درمان آفتاب سوختگی و آسیب های ناشی از نور خورشید

دکتر گیتا فقیهی [ متخصص پوست و مو ]آدرس وب سایت : www.drgitafaghihi.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان آمادگاه ، مجتمع آژند،بلوک آ،طبقه سوم،کلینیک صدف تلفن مطب : 32240828 - 031

آفتاب سوختگی هنگامی اتفاق می افتد که پوست بدون آنکه به واسطه لباس یا کرم ضد آفتاب محافظت شود، در معرض آفتاب بسیار شدید قرار بگیرد. آفتاب سوختگی در نتیجه تابش اشعه های ماوراء بنفش آفتاب بر روی پوست اتفاق می افتد، زیرا در این شرایط پوست نمیتواند رنگدانه محافظ خود به نام ملانین را با سرعت کافی تولید کند. ملانین خاصیت دفاعی در برابر پرتوهای مضر آفتاب را دارد و هنگامی که مقدار آن کافی نباشد، پوست از اشعه های ماوراء بنفش آسیب میبیند. اگرچه آفتاب سوختگی در افرادی که پوست روشن دارند و مقدار رنگدانه ملانین در پوست آنها کمتر است با فراوانی بیشتری دیده میشود، اما حتی کسانی که پوست خیلی تیره دارند هم ممکن است از آفتاب سوختگی آسیب ببینند. در مرکز ما چندین روش مختلف برای درمان و رفع علائم آفتاب سوختگی و عوارض ناشی از آن بر روی پوست بدن، ارائه میشود. لیزر درمانی یکی از رایج ترین روشهایی است که امروزه برای این منظور مورد استفاده قرار میگیرد.

علائم آفتاب سوختگی شامل موارد زیر است :
قرمزی و التهاب پوست
سوزش و ناراحتی در ناحیه آسیب دیده
گرم شدن پوست و حساس شدن آن نسبت به تماس

آفتاب سوختگی شدید یا مسمومیت خورشیدی
احساس درد شدید در پوست
تاول زدن در ناحیه آسیب دیده پوست
خشک شدن پوست
سردرد
غش کردن و ضعف شدید
لکه های روشن روی پوست
تب
سرگیجه
حالت تهوع و استفراغ

دقت کنید که اگر علائم آفتاب سوختگی شدید را احساس کردید، باید در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید.سوختگی درجه دوم معمولاً دردناک تر است و بهبودی آن زمان بیشتری طول میکشد. اگر هر کدام از علائم آفتاب سوختگی شامل تب بالا، درد شدید یا آفتاب سوختگی شدید پوست را مشاهده کردید و بعد از گذشت چند روز بهبودی در وضعیت این علائم حاصل نشد، با یک متخصص پوست مشورت کنید.

عوارض آفتاب سوختگی
1-عفونت
پوستی که در اثر آفتاب سوختگی آسیب دیده است، در معرض خطر عفونت قرار دارد. اگر بر روی پوست آسیب دیده تاول بزند، این تاولها در برابر عفونتهای باکتریایی خیلی حساس خواهند بود. تورم، قرمزی و خروج ترشحات از تاولها، نشان دهنده شروع عفونت است. علاوه بر آن، آفتاب سوختگی میتواند منجر به فعال شدن ویروس عامل تبخال (هرپس) شود که در نتیجه آن، روی لبها یا صورت تبخال ایجاد میشود. در این صورت باید تبخال ها فوراً توسط پزشک مورد معاینه قرار گیرد.

2-پیری زودرس
تابشهای ماوراء بنفش نوع A و B میتواند روند پیری پوست شما را تسریع کند و باعث شود که در ظاهر سن شما بیشتر از سن واقعیتان به نظر برسد. مهمترین نشانه های پیری زودرس در اثر آفتاب سوختگی که اصطلاحاً به آن پیری ناشی از آفتاب (Photoaging) گفته میشود عبارتند از ایجاد چروکها، زبر و خشن شدن پوست، نمایان شدن سیاهرگها در زیر پوست، ایجاد لکه های پیری، ملاسما، لکه های قهوهای، بروز اختلالات رنگدانه ای و کاهش لطافت و انعطافپذیری پوست.

3-سرطان پوست و عوارض پیش سرطانی
مواجهه با نور آفتاب به عنوان مهمترین علت بروز سرطان پوست شناخته میشود. اگر میزان قرار گرفتن در معرض آفتاب شدید به حدی باشد که به DNA یا ماده وراثتی سلولهای پوست آسیب بزند، میتواند منجر به بروز سرطان پوست شود. یک ضایعه پوستی به نام کراتوز آکتینیک که مشخصه آن تشکیل فلسهای خشک بر روی پوست میباشد میتواند نشانه خطرناکی از سرطانی شدن سلولهای پوست باشد. برای جلوگیری از ابتلا به سرطان پوست لازم است هر ماه به طور منظم پوست خود را معاینه کنید و برای معاینات سالانه هم به یک پزشک متخصص پوست باتجربه مراجعه کنید.

روشهای درمان آفتاب سوختگی
* درمانهای پزشکی
اگر هر یک از علائم آفتاب سوختگی شدید را در پوست خود مشاهده کردید، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید. پزشک شما یا پزشک متخصص پوست ممکن از روشهای زیر برای درمان آفتاب سوختگی شما استفاده کند:
تجویز کرمهای مخصوصی که برای بهبودی پوست و جلوگیری از عفونتهای درجه دو و سه استفاده میشود.
تجویز داروهای استروئیدی خوراکی که عملکردی شبیه به کورتیزون دارد و باعث کاهش ورم و ناراحتی میشود.
تجویز داروهای مسکن

* لیزر درمانی
از لیزر فرکشنال به منظور کاهش چروکها و عوارض رنگدانه ای پوست استفاده میشود. این نوع از لیزر بر روی لکه های کوچک آسیب دیدگی متمرکز میشود و خطوط نامحسوس و نامشهودی را در پوست ایجاد میکند. در نتیجه، مکانیزمهای دفاعی طبیعی در پوست فعال میشود و سرعت تولید سلولهای پوستی جدید و کلاژن را در پوست افزایش میدهد.در عمل جوانسازی پوست با لیزر، لایه سطحی خارجی پوست به وسیله لیزر CO2 برداشته میشود، اما بر لایه های عمیق تر پوست تأثیری ندارد و به آنها آسیبی وارد نمیکند. این روش بیشتر برای رفع چروکها و خطوط ریز در سطح پوست کارآیی دارد، زیرا عمق نفوذ آن به اندازهای نیست که بتواند چروکهای عمقی را برطرف کند. روشهای دیگری از قبیل عملهای زیبایی مبتنی بر تزریق میتواند کارآیی بیشتری در رفع خطوط و چروکهای عمقی پوست داشته باشد.

* سایر درمانها
بعضی از محصولات محافظت کننده پوست، لایه بردارهای شیمیایی و عمل میکرودرم ابریژن هم میتوانند در کاهش علائم آفتاب سوختگی و رفع چروکهای پوست مؤثر باشند. کرمهای حاوی عوامل رشد و کرمهای ترمیم کننده DNA هم به درمان آسیبهای ناشی از آفتاب سوختگی کمک میکند. لایه بردای پوست هم در مبارزه با پیری ناشی از آفتاب تأثیر دارد. رتینولهای موضعی در واقع سنگ بنای تمامی روشهایی است که برای جوانسازی پوست و ترمیم عوارض پوستی مورد استفاده قرار میگیرند. کارآیی رتینولها در بهبود ساختار پوست و درمان عوارض رنگدانهای و چروکهای ریز، بارها و بارها به اثبات رسیده است.

* درمانهای غیر پزشکی
- پیشگیری از آفتاب سوختگی :
اولین قدم در مسیر مراقبتهای غیر پزشکی از پوست، از همان قبل از گرفتن در معرض آفتاب شروع میشود. لباسهایی بپوشید که در برابر تابشهای ماوراء بنفش مقاوم باشد. خیلی از افراد فکر میکنند که فقط قسمتهایی از پوست که در معرض آفتاب قرار میگیرند در خطر بروز آفتاب سوختگی هستند. اما حتی آن قسمتهایی که با لباس پوشانده میشود نیز ممکن است دچار آفتاب سوختگی شود، زیرا بعضی از لباسها هیچ گونه حفاظتی برای پوست در برابر آفتاب تأمین نمیکنند. لباسهای دارای بافت متراکم، پارچه های سنگین و رنگ تیره در مقایسه با لباسهای سبک و رنگ روشن، خیلی بیشتر از پوست محافظت میکنند. استفاده از عینک آفتابی مقاوم به اشعه ماوراء بنفش و کلاه های نقابدار هم میتواند از بروز آفتاب سوختگی جلوگیری کند.

قدم بعدی در پیشگیری از آفتاب سوختگی، استفاده از مقدار زیادی کرم ضد آفتاب قبل از رفتن به زیر آفتاب و تجدید مرتب آن در تمام طول مدتی است که در معرض نور آفتاب قرار دارید. برای این منظور باید از کرمهای ضد آفتابی که شاخص حفاظتی (SPF) برابر با 30 یا بالاتر دارند و هم در برابر پرتوهای ماوراء بنفش نوع A و هم نوع B محافظت میکنند، استفاده کنید. عرق کردن بدن و فعالیتهایی از قبیل شنا میتواند باعث کاهش کارآیی کرمهای ضد آفتاب شود. بنابراین کرم ضد آفتاب را باید حداقل 30 دقیقه قبل از شنا و نیز قبل از هر فعالیتی که باعث عرق ریختن شما میشود استفاده کنید و بعد مرتباً آن را تجدید کنید.

مراقبتهای بعد از وقوع آفتاب سوختگی :
توجه داشته باشید که پیشگیری از بروز آفتاب سوختگی خیلی راحتتر از درمان آن است. اما به هر حال اگر دچار آفتاب سوختگی ملایم شدید برای تسکین علائم آن در خانه میتوانید از قرصهای مسکن بدون نسخه مانند ایبوپروفن مصرف کنید. همچنین برای تسکین درد ناشی از آفتاب سوختگی میتوانید روی قسمتهای آسیب دیده پوست، کمپرس سرد بگذارید. لوسیونهای مرطوب کننده بر پایه آلوئه ورا هم میتواند به کاهش ناراحتی ناشی از آفتاب سوختگی کمک کند. دقت کنید که نباید از کرمهای بیحسی موضعی بدون نسخه مانند بنزوکائین برای تسکین درد و ناراحتی ناشی از آفتاب سوختگی استفاده کنید. زیرا این کرمها میتواند موجب بروز واکنشهای حساسیتی شدیدی شود که اگر سطح آن بر روی پوست قسمتی از بدن گسترش پیدا کند میتواند حتی تهدیدی برای جان بیمار باشد. و در نهایت مهمترین نکته ای که باید رعایت کنید آن است که بعد از وقوع آفتاب سوختگی، از مواجهه دوباره با نور آفتاب شدیداً اجتناب کنید.