تشخیص سنگ کلیه با رادیوگرافی یکی از روش های کاربردی و موثر در شناسایی این بیماری شایع است. سنگ کلیه می تواند باعث درد شدید، انسداد مسیر ادراری و عوارض جدی شود؛ بنابراین، شناسایی دقیق محل، اندازه و نوع سنگ ها اهمیت زیادی در انتخاب روش درمان دارد. رادیوگرافی، به عنوان یک ابزار غیرتهاجمی، امکان بررسی سریع دستگاه ادراری را فراهم کرده و به پزشکان کمک می کند تا با حداقل هزینه و زمان، اطلاعات ارزشمندی درباره وضعیت بیمار به دست آورند. این مقاله به بررسی نقش رادیوگرافی در تشخیص سنگ کلیه و مزایا و محدودیت های آن می پردازد.

روش های تشخیص سنگ کلیه

1. معاینه فیزیکی

• در ابتدا، پزشک یک معاینه فیزیکی کامل انجام می دهد که شامل لمس نواحی شکم و پهلوها برای شناسایی درد یا حساسیت است. این معاینه به تشخیص سنگ کلیه و سایر مشکلات مشابه کمک می کند.

2. ارزیابی آزمایشگاهی

• آزمایشاتی مانند آنالیز ادرار و کشت ادرار برای شناسایی نوع سنگ و وجود عفونت ادراری انجام می شود. همچنین آزمایش خون برای بررسی مواد معدنی مانند کلسیم و فسفات به شناسایی علل سنگ کلیه کمک می کند.

3. ارزیابی رادیوگرافی

• برای تأیید وجود سنگ و تعیین اندازه و محل دقیق آن، سونوگرافی یا سی تی اسکن انجام می شود. این روش ها اطلاعات دقیقی درباره وضعیت کلیه ها و مجاری ادراری فراهم می کنند.

4. سی تی اسکن بدون ماده حاجب

• سی تی اسکن بدون ماده حاجب حساس ترین روش برای شناسایی سنگ کلیه، به ویژه سنگ های کوچک یا آنهایی که در سونوگرافی دیده نمی شوند، است. این روش دقیقاً محل و نوع سنگ را مشخص می کند.

5. سونوگرافی

• سونوگرافی روشی غیرتهاجمی است که برای شناسایی سنگ کلیه و بررسی مشکلاتی مانند هیدرونفروز استفاده می شود. این روش برای بیماران با درد شدید معمولاً اولین انتخاب است، اما ممکن است برای سنگ های بسیار کوچک محدودیت داشته باشد.

6. یورودینامیک

• تست یورودینامیک برای ارزیابی عملکرد مثانه و جریان ادرار در موارد خاص انجام می شود. این روش به تشخیص انسداد در مجاری ادراری که ناشی از سنگ کلیه است، کمک می کند.

7. رادیوگرافی شکم

• رادیوگرافی شکم بدون ماده حاجب می تواند برای شناسایی سنگ های بزرگتر یا سنگ هایی که در سی تی اسکن به وضوح دیده نمی شوند، مفید باشد. این روش معمولاً برای تکمیل تشخیص استفاده می شود.

این روش ها در مجموع به پزشک کمک می کنند تا تشخیص دقیقی از سنگ کلیه بدهد و بهترین برنامه درمانی را برای بیمار تعیین کند.

علت دیده نشدن سنگ کلیه در سونوگرافی

سنگ کلیه در برخی مواقع ممکن است در سونوگرافی دیده نشود. این وضعیت به دلایل مختلفی رخ می دهد، از جمله:

• اندازه سنگ ها: سنگ های بسیار کوچک (زیر ۳ میلی متر) ممکن است در تصاویر سونوگرافی قابل مشاهده نباشند.
• موقعیت سنگ ها: سنگ هایی که در بخش های عمیق تر یا در مناطق خاصی از کلیه قرار دارند، ممکن است به دلیل زاویه یا محدودیت دستگاه تشخیص داده نشوند.
• نوع سنگ: سنگ های شفاف به امواج اولتراسوند، مانند سنگ های اسیداوریکی، ممکن است در سونوگرافی مشخص نباشند.

اشتباه سونوگرافی در تشخیص سنگ کلیه

سونوگرافی یکی از ابزارهای متداول برای تشخیص سنگ کلیه است، اما ممکن است گاهی اوقات خطاهایی رخ دهد، مانند:

• تشخیص نادرست سایه ها: سایه های غیرطبیعی در کلیه یا سایر اندام های مجاور ممکن است به اشتباه به عنوان سنگ تفسیر شوند.
• تداخل با گازهای روده: وجود گاز در روده می تواند کیفیت تصاویر سونوگرافی را کاهش دهد و تشخیص را دشوار کند.
• عدم تجربه متخصص: تفسیر نادرست تصاویر توسط متخصص می تواند به اشتباه در تشخیص منجر شود.

تفسیر سونوگرافی سنگ کلیه

برای تفسیر نتایج سونوگرافی سنگ کلیه، موارد زیر بررسی می شوند:

• وجود سنگ یا سایه آکوستیک: سایه ای که پشت سنگ ها ایجاد می شود، از نشانه های وجود سنگ است.
• اتساع مجاری ادراری: وجود انسداد ناشی از سنگ ها می تواند باعث اتساع در لگنچه کلیه یا حالب ها شود.
• اندازه و محل سنگ: اندازه دقیق و محل قرارگیری سنگ باید مشخص شود تا بهترین روش درمانی انتخاب گردد.

تفسیر سی تی اسکن سنگ کلیه

سی تی اسکن یکی از دقیق ترین ابزارها برای تشخیص سنگ کلیه است. در تفسیر این روش باید به موارد زیر توجه شود:

• اندازه و تراکم سنگ: تراکم سنگ ها در واحد هانسفیلد (HU) اندازه گیری می شود و نوع سنگ را مشخص می کند.
• موقعیت دقیق سنگ ها: سی تی اسکن اطلاعات دقیقی درباره محل قرارگیری سنگ ها در کلیه و مجاری ادراری ارائه می دهد.
• وجود عوارض: مانند انسداد حالب، هیدرونفروز، یا التهاب.

برای سونوگرافی سنگ کلیه باید ناشتا بود؟

نیاز به ناشتا بودن بستگی به نوع سونوگرافی و نظر پزشک دارد:

• در بیشتر موارد، برای سونوگرافی شکم (کلیه ها و مجاری ادراری) توصیه می شود ناشتا باشید، زیرا وجود گاز یا غذا در معده و روده ممکن است کیفیت تصاویر را کاهش دهد.
• در برخی موارد، نوشیدن آب کافی و پر نگه داشتن مثانه برای تشخیص بهتر سنگ ها در مجاری ادراری توصیه می شود.
• بهتر است دستورالعمل های دقیق را از پزشک یا مرکز سونوگرافی بپرسید.

روش های رادیوگرافی سنگ کلیه

1. فیلم شکمی ساده (KUB)

• فیلم شکمی ساده یا رادیوگرافی کلیه، حالب و مثانه (KUB) برای تشخیص سنگ های بزرگ مجاری ادراری مفید است. این روش حدود 90% سنگ ها را به ویژه سنگ های بزرگ که دارای اجزای کلسیمی هستند، نشان می دهد. با این حال، سنگ های کوچک تر یا آنهایی که در پشت دنده ها یا ستون فقرات قرار دارند، ممکن است به درستی دیده نشوند.

2. پیلوگرام و توموگرافی درون وریدی (IVP)

• پیلوگرام درون وریدی (IVP) روش رادیوگرافیکی پیشرفته ای است که با تزریق ماده حاجب به سیاهرگ، تصاویر دقیقی از سیستم دفع ادرار و وضعیت سنگ ها ایجاد می کند. این روش می تواند اندازه، شکل، موقعیت سنگ ها و همچنین انسداد مجاری ادراری را تشخیص دهد.

3. اولتراسونوگرافی

• اولتراسونوگرافی یک روش غیرتهاجمی است که بدون استفاده از اشعه یا مواد کنتراست زا، اطلاعات دقیقی از وضعیت کلیه ها و سنگ های کلیه فراهم می کند. این روش حساسیت بالاتری نسبت به فیلم شکمی ساده دارد و به ویژه برای شناسایی سنگ های کلیه و بررسی هیدرونفروز مفید است.

این روش ها به پزشک کمک می کنند تا به طور دقیق موقعیت، اندازه و نوع سنگ کلیه را تشخیص داده و بهترین روش درمانی را تعیین کند.

بحث و نتیجه گیری

در این مقاله روش های رادیوگرافی برای تشخیص سنگ کلیه بررسی شد. اولین روش معمول برای تشخیص سنگ کلیه، سونوگرافی است که در موارد اورژانس، برای کودکان و زنان باردار، گزینه اول به حساب می آید. اما به دلیل محدودیت های سونوگرافی، در برخی موارد تشخیص دقیق ممکن نیست. در این شرایط، روش های مبتنی بر اشعه ایکس مانند پیلوگرام درون وریدی (IVP) برای شناسایی سنگ ها و محل انسداد به کار می روند. با این حال، دقیق ترین روش برای تشخیص سنگ کلیه و مشکلات مجاری ادراری، CT Scan اسپیرال است که مزایای بسیاری نسبت به سایر روش ها دارد، از جمله دقت بالا و توانایی شناسایی انواع خاص سنگ ها. با این وجود، به دلیل هزینه بالا، معمولاً در موارد خاص استفاده می شود.

نسخه اصلی مطلب بهترین روش برای تشخیص سنگ کلیه را در سایت دکتر غلامرضا سیف بخوانید.

---