبيت سطح انرژی کمک کند.

نوروفيدبک دقيقا برای امواغ مغزی و عملکردهای فيزیولوژیک مغز ما به عنوان یک آینه ی پيشرفته عمل می کند. نوروفيدبک٬ واکنش های فيزیولوژیک نهفته درمغز انسان و امواج مغزی که هر لحظه بر وضعيت رفتاری و عملکردی ما اثر گذارند را ثبت می کند و بعد آن چه که در همان لحظه در مغز انسان در حال اتفاق افتادن است را کاملا دقيق٬ روشن و واضح روی صفحه ی نمایشگر به تصویر می کشد. نوروفيدبک به انسان کمک می کند تا از وضعيت امواج مغزی خود٬ از نحوه ی عملکرد واکنش های زیست شناختی غيرارادی مغز خود در لحظه٬ آگاهی و شناخت دقيق و فوری کسب کند و به شخص قدرت تمرکز هدیه میدهد.

پیشنهاداتی برای بزرگسالان بیش فعال / کم توجه :
- ورزش و تغذیه صحیح :
ورزش منظم به تخلیه انرژی در مسیر صحیح کمک می کند و هم چنین باعث آرامش بدن می شود. خوردن غذاهای سالم و کم کردن مواد قندی خلق را آرام می کند.

- خواب کافی :
داشتن 7 تا 8 ساعت خواب شبانه به تمرکز بهتر و مدیریت استرس کمک می کند.

- تمرین مدیریت زمان :
قرار دادن موعد زمانی برای هر چیز حتی برای کوچکترین کارها. استفاده از تایمر و هشدار دهنده ها . اولویت بندی کارهای حساس. یادداشت هر تکلیف، پیام یا فکر یا کار مهم .

- کار روی روابط :
سعی در مهارت های ارتباط موثر مثل گوش دادن فعال ، همدلی و همدردی با دیگران .

- ایجاد یک محیط کار حمایت کننده :
استفاده از لیست ها، کدهای رنگی، به یادآورنده ها، یادداشت برای خود، کارهای روزمره و فایلها.

درمان دارويي
درمان دارويي اساس درمان ADHD را تشکيل ميدهد. اکثر مطالعات موجود بر مصرف اين داروها در کودکان تمرکز داشتهاند ولي بيخطري و اثربخشي اين داروها در بزرگسالان نيز اثبات شده است. محرکها و ضد افسردگيها (به عنوان مثال بوپروپيون يا دزيپرامين) اثربخشي مشابهي دارند ولي تاکنون هيچ گونه کارآزمايي انجام نشده که به مقايسه مستقيم اين دو دسته دارويي پرداخته باشد.

در يک فرابررسي اخير نشان داده شده که در مقايسه با دارونما، هم محرکها و هم داروهاي غير محرک باعث بهبود معنيدار از نظر باليني ميشوند. راهکارهاي باليني موجود استفاده از محرکها ( به خصوص انواع طولانی اثر) و داروي غير محرک آتوموکستين را به عنوان خط اول درمان و ضد افسردگيها را به عنوان گام بعدي توصيه ميکنند. همه داروها بايد با دوز پايين شروع شوند و سپس دوز آنها به آرامي افزايش يابد تا حداکثر منفعت به دست بيايد يا عوارض جانبي به سطح غير قابل تحملي برسند. قبل از هرگونه تغيير دوز، ابتدا دارو بايد براي مدت 6-4 هفته امتحان شود. محرکهاي طولانياثر ارجح هستند .
کنتراانديکاسيونهای مصرف محرکها عبارتند از :
پرفشاري خون، تاکيکاردي، آريتمي، سايکوز، اختلال دوقطبي، بياشتهايي شديد و سندرم توره.

ساير درمانها
مطالعات کوچک نشان دادهاند که درمان شناختي- رفتاري به عنوان درمان کمکي در کنار دارو براي بزرگسالان مبتلا به ADHD مفيد است. مکانيسم چگونگي کمک درمان شناختي- رفتاري به بيماران ADHD مشخص نيست ولي شايد ناشي از بهبود مهارتهاي زندگي روزمره باشد که بر اثر ADHD مختل ميشوند.مراقبه (meditation) و علف سنتجونز نيز به عنوان درمانهاي احتمالي پيشنهاد شدهاند ولي تاکنون شواهدي در حمايت از اين درمانها به دست نيامده است.

سیر و پیش آگهی
با پیشرفت سن از شیوع اختلال بیش فعالی کاسته میشود و تقریبا نیمی از کودکان و نوجوانان علایمشان به بزرگسالی نیز ادامه پیدا میکند. حیلی از کودکان مبتلا به نوع مخلوط احتلال بی توجهی و بیش فعالی ADHD در بزرگسالی کمتر علایم تکانشگری و پرتحرکی را نشان میدهند و بیشتر به صورت نقص توجه در بزرگسالی ادامه پیدا میکنند. همانند کودکان، بزرگسالان مبتلا به ADHD از میزان بالاتری از اختلالات یادگیری، اختلالات اضطرابی، اختلالات خلقی و اختلال سوء مصرف مواد در مقایسه با جمعیت عمومی رنج میبرند.
اختلال نقص توجه و بیش فعالی بزرگسالان - تشخیص و علایم