دانستن نکاتی درباره مو و عوامل موثر بر رشد بهتر آن

دکتر گیتا فقیهی [ متخصص پوست و مو ]آدرس وب سایت : www.drgitafaghihi.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان آمادگاه ، مجتمع آژند،بلوک آ،طبقه سوم،کلینیک صدف تلفن مطب : 32240828 - 031

موی سالم و زیبا در داشتن احساس لطافت و زیبایی حتی آرامش روانی تاثیر بسزایی دارد. بنابراین حفظ سلامت مو موضوعی است که هیچ گاه از نظر دور نبوده و انسان همواره با کشف و کاربرد گیاهان دارویی سعی داشتند موهای خود را تمیز و زیبا نگه دارد.با پیشرفت علوم پزشکی و تغذیه مطالعات انسان بر اهمیت مواد مصرفی و داروها روی مو افزایش پیدا کرد به گونه ای که او موفق شد با کاربرد علم در حفظ زیبایی اش سعی در نگهداری موهای خود کند.موی بدن انسان را دارای ساختاری فولیکولی است که به دو دسته تقسیم می شود؛ یکی پیاز مو که سلول های آن زنده است و کار تولید مو را برعهده دارد و در بخش دیگری که شامل ساقه پنج لایه مو است.همچنین در ساختار مو یک غده چربی و عضله وجود دارد که هنگام سرما، گرما، ترس و... موجب تغییر حالت مو می شود.یکی از مهم ترین عناصر مو غده چربی است که باعث نرم و مرطوب نگه داشتن مو می شود و از نفوذ قارچ ها و میکروب ها به داخل پوست سر جلوگیری می کند. میزان ترشح ماده ای که توسط غده چربی مو تولید می شود تحت تاثیر عوامل متعددی قرار دارد به همین دلیل بعضی افراد موهای چرب تر و بعضی دیگر که غده چربی موی آنها چربی جامد تولید می کند، موی خشک تری دارند بر این اساس باید گفت تولید چربی باعث ریزش موها نمی شود.

غده چربی و ریزش مو
به طور کلی هر تار موی سر انسان دارای چرخه زندگی مشتمل بر، رویش، استراحت و ریزش است. این دوره در موی سر به طور متوسط سه سال طول می کشد که در هر فرد متغیر است.در هر شبانه روز درصدی از موها در فاز ریزش هستند که تعداد آنها از 50 تا 150 تار متغیر است. بعد از این که ریزش اتفاق می افتد، فولیکول مو دوباره وارد فاز رویش می شود و شروع به تشکیل رویش مو می کند. بنابراین ریزش نباید باعث نگرانی شود و این تعداد ریزش مو موجب خالی شدن مو در قسمت ناحیه سر نمی شود.رویش موها تحت تاثیر هورمون های غدد مترشحه داخلی بوده و از طرف دیگر زمینه ارثی در آن موثر است.بطور معمول افرادی که پر مو هستند فرزندشان هم پرمو می شوند اماگاهی ممکن است بعضی افراد پرمو فرزندانشان به طاسی سر دچار شوند. اغلب پزشکان پوست و مو معتقدند سرعت رشد مو برحسب شرایط فرق می کند. مو ها در فصول گرم سال و در مجاورت نور آفتاب سریع تر رشد می کند.در اثر تابش نور خورشید تابش اشعه مادون قرمز طول موج بلندی را ایجاد می کند که قدرت نفوذ بالایی دارد و از این رو تا اعماق پوست نفوذ می کند.همین امر سبب گشاد شدن روزنه آن شده و تابش این اشعه حالت پر خونی موضعی ایجاد می کند و موجب تقویت و دوام مو می شود اما با اضافه شدن سن، رشد مو هم کمتر شده و سرعت رشد فولیکول ها نیز تغییر می کند.رشد مو همچنین با وضع تغذیه، جذب ویتامین ها و شرایط ترشح غدد داخلی بدن ارتباط دارد.

تاثیر غدد درون ریز روی رشد مو
مهم ترین غده درونی که در درجه اول با مو در ارتباط است غده چربی در فولیکول مو است و بطور کلی سلامت پوست و مو ناشی از فعالیت غدد چربی زیرپوست است که حالت موها را مشخص می کند. وقتی این غده ها شروع به تولید چربی می کنند چربی ساخته شده از راه مجاری پوست به خارج هدایت شده و مو به این چربی احتیاج دارد.اگر این غده کم کاری داشته باشد دچار خشکی در پوست سر شده و مو خشک و شکننده می شود. در این حالت ممکن است انتهای مو چند شاخه شده و تبدیل به موخوره شود.هنگامی که چنین اتفاقی برای مو می افتد بهترین راه برای درمان خشکی مو استفاده از مرطوب کننده ها و روغن گیاهی مانند روغن زیتون است که تا حدی از آسیب دیدن مو جلوگیری می کند.

چنانچه شست وشوی مو در روز بیشتر از یکبار نباشد آسیبی به مو نمی رسد اما استفاده مکرر از برس و شانه باعث شکسته شده ساقه مو می شود و موخوره به وجود می آورد.از آنجا که سلول های پیاز مو دائماً تکثیر پیدا کرده و مو می روید برای فعالیت نیاز به مواد پروتئینی مانند: شیر، تخم مرغ، گوشت و موادی که در آنها روی و آهن گنجانده شده دارند. چربی فولیکول مو باعث ریزش مو نمی شود، در واقع عامل ریزش مو هورمون «تستسترون» است.این هورمون مردانه در بعضی از بانوان هم تولید می شود ولی در مقایسه با مرد ها کمتر است. تستسترون در فولیکول مو زنان تاثیر می گذارد. گیرنده ای در بدن زنان هورمون تستسترون را به هورمون مردانه قوی تری به نام هیدروتستسترون تبدیل می کند و این هورمون باعث می شود مواد شیمیایی جدیدی در پیاز مو تولید شود و از رشد سلول های پیاز مو جلوگیری کرده و موجب ریزش مو شود.

تغذیه مو
ساختمان موی سر مانند بافت های دیگر بدن، برای حفظ سلامت خود نیاز به تغذیه مناسب دارد.زیاده روی در استفاده از مواد غذایی باعث اختلال در سیستم های فیزیولوژیک بدن و موها می شود. سوء تغذیه و حتی کمبود ویتامین ها باعث خشکی و ریزش مو می شود.مواد غذایی از سیستم عروقی و جریان خون به بافت های مختلف بدن می رسد، از طریق جریان خون، مو مواد غذایی خود را دریافت می کند.ماساژ دادن و برس کشیدن صحیح باعث سرعت بخشیدن جریان خون و تقویت مو می شود.افرادی که دچار خشکی موی سر هستند باید رژیم غذایی خود را اصلاح کنند.افراد چاق که از رژیم های سخت پیروی می کنند و از خوردن بعضی از مواد غذایی ترکیبات ضروری و مورد نیاز بدن شان امتناع کرده و از رژیم های بدون چربی استفاده می کنند با ریزش موی بیشتری روبه رو هستند. جذب بعضی از ویتامین ها ی A و Eبرای حفظ مو لازم است.

اگر فولیکول های مو بطور کامل تغذیه نشود، بطور کامل از بین می رود. تغذیه با مواد طبیعی از این عارضه جلوگیری کرده و موجب تقویت و رشد مو می شود.بهترین راه درمان ریزش مو در این مورد اصلاح سبک تغذیه ای است روی، آهن، سیلینیوم ویتامین های B و A باعث تقویت مو می شوند و مصرف بیش از اندازه این مواد موجب تقویت فولیکول و ساختمان مو نمی شود و مصرف زیاد این مواد در دراز مدت سبب مسمومیت خواهد شد.

سشوار و شست وشوی مکرر مو
شست وشوی مکرر مو باعث ریزش مو نمی شود بلکه استفاده مکرر سشوار و اتوی مو موجب می شود مو رطوبتی را که در بافت خود دارد از دست بدهد.استفاده از سشوار به فاصله نزدیک حرارت زیادی به فولیکول مو می دهد و موجب آسیب آن می شود. بنابراین توصیه می شود فاصله سشوار تا موی سر حداقل 35 سانتیمتر باشد تا از رسیدن حرارت به فولیکول مو جلوگیری شود.برای شانه زدن موها باید حتی الامکان از شانه های دانه درشت پلاستیکی استفاده کرد تا مو دچار موخوره نشود.استفاده از رنگ موها به فولیکول و ساختمان مو آسیب نمی رساند و فقط ممکن است در فرد ایجاد حساسیت پوستی کند و موجب خارش، قرمزی پوست سر و تورم پلک ها هنگام استفاده از رنگ موها شود.شامپوهای مختلف که امروزه در بازار وجود دارند نقشی در تقویت موها نداشته و فقط کارشان از بین بردن سلول های مرده پوست، حالت دهندگی، پاک کنندگی و براق کردن مو هاست.

تونیک برای مو
چون ریشه موها در قسمت تحتانی پوست سر قرار دارند مواد تونیک باید به ریشه مو برسد.بنابراین با ماساژ دادن داروهای حاوی تونیک مو روی پوست سر می توان این مواد را به ریشه رساند و از ریزش مو جلوگیری کرد.تونیک های استفاده شده در این محلول ها و شامپوها اغلب حالت دهنده، نرم کننده، برطرف کننده خشکی و تیرگی مو هستند.مصرف داروهای حاوی تونیک برای هورمون های زنان عوارضی ایجاد نمی کند.تونیک جنبه دارویی داشته و بهتر است قبل از استفاده با پزشک مشورت شود. در بعضی از موارد استفاده از این دارو ممکن است فرد دچار سردرد یا سوزش پوست سر و قرمزی آن شود در این صورت بلافاصله باید استفاده داروها قطع شده و به پزشک مراجعه کنند.تونیک ها حاوی عصاره گیاهان دارویی هستند که محققان این عصاره ها را مورد مطالعه و بررسی مکرر قرار داده اند و در نهایت این داروها را ساخته اند که اهداف درمانی را برآورده سازند و ریزش مو در سنین جوانی را به حداقل برسانند.مصرف قطره های تونیک روزی یک یا دو بار به میزان 30-20 قطره روی پوست سر با اندکی ماساژ باعث می شود خون رسانی به پوست سر افزایش یافته و رشد مو با سرعت و کیفیت بهتری صورت گیرد.