زانو درد یکی از شایعترین مشکلات اسکلتی عضلانی می باشد که انواع مختلفی دارد و می تواند به صورت درد شدید، مزمن و یا ناگهانی در بیشتر افراد مانند ورزشکاران، افراد مسن، در جوانان و حتی در دوران بارداری نیز به علت و دلایل مختلفی چون آرتروز یا ساییدگی زانو، پارگی مینیسک زانو، قفل شدن زانو و تغییر شکل زانو مانند زانوی ضربدری یا پرانتزی به وجود بیاید و با علائم و نشانه هایی همراه باشد.

زانوها بزرگترین مفاصل در بدن ما هستند. قسمت پایینی استخوان ران (فمور) و قسمت بالایی استخوان ساق پا (تیبیا) و استخوان کشکک ، سه استخوانی هستند که مفصل زانو را تشکیل می دهند. رباط های زانو، استخوانها را به هم متصل نگه می دارند و علاوه بر این که امکان حرکت کردن زانو را فراهم می کنند، از بروز حرکات غیرطبیعی زانو جلوگیری می کنند. درون مفصل زانو، بافت غضروفی وجود دارد که از قسمت انتهایی استخوان ها محافظت می کند و فشارهای وارده به زانو را جذب می کند. در آناتومی پا، استخوان ران (فمور) و استخوان ساق (تیبیا) در مفصل زانو به یکدیگر میرسند. در این محل و در بین این دو استخوان، دو بافت غضروفی به شکل دیسک قرار دارد که مینیسک نام دارند. مینیسک ها، لایه های ضخیم غضروفی انعطاف پذیری به شکل هلال هستند که در داخل مفصل زانو قرار دارند و فشارهای وارده به این مفصل را جذب میکنند. همچنین یکی دیگر از علت های درد زانو خشکی مفصل زانو می باشد که ممکن است با نشانه هایی همراه باشد.

انواع زانو درد

درد بالای زانو :

درد ناشی از کشیدگی عضلات چهار سر ران و التهاب تاندون عضلات چهار سر که اغلب ناشی از فعالیت هایی است که در آن زانو ها از مرز انگشتان پا عبور می کنند؛ همانگونه که در تکنیک ضعیف چمباتمه زدن اتفاق می افتد.

درد پایین و زیر کاسه زانو :

درد ناشی از فشرده شدن بیش از حد کاسه زانو و تغییرات ناشی از آرتروز در زیر کاسه زانواست . منبع درد تاندون پاتلا کشکک است که کاسه زانو را به قسمت بالای ساق پا وصل می کند.

درد پشت زانو:

درد پشت زانو که اغلب ناشی از گرفتار درد شدن تاندون عضله همسترینگ یا عضله ساق پا یا حرکت ضعیف مفصل بخصوص در هنگام خم کردن زانو است می تواند در درون، میان یا بیرون زانو باشد.

درد داخل زانو

این درد می تواند بواسطه تاندونیت عضلات کشاله ران در جایی که تاندون به آن عضلات ملحق می شود بوجود آید همچنین می تواند ناشی از کشیدگی رباط جانبی داخلی (MCL) یا مشکل در مینیسک داخلی زانو باشد.

درد سمت خارجی یا کنار زانو

درد کنار زانو معمولا بر اثر برخی آسیب ها و بیماریها مانند پارگی رباط ها و مینیسک زانو، سندروم باند ایلیوتیبال، دیابت، آرتروز، بورسیت زانو و یا ناشی از اضافه وزن باشد.

درد در جلوی زانو

دردهای مبهم و پخش در اطراف کشکک زانو که تدریجاً افزایش می یابد از علا ئم اولیه این عارضه است. درد با خم و راست شدن زانو و یا هنگام استفاده از توالت ایرانی افزایش می یابد. گاهی ممکن است که دردهای زانو به نواحی پایین تر و ساق پا انتشار یابد و در بعضی موارد حالت گیر کردن مختصر زانو و یا خالی شدن زانو در هنگام راه رفتن به درد جلوی زانو اضافه شود.

علائم و نشانه های زانو درد

درد زانو ممکن است بسیار خفیف تا بسیار شدید یاشد و همچنین می تواند حالات مختلفی داشته باشد، برای مثال گاهی درد زانو مبهم است و گاهی به حدی تیز و تیرکشنده است که حسی شبیه به فرورفتن چاقو در زانو دارد. همچنین ممکن است درد زانو به طور ناگهانی و یا به تدریج و به مرور زمان ایجاد شود. این درد ممکن است دائمی باشد و یا به صورت دوره ای عود کند و مجددا فروکش کند. در برخی موارد درد زانو با انجام دادن فعالیت شدت پیدا می کند و در برخی موارد شب ها و در هنگام خواب شدید می شود و گاها با نواحی دیگر مانند کمر و لگن نیز منتشر می شود. بسته به این که علت درد زانو چه بوده است، ممکن است علائمی دیگری نیز با آن همراه باشند، از جمله التهاب، تورم و خشکی زانو.

زانو درد چه موقع خطرناک است ؟

• تغییر شکل مفصل زانو
• عدم تحمل وزن و ناتوانی در ایستادن روی پا
• عفونت (تب، گرما، قرمزی)
• زانویی که قفل می کند یا صدا می دهد
• زانو درد همراه با سوزن سوزن شدن، بی حسی، تورم و تغییر رنگ زیر زانو
• درد شدید و دردی که به رغم درمان بدتر می شود

علت و دلایل زانو درد

علل درد زانو اغلب در نتیجه آسیب دیدگی یا ساییدگی و پارگی هستند. در افراد بالای 50 سال، شایع ترین علت درد زانوها استئوآرتریت است. علل زانو درد در افراد جوان تر عبارتند از استفاده بیش از حد از زانو و آسیب دیدگی. همچنین زانو درد می تواند ناشی از عفونت (به عنوان مثال استئومیلیت، بورسیت سپتیک) و بیماری هایی خاص باشد.

انواع زانودرد ناشی از آسیب ها و صدمات

• بورسیت زانو
• شکستگی ها (شکستگی استخوان مثل شکستگی کاسه زانو، بالای درشت نی یا پایین استخوان ران)
• پارگی رباط زانو (پارگی رباط صلیبی قدامی، پارگی رباط جانبی داخلی)
• پارگی غضروف یا مینیسک زانو
• رگ به رگ شدن و کشیدگی عضلات و رباط زانو
• دررفتگی کشکک یا کاسه زانو
• سوء استفاده از مفصل زانو (مانند بالا رفتن زیاد از پله، مشاغل سخت مانند حمل بار سنگین، رژه نظامیان و...)

بلند کردن اجسام سنگین، دوزانو شدن، بالا و پایین رفتن مکرر از پله ها و ایستادن برای مدت زمان طولانی، همگی موجب افزایش خطر ابتلا به زانودرد می شوند. ورزشکاران نیز معمولا بر اثر بروز آسیب دیدگی دچار زانودرد می شوند.

درد زانو بر اثر بیماری ها

• کندرومالاسی کشکک (نرم شدن غضروف زانو)
• درد زانو ناشی از آرتروز
• بورسیت زانو مثل بورسیت آنسرین، آماس کاسه زانو یا بورسیت پاتلا)
• کیست بیکر (کیسه پر از مایعی که درنتیجه تولید مایع اضافه در مفصل بوجود می آید)
• نقرس
• بیماری ازگود اشلاتر (بیماری که بر اثر رشد سریع در کودکان ایجاد می شود)
• استئوکوندریت (بیماری که در آن قطعات غضروف و استخوان زانو از هم جدا می شوند)
• سندروم رایتر (بیماری التهابی که باعث تورم و سفتی هم می شود)
• سینوویت (نوعی التهاب در مفصل زانو)
• تاندونیت زانو

چه کسانی بیشتر زانو درد می گیرند ؟

• افراد بالای 50 سال وسالمندان
• مبتلایان به برخی بیماری ها مانند آرتروز و روماتیسم
• دوندگان، دوچرخه سواران و سایر ورزشکاران بر اثر آسیب های مفصلی و تاندون ها
• زانو درد در زنان شایع تر است بخصوص در دوران بارداری
• افراد دارای کمبود انواع ویتامین ها
• زانو درد در برخی افراد منشاء عصبی دارد

روش های تشخیص زانو درد

معاینه فیزیکی زانو

معاینه و آزمایشات تشخیصی برای کمک به تشخیص علت زانو درد استفاده می شود. در طول معاینه فیزیکی پزشک طریقه راه رفتن بیمار را ارزیابی کرده، زانوها را در حالات مختلف برای بررسی وجود تورم، قرمزی، تراز نبودن و نشانه های آسیب دیدگی (به عنوان مثال بورسیت و بریدگی) معاینه می کند. مفاصل پاها، لگن و دیگر مفاصل بدن هم مورد معاینه قرار می گیرند تا منشاء اصلی درد زانو پیدا شود.

تصویر برداری پزشکی

تشخیص زانو درد به کمک روش های تصویر برداری پزشکی مانند رادیوگرافی، سی تی اسکن و ام آر آی مشکلاتی نظیر آسیب ها و پارگی های رباط ها، تاندون ها و غضروف را نشان میدهند.

آزمایش خون

می توان از آزمایش های خون شمارش کامل سلول های خونی (CBC) و سرعت رسوب گلبول های قرمز خون (ESR) برای ردیابی بیماریهای عفونی و التهابی مانند آرتریت روماتوئید استفاده کرد.

آسپیراسیون مفصل زانو

در این روش مایع درون مفصل زانو (مایع سینوویال) کشیده می شود و در زیر میکروسکوپ نشانه های وجود التهاب و عفونت در آن بررسی می شود. این عمل با استفاده از بیهوشی موضعی بی حس میشود.

آرتروسکوپی زانو

این روش جراحی آرتروسکوپیک زانو هم نامیده می شود یک عمل سرپایی است که می توان از آن برای تشخیص و درمان برخی انواع آسیب های زانو استفاده کرد. در این عمل، جراح برش کوچکی می زند و از یک آرتروسکوپ ( وسیله ای که شامل یک دوربین ریز متصل به یک مایتور است) برای بررسی مفصل زانو استفاده می کند. اگر به درمان نیاز باشد، جراح برش های کوچک دیگری می زند و ابزارها و وسایل جراحی مورد نیاز برای برداشتن یا ترمیم بافت آسیب دیده را به درون بدن می فرستد.

روش های درمان زانو درد

لیزر درمانی برای زانو درد

برای درمان زانو درد با لیزر از پرتوی نور قرمز و ماورای بنفش برای تسکین درد، تسریع فرآیند درمان و کاهش التهاب استفاده می شود. هنگامی که منبع نور در مقابل پوست قرار می­ گیرد، فوتون ها چند سانتیمتر داخل پوست نفوذ می کنند و توسط میتوکندری جذب می شوند. به این ترتیب انرژی نفوذ کرده بخشی از سلول را می سازد. این انرژی بسیاری از واکنش­ های فیزیولوژیک مثبت را ایجاد می کند که می تواند باعث تجدید ساختار سلول و بازیابی عملکرد عادی آن شود.

اثرات لیزر سرد در تسکین درد زانو

افزایش رشد سلول : فوتون های لیزر می توانند تولید مجدد سلول ها و رشد آنها را تسریع بخشند.
افزایش فعالیت متابولیک : فوتون ها باعث افزایش خروجی حاصل از فعالیت برخی آنزیم های خاص می شوند و می توانند سطح اکسیژن و غذای دریافت شده از سلول های خونی را افزایش دهند. به این ترتیب فوتون ها می توانند منابع اصلی غذایی لازم برای فعالیت سلول ها یعنی آدنوزین تری فسفات را تامین کنند.
تسریع فرآیند درمان : فوتون های ایجاد شده با استفاده از لیزر سرد می توانند ایجاد فیبروبلاست را شبیه سازی کرده و سنتز کلاژن در بافت آسیب دیده را تسریع کنند.
فعالیت ضد التهاب : فوتون های لیزر می توانند التهاب ناشی از کوبیدگی یا التهاب مفاصل را کاهش دهند و به این ترتیب قابلیت حرکت مفاصل را بهبود بخشند.
افزایش فعالیت رگ ها : فوتون های لیزر بطور موقت باعث گشاد شدن رگ ها می شوند و به این ترتیب می توانند جریان خون به سمت نواحی آسیب دیده را افزایش دهند.
کاهش تشکیل بافت رشته ای : فوتون های لیزر تشکیل بافت کبود از بافت آسیب دیده از بریدگی، خراش، سوختگی یا تاثیرات ناشی از عمل جراحی را کاهش می دهد.
شبیه سازی عملکرد اعصاب : فوتون های لیزر سرعت فرآیند انتقال دستور در اعصاب فرد را افزایش می دهد و به این ترتیب می تواند ناحیه بی حس شده را به زندگی باز گرداند.

مگنت تراپی زانو

از مگنت تراپی به عنوان یک درمان غیر تهاجمی و بدون نیاز به دارو برای درد و تورم زانو استفاده می شود. همچنین بنا بر گزارش ها مگنت تراپی با بهبود دادن کیفیت خواب و سطح فعالیت ها و همینطور کاهش استرس برای کل بدن مفید است. بسیاری افراد مزایای قابل ملاحظه ای را برای مگنت تراپی زانو گزارش می کنند.

درمان دارویی درد زانو

درمان محافظه کارانه می تواند شامل داروهایی باشد که توسط پزشک تجویز شده اند یا بدون نسخه به فروش می رسند. مسکن های درد متداول عبارتند از استامینوفن و داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی مثل ایبوپروفن که علاوه بر تسکین درد التهاب را هم کاهش می دهند.

فیزیوتراپی زانو

ممکن است از فیزیوتراپی ( به عنوان مثال آلتراسوند، تحریک الکتریکی، سرما درمانی، درمان دستی و تمرینات کششی) برای کاهش زانو درد و التهاب استفاده شود. فیزیوتراپی زانو می تواند باعث تقویت عضلات و کاهش اصطکاک در درون زانو شود و با کمک به آموزش مکانیک درست بدن به بیمار خطر عود بیماری را کاهش دهد.

ورزش و حرکات اصلاحی زانو

حرکات اصلاحی و ورزش های زانو درد با تقویت عضلات چهار سر ران می تواند به بهبود و حتی رفع درد زانو کمک کند.

کشش عضلات پشت ساق پا

بایستید در حالی که دست ها را به سمت دیواری دراز کرده و کف دست ها روی دیوار هستند. پای راست خود را پشت پای چپ قرار دهید. در حالی که دست ها را به عنوان تکیه گاه روی دیوار گذاشته اید زانوی پای چپ را به آرامی به جلو خم کنید. زانوی پای راست را صاف، پاشنه پای راست را روی زمین و زانوی پای چپ را دربالای پای چپ نگاه دارید. این حالت را برای حدود 30 ثانیه حفظ کنید. پاها را عوض کنید و تمرین را تکرار کنید.

سفت کردن عضلات چهار سر ران

روی زمین بنشینید یا دراز بکشید در حالی که پای راست خود را مستقیم در جلوی خود دراز کرده اید و یک حوله لوله شده را زیر زانوی پای راست قرار دهید. در حالی که ران خود را سفت می کنید زانوی خود را به سمت پایین و به حوله فشار دهید. این حالت را 5 ثانیه حفظ کنید سپس آن را رها کنید. این تمرین را سه سری و هر سری 10 مرتبه تکرار کنید سپس پاها را عوض کنید.

بالا بردن مستقیم پا

دراز بکشید در حالی که پای راست را دراز و پای چپ را خم کرده اید. پایی را که صاف است بلند کنید تا جایی که زانوهای دو پا با هم برخورد کنند سپس به آرامی پا را پایین بیاورید. این تمرین را سه سری و در هر سری ده بار تکرار کنید سپس پاها را عوض کنید.

کشش همسترینگ

به پشت دراز بکشید و در حالی که هر دو پا صاف هستند نوار بلندی را دور سینه پا بیندازید. با استفاده از نوار پای خود را بلند کنید تا جایی که در پشت زانو و ران خود احساس کشیدگی کنید. (مطمئن شوید که زانویتان قفل نشده است). پا را برای 30 ثانیه در این حالت نگاه دارید. دو مرتبه دیگر این تمرین را تکرار کنید سپس پاها را عوض کنید.

تزریق کورتون برای زانو درد

می توان از تزریق کورتیزون برای درمان برخی انواع زانو درد که به رغم درمان های دیگر همچنان ادامه دارند یا بدتر می شوند استفاده کرد. این شیوه درمان شامل تزریق مستقیم کورتیزون (یک استروئید و ضد التهاب) به مفصل زانو برای کاهش درد و التهاب است.

تزریق ژل برای درد زانو

تزریق ژل به زانو کمک میکند تا با کاهش اصطکاک مفصل زانو، مقاومت زانو را در برابر ضربه و تحمل وزن بالا ببرد. همچنین سرعت تخریب مفصل زانو را به طور چشمگیری کاهش میدهد.

استفاده از بریس زانو یا زانو بند

بریس های عملکردی زانو برای اینکه جایگزین رباط های آسیب دیده شوند ساخته شده اند. مانند بریسی که بیمار دچار پارگی ACL می پوشد تا بدون نیاز به عمل جراحی امکان انجام فعالیت های خاصی برای او فراهم شود. بریس های عملکردی زانو جایگزین بی عیب و نقصی برای رباط های طبیعی نیستند ولی می توانند به بیماران دچار آسیب دیدگی های رباط زانو کمک کنند.
از بریس های جلوگیری کننده زانو برای جلوگیری از آسیب دیدگی زانو استفاده می شود و ورزشکاران ورزش های پر خطر آن ها را می پوشند تا خطر آسیب دیدگی زانو را به حداقل برسانند. مطالعات نشان می دهند که بریس ها تا حدی از زانو محافظت می کنند ولی در موقعیت های ناگهانی که نیروی خیلی زیادی وارد می شود کمکی از آن ها ساخته نیست.

بریس مغناطیسی زانو یک محافظ زانو است که دارای مگنت آهنرباهایی است که به صورت راهبردی در اطراف ناحیه مفصل زانو بخصوص اطراف کاسه زانو قرار داده شده اند تا به کاهش درد کمک کنند.اعتقاد بر این است که میدان های مغناطیسی ذرات باردار خون را که باعث ایجاد حرکت و حرارت می شوند جذب می کنند. چنین چیزی باعث عریض شدن عروق خونی می شود که با رساندن اکسیژن و مواد مغذی و بردن سموم باعث تسریع روند بهبودی می شوند و همه این ها به کاهش التهاب و سفت شدگی کمک می کنند. همچنین تصور می شود که میدان های مغناطیسی باعث شروع به کار سیستم عصبی می شوند. سیستم عصبی ایی که سیگنال های دردی را که به مغز فرستاده می شوند کاهش داده بدان وسیله باعث کاهش میزان دردی می شود که فرد احساس می کند.

آب درمانی برای درد زانو

آب درمانی بیشتر برای دردهای مزمن مفصلی، آسیبهای سکلتی و عضلانی کاربرد دارد. در برخی موارد برای درمان آرتروز زانو هم می تواند مفید واقع شود. همچنین آب درمانی موجب تقویت زانوها و رفع اسپاسم عضلات پا و ران ها میشود.

درمان خانگی زانو درد

بستن زانو ها و استفاده از کمپرس سرد یک راه حل موقتی برای درمان خانگی درد زانو می باشد. همچنین برخی از داروهای تسکین دهنده درد مانند آسپرین، استامینوفن، ایبوپروفن و ناپروکسن تا حد کمی ممکن است در تسکین درد زانو کمک کننده باشند.در صورت وجود التهاب و تورم، مفصل زانو را با پیچیدن یک پارچه کشی به دور آن فشرده کنید. هنگام استراحت کردن و در طول شب زانو را با استفاده از یک بالش بالا نگاه دارید. بهترین راه برای درمان زانو درد مراجعه به پزشک متخصص برای درد زانو و تشخیص علت و درمان اصولی آن است.

روش های پیشگیری از زانو درد

• وزن خود را کنترل کنید
• عضلات و مفاصل زانو را تقویت کنید
• نشستن ، ایستادن و راه رفتن خود را اصلاح کنید
• هنگام خوابیدن یک بالش زیر زانوی خود قرار دهید
• ورزش ها و حرکات اصلاحی مناسب زانو را انجام دهید
• در بلند کردن اصولی اجسام سنگین دقت کنید
• کفش مناسب بپوشید
• مراقب باشید مفاصل زانو آسیب نبیند.
• تغذیه و سبک زندگی سالم داشته باشید.

پاسخ به سوالات درباره درد زانو

آیا ماساژ برای زانو درد خوب است ؟

ماساژ یکی از راه های رفع اسپاسم های غضلانی و کاهش درد ناشی از التهاب زانو دارد و میتواند به طور موقت در کاهش درد زانو موثر باشد.

آیا زانو درد به دیسک کمر ربط دارد ؟

یکی از دلایل زانو درد ممکن است فشردگی رشته عصبی در نخاع یا تنگی کانال نخاعی در قسمت انتهایی کمر می باشد.

آیا اسپری ضد درد زانو موثر است ؟

اسپری های ضد درد معمولا حاوی منتول می باشند و اثر ضد درد و ضد التهاب نسبتا خوبی دارند ولی استفاده از اسپری های ضد درد هم بطور موقت ممکن است باعث کاهش درد زانو شوند.

تردمیل برای زانو درد ضرر دارد ؟

استفاده غیر اصولی از تردمیل ممکن است باعث فشار زیاد و درد زانوها شود. هنگام استفاده از تردمیل تنظیمات را به درستی انجام دهید و فرم بدن، شیب، سرعت و نوع حرکت را هماهنگ و تنظیم نمائید.

برای زانو درد به چه دکتری مراجعه کنم ؟

بهتر است در ابتدا با توجه به نشانه ها و علائم به دنبال علل اصلی زانو درد باشید. شما می توانید به کمک روشهای غیر تهاجمی و غیر جراحی به متخصص طب فیزیکی مراجعه و پروسه معاینات و درمان را پیش ببرید.

نسخه اصلی مطلب بررسی علت و روش های درمان زانو درد را در سایت دکتر علی فرخانی بخوانید.

---