درمان زانو (پا)ی پرانتزی در کودکان و بزرگسالان

شبکه اطلاع رسانی پزشک آن لاین [ پرتال اطلاع رساني ]آدرس وب سایت : www.pezeshkonline.ir

پای پرانتزی به فرم خاصی از پا گفته می شود که در آن انحنای پا به سمت خارج است و این انحنا، زمانی که پاها در کنار هم جفت شده اند، یک زاویه مشخص در زانوها ایجاد می کند. در اکثر موارد تشخیص شرایط پای پرانتزی به سادگی در بین کودکان امکان پذیر است، اما این وضعیت معمولاً به خودی خود با رسیدن سن کودک به 3 سال برطرف می شود.

به هر حال، این نقص ممکن است در سال های بعد نیز باقی مانده و به خودی خود درمان نشود. در بیمارانی که پای پرانتزی دارند، استخوان درشت نی (ساق پا)، و استخوان ران (فیمور) دارای انحنا و خمیدگی هستند. پای پرانتزی معمولاً یک مرحله عادی رشد در بین کودکان زیر 3 سال است. همچنین نوزادان معمولاً با شرایط پای پرانتزی به خاطر خمیده بودن پاها در رحم مادر مواجه می شوند.

کودکان تازه راه افتاده اغلب به خاطر خمیدگی پای خود با مشکل در هنگام راه رفتن مواجه می شوند. اکثر موارد پای پرانتزی در کودکان نو پا، در نتیجه شرایط فیزیولوژیک ایجاد می شود که در اصطلاح به آن ژنو وارم (Genu varum) گفته می شود. در حقیقت ژنووارم اصطلاحی است که پزشکان برای توضیح موارد انحراف از شرایط عادی که باعث ایجاد ظاهر پای پرانتزی در بین کودکان تازه راه افتاده می شود، مورد استفاده قرار می گیرد.

پای پرانتزی می تواند باعث درد در ناحیه زانو و ایجاد محدودیت های حرکتی به خصوص در بین کودکانی شود که در سنین بالاتر قرار دارند. برخی افراد ممکن است با شرایط پای پرانتزی به دنیا آمده و سایر افراد به خاطر آسیب دیدگی ممکن است به این وضعیت دچار گردند. همچنین این شرایط می تواند با چاقی یا استفاده بیش از حد از مفاصل زانو تشدید شده و در ادامه به یک مشکل جدی برای فرد تبدیل گردد. معمولاً با رسیدن به این مرحله درمان به سختی امکان پذیر خواهد بود.

دلایل ایجاد مشکل پای پرانتزی

برخی بیماری ها با ایجاد مشکل پای پرانتزی ارتباط دارند. برای مثال، بیماری بلونت می تواند بر شرایط رشد استخوان تاثیر گذاشته و باعث رشد غیر عادی استخوان ران یا بخش بالای استخوان درشت نی شده و در نهایت ایجاد مشکل پای پرانتزی را برای فرد به همراه داشته باشند.

هم افراد بزرگسال و هم کودکان تازه راه افتاده می توانند به این بیماری دچار شوند. به هر حال، بیماری بلونت در واقع یک بیماری قابل درمان است. به این ترتیب در صورتی که بیماری به موقع تشخیص داده شود، احتمالاً از بریس برای اصلاح مشکلات ایجاد شده استفاده خواهد شد. هرگاه زاویه پا در پای پرانتزی با گذشت زمان شدت یابد و علی رغم استفاده از بریس بهبود پیدا نکند، ممکن است برای رفع مشکل بیمار، از عمل جراحی استفاده شود.

برخی شرایط دیگر نیز می توانند در ایجاد مشکل پای پرانتزی در بین کودکان تاثیر داشته باشند. برای مثال، مشکلات متابولیک همچون بیماری نرمی استخوان (که با فقر ویتامین D ارتباط دارد) نیز می تواند این وضعیت را در پا ایجاد نماید.

عوامل ایجاد پای پرانتزی

1- شکستگی ، وارد شدن ضربه یا آسیب دیدگی زانو که به نحو مناسب تحت درمان قرار نگیرد.
2- رشد غیر عادی استخوان می تواند باعث ایجاد شرایط پای پرانتزی شود.
3- مسمومیت ناشی از فلوراید یا سایر مسمومیت های مانند آن می توانند باعث ایجاد مشکل پای پرانتزی شوند.
4- برخی از موارد پای پرانتزی با نرمی استخوان و فقر ویتامین D ارتباط دارند.
5- بیماری بلونت یکی از عوامل ایجاد مشکل پای پرانتزی در بین افراد است.

چگونه می توان شرایط پای پرانتزی را درمان کرد

روش های اصلی قابل استفاده برای درمان مشکل پای پرانتزی به شرح زیر هستند:

تمرین های ماساژ درمانی

در طول تمرین های ماساژ درمانی، متخصص فیزیوتراپی پاهای بیمار را مرتب به عقب و جلو برای یک دوره زمانی مشخص حرکت می دهد. به این ترتیب ماساژ درمانی می تواند به اصلاح مشکل پای پرانتزی با گذشت زمان کمک کند. به هر حال برای مشاهده نتایج حاصل از این درمان لازم است چندین مرتبه از آن برای یک دوره زمانی مشخص استفاده شود.

تمرین های حرکتی پا

این نوع از تمرین های حرکتی عمدتاً با هدف تقویت عضلات زانو انجام می شود. این تمرین ها می توانند فشار وارد شده به مفاصل و تاندون را کاهش داده و به این ترتیب باعث بهبود شرایط پای پرانتزی شوند. به هر حال، تمرین های حرکتی پا فقط زمانی موثر هستند که شرایط پای پرانتزی خفیف باشند. یکی از تمرین های حرکتی که امکان انجام آن به سادگی وجود دارد با دراز کشیدن بر روی نیمکت، خم کردن زانوها و در نهایت قرار دادن یک وزنه 5 کیلویی بین پاها انجام می شود. به این ترتیب لازم است پاها تا زمانی خم شوند که با ناحیه پشت، باسن تماس پیدا کرده و سپس به موقعیت اولیه باز گردند. این حرکت می بایست چندین بار تکرار شود.

حرکات پیلاتس (pilates)

حرکات پیلاتس می تواند برای بهبود عملکرد عضلات، ایجاد هماهنگی بین اندام ها، و اصلاح موقعیت بدن و بهبود شرایط پای پرانتزی کاملاً موثر باشد. در واقع انجام حرکت هایی مثل بازوی بالرین (ballerina arms) و رول آپ (roll up) قدرت کافی را برای حرکت دادن پاها و رشد عضلات شکم در اختیار فرد قرار می دهد. به این منظور می توان پاها را بلند کرده و سپس به پشت دراز کشید. در ادامه با نگه داشتن پاها نزدیک یکدیگر، آنها را به سمت بالا و پایین به سرعت حرکت داد. پس از این کار، بالاتنه خود را از سطح بلند کرده و عضلات شکمی را محکم نمود. انجام حرکات پیلاتس یک روش موثر برای تثبیت وضعیت پاها است.

بریس های درمانی

برخی کفش های طبی، بریس ها و محافظ های پا می توانند برای درمان مشکل پای پرانتزی در بین کودکان مفید باشند. این ابزارها معمولاً هنگامی استفاده می شوند که پای پرانتزی در دوران کودکی، بسیار حاد بوده و یا فرد به غیر از مشکل پای پرانتزی به سایر بیماری ها مبتلا باشد. به این ترتیب لازم است کودک به استفاده از این ابزارها تا زمان صاف شدن استخوان های پای خود ادامه دهد.

عمل جراحی

در افراد بزرگسالی که شرایط پای پرانتزی آنها شدید است، احتمالاً درمان مشکل نیازمند عمل جراحی استئوتومی است. این عمل جراحی می تواند وضعیت استخوان ها را اصلاح کرده و مشکل پای پرانتزی را با کاهش فشار وارد شده به غضروف های پا درمان کند. در واقع عمل جراحی یک روش ایده آل برای درمان مشکل پای پرانتزی در بین افراد بزرگسال در مواردی است که مشکل پای پرانتزی شدید باشد.

در طول جلسه مشاوره استئوتومی چه اتفاقی می افتد؟

هنگامی که بیمار با جراح برای عمل جراحی استئوتومی ملاقات می کند، احتمالاً اطلاعات و توصیه های لازم درباره شرایط قبل از جراحی، در طول جراحی و پس از آن در اختیار بیمار قرار گرفته و درد و ناراحتی احتمالی برای وی توضیح داده می شود. در حقیقت از جلسه مشاوره می توان برای اطمینان از مناسب بودن و طرح موارد نگران کننده درباره فرآیند درمان استفاده کرد. با توجه به اینکه همه اعمال جراحی می تواند با استرس همراه باشد، برخی نکات قابل دانلود از اینترنت وجود دارد که بیمار می تواند این نکات را دریافت کرده و با مطالعه آنها سوالات احتمالی خود را در این رابطه در طول جلسه مشاوره مطرح نماید. به همین خاطر لازم است این نکات و سایر مسائل ابهام آمیز برای بیمار در طول جلسه مشاوره همراه وی باشد.

عمل جراحی استئوتومی چگونه باعث بهبود مشکل پای پرانتزی می شود؟

در طول عمل جراحی استئوتومی سر استخوان های پا با استفاده از یک اره مخصوص بریده می شود. در ادامه استخوان بریده شده در موقعیت مناسب قرار گرفته و با استفاده از پلاک و پیچ یا میله های فلزی (نیل های اینترامدولاری) (intramedullary nails) در محل تثبیت می شود. افراد دچار این مشکل اغلب دارای آناتومی غیر عادی در زمان تولد هستند، هر چند ممکن است از این شرایط اطلاعی نداشته باشند. رایج ترین مشکلاتی که با استفاده از این عمل جراحی درمان می شود عبارت از دیسپلازی لگن (فرورفتگی لگن)، ضعیف شدن انتهای تحتانی استخوان ران و ناهنجاری های ظریف در شکل استخوان ران (فیمور) است.