بلفاريت

دکتر سیروس بخت آور [ متخصص چشم پزشکی ]آدرس وب سایت : www.drbakhtavar.ir
آدرس مطب : اصفهان ، آمادگاه ، ساختمان آژند ، بلوک بی3 ، طبقه سوم ، واحد 301 تلفن مطب : 32240818 - 031

بلفاریت یا التهاب مزمن پلکها، شایعترین علت قرمزی پلک و شایعترین علت مراجعه به چشمپزشک میباشد. 37 درصد از بیمارانی که توسط چشم پزشکان ویزیت میشوند به درجاتی از بلفاریت مبتلا میباشند. پلک انسان حدود 2 میلیمتر ضخامت دارد. بخش بیرونی آن توسط پوست و قسمت داخلی آن با یک پرده مخاطی به نام ملتحمه پوشانده شده است. بین این دو لایه صفحهای شبه غضروفی به نام تارس، عضلات پلک، غدد چربی (غدد میبومین) و فولیکولهای مژه قرار دارند.

آناتومی پلک فوقانی

تجمع غدد میبومین در پلکهای بالا بیشتر است (40 عدد در پلک فوقانی و 20 عدد در پلک تحتانی). این غدد با ترشح چربی سبب تثبیت اشک می‎شوند. در صورت اختلال در کارکرد این غدد لایه چربی به درستی از اشک محافظت نکرده و تبخیر اشک و به دنبال آن خشکی چشم ایجاد می‎شود. همچنین تجمع بیش از حد چربی در لبه پلک باعث افزایش تجمع آلودگی در این منطقه و در نتیجه افزایش ابتلاء به عفونت در پلک میگردد، بنابراین تجمع چربی و عفونت دو عامل اصلی ایجاد بلفاریت میباشند. بلفاریت به دو شکل قدامی و خلفی و هر کدام به دو دسته عفونی و غیرعفونی تقسیم میشوند.

بلفاریت قدامی در اکثر موارد توسط میکروبها (استافیلوکوک طلایی، اپیدرمیدیس و ساپروفیتیکوس و یا مایتهای دموکس) ایجاد می‎شود. رشد بیش از حد عوامل بیماریزا به جای عوامل غیر بیماریزای طبیعی روی سطح چشم باعث ایجاد این التهاب میگردد. نوع سبورهای بلفاریت قدامی با پوستههای چرب در لبه پلک مشخص میشود. این افراد پوست و موهایی چرب داشته و سرشان شوره میزند.

بلفاریت خلفی در اکثر موارد غیرعفونی بوده و تغییر در ترکیب ترشحات غدد میبومین و انسداد در مجرای آنها باعث ایجاد التهاب میشود. افزایش اسیدهای چرب آزاد و بعضی از چربیهای تغییر یافته منجر به ناپایداری و افزایش تبخیر اشک و در نتیجه افزایش غلظت مواد محلول آن میگردد. افزایش غلظت اشک، مهمترین علت التهاب و تحریک چشم بوده و باعث آسیب قرنیه می‎شود.

علایم و نشانه های بلفاریت
سوزش و تحریک چشم، مهمترین علایم بالینی بیماران در همه انواع بلفاریت بوده که صبح‏ها شدیدتر و در طول روز بهتر میشوند. سایر نشانههای بیماری عبارتند از: خارش، ناراحتی چشمها پس از کار طولانی، احساس سنگینی و خوابآلودگی در پلکها، تجمع ترشحات روی مژهها، احساس خشکی، چسبیدن لبه پلکها هنگام بیدار شدن از خواب و قرمزی چشم (تصاویر 2 و 3). همچنین بیماران ممکن است از عدم تحمل لنز تماسی و سابقه گلمژه نیز شکایت داشته باشند. احساس جسم خارجی (شنریزه) یکی دیگر از شکایتهای شایع بیمار بوده و بعد از استحمام، کار با رایانه یا دیدن تلوزیون تشدید می‎شود. با توجه به کیفیت بد لایه اشک این افراد نسبت به محرکهای محیطی از جمله آلودگیها حساستر میباشند.

افزایش ضخامت، پرخون و قرمز شدن لبه‏ پلکها همراه با شوره اطراف مژه ها

تورم اطراف پلک همراه با تغییر جهت مژه ها

یافته های قابل مشاهده توسط چشم پزشک هنگام معاینه با اسلیت لامپ بر اساس نوع بلفاریت عبارتند از: حلقههای (کولارت) اطراف ریشه مژه‏ها، ضخیم و پرخون و قرمز شدن لبه‏ پلکها، از دست رفتن و سفید شدن و تغییر جهت مژهها، اتساع عروق لبه پلک و ملتحمه، انسداد منافذ غدد میبومین با ترشحات غلیظ و برجستگی منفذ غده میبومین که میتوانند منجر به عوارضی مانند زخم حاشیه‏ای قرنیه‏ و التهاب ملتحمه شوند.

تجمع چربی در منافذ مجاری غدد میبومین در معاینه با اسلیت لامپ در بلفاریت خلفی

رسوب شوره در اطراف ریشه مژهها در بلفاریت قدامی

درمان بلفاریت
کاهش علایم بیمار، کاهش میزان باکتری موجود بر روی لبه پلکها، کاهش التهاب و بهبود عملکرد غدد میبومین مهمترین اهداف در درمان بلفاریت میباشند.مهمترین اقدام در درمان این اختلال، حفظ بهداشت لبه پلکها میباشد. با توجه به مزمن بودن بیماری، درمان آن هم زمانبر است. همانگونه که یک فرد مبتلا به شوره سر باید به مدت طولانی از شامپوهای ضدشوره استفاده کند، افراد مبتلا به بلفاریت هم باید با حوصله زیاد و برای زمان طولانی دستورات بهداشتی لبه پلکها را رعایت نمایند.

اقدامات توصیه شده برای درمان بلفاریت عبارتند از :
قرار دادن حوله یا دستمال تمیز گرم شده با اتو و یا آب گرم روی چشمهای بسته به مدت یک دقیقه و حداقل یک بار در روز که بهتر است صبحها انجام شود.ماساژ و شستشوی مژهها و لبه پلکها (در حالیکه چشمها بسته است) برای یک تا دو دقیقه با مقدار کمی از شامپوی بچه یا سایر محلولهای مخصوص شستشوی چشم، رقیق شده با آب گرم توسط پنبه تمیز و یا نوک انگشتان. در چند ماه اول لازم است که این کار هر روز تکرار شود ولی بعد از بهبودی میتوان به سه بار در هفته اکتفا کرد.

با شروع درمان علایم بیماری ممکن است کمی تشدید شده و یا آنکه فرد تا چندین هفته اثر درمانی را احساس نکند، به همین دلیل به همه بیماران توصیه می‎شود علیرغم ادامه علایم اولیه، درمان ادامه یافته و بهداشت لبه پلکها استمرار یابد.با توجه به اینکه بخش بزرگی از مشکلات بیمار به علت خشکی چشم میباشد چشم پزشکان در شروع درمان اشک مصنوعی نیز تجویز میکنند. همانگونه که ذکر شد التهاب در ایجاد علایم نقش محوری داشته و به همین دلیل ممکن است یک دوره کوتاه قطره استرویید در برخی از افراد مبتلا توسط چشمپزشک تجویز شود.

مصرف خودسرانه و طولانی مدت این دارو میتواند منجر به گلوکوم، کاتاراکت و آسیبهای غیرقابل جبران دیگر شود. همچنین مصرف خوراکی کپسول داکسی سایکلین (با آب فراوان و با معده پر) برای یک تا سه ماه و یا قرص آزیترومایسین ممکن است تجویز شود. این داروها علاوه بر کاهش باکتریهای عامل بیماری، باعث آثار ضدالتهابی و تنظیم فعالیت غدد میبومین نیز میشوند.