همه چیز درباره يبوست

شبکه اطلاع رسانی پزشک آن لاین [ پرتال اطلاع رساني ]آدرس وب سایت : www.pezeshkonline.ir

بد نیست نگاهی داشته باشیم به چگونگی فعالیت دستگاه گوارش و تشکیل و دفع مدفوع. موادی که ما میخوریم بعنوان مواد غذایی شامل ترکیبات مختلفی است از جمله اب ، مواد نشاسته ای ، چربی، پروتئین ، ویتامین ها ، املاح و مواد غیر قابل جذب. این مواد غذایی به صورت مایع یا جامد و یا مخلوطی از این دو مصرف میشوند .

مواد جامد یا نیمه جامد در وحله اول باید در داخل دهان بخوبی جویده شده و با بزاق دهان نرم و لغزنده شده تا قابل بلعیدن شوند. پس از ان بلع انجام شده و از راه لوله مری غذا وارد معده میشودکه در انجا با اضافه شدن اسید و انزیمهای موجود و حرکات انقباضی شدید معده این مواد کاملا مخلوط شده، به ذرات ریزتر خرد شده و نهایتا به صورت ذرات بسیار ریز و حالت مایع بتدریج پس از چند ساعت از دریچه پایین معده وارد روده باریک میشود تا هضم بیشتر و سپس جذب مواد مختلف در قسمتهای روده باریک انجام میشود.

اضافه شدن آنزیمهای مختلف لوزالمعده ( پانکراس ) و صفرا به این مواد در قسمت ابتدایی روده باریک نقش اساسی در هضم مواد مختلف و قابل جذب شدن انها توسط سلولهای جدار روده باریک که سطح بسیار وسیعی حدود ٢٥٠ مترمربع را با توجه به ساختار خاص این سلولها ایجاد میکند . سرانجام پس از جذب اب و مواد مختلف موجود ، باقیمانده غیر قابل جذب همراه مقداری مواد زاید که از طریق کبد و صفرا بداخل روده ریخته میشود بصورت مایع وارد روده بزرگ میشود که این همان مواد مدفوعی اولیه است .

این مدفوع اولیه که کاملا مایع میباشد در طی حرکت در داخل روده بزرگ که توسط حرکات گوناگون روده بزرگ ناشی از عضلات جدار روده بزرگ میباشد به سمت قسمت انتهایی روده بزرگ رانده شده و بتدریج اب این مدفوع اولیه توسط سلولهای جدار روده بزرگ جذب شده و بتدریج مدفوع ابکی تبدیل به نیمه مایع و سپس خمیری تبدیل شده که باید از بدن دفع شود.

نکات مهمی که باید در نظر داشت اینکه اولا حرکات عضلات جدار روده که موجب بجلو راندن مواد دفعی میشود و فعالیت سلولهایی که مدفوع را از حالت مایع به خمیری تبدیل می کنند تحت تاثیر شبکه های عصبی مختلف قرار دارند که این شبکه های عصبی خودشان تحت فرمان مغز هستند و با ازاد کردن مواد ترشحی از این شبکه های عصبی حرکات و فعالیت سلولها کنترل میشود. از طرف دیگر طول روده بزرک و مسیر پیچ و خم ان هم درجذب بیشتر آب از مدفوع اولیه و مدت زمان باقیماندن مدفوع داخل روده بزرگ وسفت وسخت شدن مدفوع نقش دارد.

وقتی مدفوع خمیری به قسمت انتهایی روده رسید توسط شبکه های عصبی موجود احساس دفع را به مغز میرسانند و فرد احساس دفع میکند. بواسطه وجود دریچه ها (اسفنکترها) فرد براحتی میتواند ازخروج مدفوع جلوگیری کند تا اینکه محل و زمان مناسب برای دفع را بیابد. در زمان ومکان مناسب و اراده فرد با شل کردن اسفنکتر مقعد و کمک عضلات دیگر از جمله عضلات کف لگن و جدار شکم و انقباض انتهای روده بزرگ مدفوع موجود تخلیه میشود.

بنابراین همانطور که مشاهده شد برای عمل دفع مدفوع که امری ساده و روزمره تلقی میشود مکانیسم های مختلف در کار است که اینکار براحتی انجام شود و ایجاد اشکال در هریک از مراحل و عوامل مختلف میتواند منجر به پیدایش اسهال یا یبوست و یا بی اختیاری شود. اکثر قریب به اتفاق افراد چه بصورت کوتاه مدت و چه طولانی مدت در طول عمر خود با این مشکل مواجه میشوند ( یبوست یا اسهال ) .برای درک علت و درمان ان با در نظر گرفتن موارد فوق باید راه مناسب را یافت و عاملی که ایجاد یبوست یا اسهال در یک فرد میکند ممکن است با فرد دیگر متفاوت باشد و حتی در فرد خاص نیز در زمانهای مختلف ممکن است علل مختلفی داشته باشد و راه درمانی که برای فرد مبتلا درنظرگرفته میشود ممکن است برای فرد دیگر و حتی خود ان فرد در زمانهای مختلف متفاوت باشد .

گاهی اسهال یا یبوست ایجاد شده گذراست و خودبخود برطرف میشود و گاه طول کشنده و مهم که نیاز به بررسی و شناخت علت ودرمان مناسب اعم از طبی یا جراحی دارد. و این نیست که با مراجعه به عطاری و ذکر ناراحتی بلافاصله بدون معاینه و پی بردن به علت دارویی تجویزشود و مشکل برطرف شود و یا با مصزف دارویی که برای فرد دیگری تجویز شده صرفا با توجه به اینکه علامت اسهال یا یبوست مشابه ان فرد است درمان خودسرانه انجام شود .

ممکن است بصورت تصادفی و شانسی مفید واقع شود و یا در مواردی بدون درمان هم قرار بوده که خودبخود برطرف شود و تصور شود که درمان انجام شده موثر بوده است ولی در طول عمر طبابت به مواردی برخورد نموده ام که این گونه درمانها برای افرادی بسیار خطرناک بوده و منجر به تاخیر در درمان مناسب و عوارض جبران ناپذیر شده است. در قسمتهای بعد در مورد یبوست ، علل، روشهای تشخیص علت و درمانهای مختلف صحبت میکنیم. لذا توصیه میکنم مطالب بصورت دقیق مورد توجه قرار داده تا درک مطالب بهتر و راحت تر باشد.