رفتار درمانی شناختی در درمان اعتیاد

شبکه اطلاع رسانی پزشک آن لاین [ پرتال اطلاع رساني ]آدرس وب سایت : www.pezeshkonline.ir

رفتار درمانی شناختی

Cognitive behaviour therapy

بهداشت روان به زبان فارسی Mental health in Farsi

دارو های ضد افسردگی Antidepressants

هداف از رفتار شناسی و رفتار درمانی

این مطلب برای کسانی که میخواهند اطلاعات بیشتری در مورد رفتار درمانی شناختی یا (CBT) داشته باشند مفید است. چگونگی کار این روش درمانی و دلایل استفاد از این روش درمانی، اثرات آن، عوارض، و درمانهای جایگزین دراین مطلب توضیح داده شده است.

رفتار درمانی شناختی یا CBT چیست ؟

این یک روش درمانی از طریق صحبت کردن با بیمار است که در مرحله اول روان درمانگر تلاش در دریافت طرز تفکر بیمار نسبت به خود پیرامون اطراف و دیگران دارد. در مرحله دوم سعی می نماید مسائل و مشکلاتی که موجب تولید اختلالات روانی در فرد گردیده است را پیدا نماید. رفتار درمانی شناختی به شما کمک می کند تا به گونه دیگری اندیشیده و در نتیجه این طرز تفکر جدید شما می توانید با رفتارهای سالم تر و درست تری در برابر حوادث ناخواسته و ناگوار پیرامونتان برخورد نمائید.

برخلاف سایر روشهای گفتار درمانی که روان درمانگر در پی شناسائی و ریشه یابی علل رفتار های نامناسب مراجع خود در برابر ناملایمات وحوادث زندگی است تا به او کمک کند در "رفتار درمانی شناختی" روان درمانگر فقط بر مشکلات زمان حال ( اینجا و اکنون) و آنچه موجب ناراحتی و اضطراب در فرد بیمار گردیده است تکیه می کند.

رفتار درمانی شناختی (CBT) در چه مواردی کمک کننده است ؟

اضطراب، افسردگی، ترس، فوبیا (ترس از مکانهای شلوغ و ترس اجتماعی)، استرس، پرخوری، اختلالات وسواسی اجباری، اختلال پس از حادثه استرس، اختلال دو قطبی و جنون. CBT همچنین میتواند در مواردی که فرد دچار مشکلاتی از قبیل عدم قدرت کنترل خشم یا خود کم بینی و حتی درمورد مشکلات جسمی مانند خستگی ها و دردهای مزمن هم موثر باشد.

چگونه رفتار درمانی شناختی به فرد کمک می کند ؟

CBT به فرد کمک کرده تا درک بهتری از مسائلی که موجب تولید عدم تعادل روانی در اوگردیده اند پیدا نماید. در این روش خاص روان درمانگر تلاش میکند تا معضل بزرگ شما را به اجزائ کوچکتری تبدیل کرده و این به شما کمک میکند تا معضلات و چگونگی تاثیر گذاری آن را در زندگیتان بهتر ببینید.

این اجزا عبارتند از :

وضعیت

این معمولأ شامل یک حادثه تأثر آور و یا یک موقعیت و رویداد دشوار در مسیر زندگی یک فرداست. بدنبال این وضعیت نامناسب در قسمتهای مختلف ذهن آن فرد تغییراتی ایجاد خواهد شد و این تغییرات در زیر میباشد:

اندیشه احساسات احساسات فیزیکی طرز بر خورد با مشکل

هر کدام از این اجزا می توانند بر یکدیگر تاثیرگذار باشند. طرز تفکر شما درباره یک مشکل خاص موجب تغییر وتحول در حالات فیزیکی و احساسی تان خواهد گردید. راه های مفید و کمک کننده (Helpful) و غیرمفید ومضر (Unhelpful) زیادی برای حل یک مشکل و معزل در زندگی موجود است و چگونگی حل این معزل بستگی زیادی به طرز شناخت و تفکر فرد دارد.

به عنوان مثال :

وضعیت یا موقعیت مشکل: شما روز بسیار بدی را گذرانیده و خسته و رنجیده هستید. بنابراین تصمیم میگیرید برای تمدد اعصاب و خرید مواد غذائی به بیرون بروید. همانطور که شما در طول جاده در حال راه رفتن هستید، یکی از اشنایانتان از کنارتان کذشته و ظاهرا به شما اعتنائی نکرده و شما را نادیده میگیرد.
تغییرات ایجاد شده در فرد میتواند به شکل سالم و مفید و یا غیر سالم و غیر مفید ظاهر گردد.

طرز فکر سالم : به نظرمیرسد این دوست من گرفته و در هم و در خود فرو رفت بود. تعجب میکنم اگرمسئله و یا گرفتاری خاصی برایش ایجاد شده باشد.
احساسات سالم : احساس نگرانی برای دوستی که به شما بی توجه بوده میکند.
تغییرات جسمی و فیزیکی در فرد سالم : فردی با قدرت تفکر سالم هیچ نوع تغییر خاصی در خود احساس نخواهد کرد.
طرز برخورد با مشکل درفرد سالم : فردی با قدرت تفکر سالم بعد از برگشت به منزل با دوست خود تماس گرفته و از احوال او جویا گشته تا مطمئن شودکه او سالم است.

طرز فکر ناسالم : او مرا نادیده گرفته بنابراین او مرا دوست ندارد.
احساسات در فردی با تفکرات ناسالم : احساس کمبود، افسردگی و طرد شدن از سوی دوستش بر او چیره می گردد.
تغییرات جسمی و فیزیکی : در اثر آزردگی شدید فرد ممکن است دچار دل بهم خوردگی، دل پیچه و تهوع نمائید.
طرزبرخورد با مشکل : فرد بلافاصله به خانه برگشته و برای مدتی از برخورد با این دوست خود شدیدأ اجتناب می ورزد. در مثال بالا کاملأ مشهود است که افراد بسته به موقعیت فکری خود میتوانند واکنشهای احساسی و روانی متفاوتی در برار حوادث روزمره داشته باشند. چگونگی ساختار فکری فرد بر روی واکنشهای رفتاری، احساسی و طرز عملکرد او در زندگی تاثیر عمیقی می گذارد. این نوع افراد با حداقل علائم و شواهد سریعأ به یک نتیجه گیری کلی و منفی میرسند که موجب تولید تعدادی از احساسات ناخوشایند رفتارهای غیر سودمند در مسیر زندگی آنان خواهد گردید.

در مورد مثال بالا زمانی که شما با افکاری از قبیل بی اعتنائی، نادیده گرفته شدن از جانب دوست خود( افکار مضر Unhelpful) به خانه برگردید این منجر به احساس افسردگی و غمگینی در شما خواهد گردید. بر عکس اگر شما قادر باشید که از مجموعۀ افکار غیر مضر یا Helpful استفاد کنید شما با آن فرد تماس گرفته و با صحبت کردن سعی در پیدا کردن دلیل رفتارغیر متعارف او بر خواهید آمد. از این طریق شما احساس بهتری در خود خواهید کرد.

آنچه بر یک فرد می گذرد می تواند در دیاگرام زیر خلاصه شود:

Situation (موقعیت)

این نوع رفتارهای مضر و غیر مفید می توانند وارد یک دور تسلسل معیوب، آزار دهنده و بیمار گونه گردند. اگر فردی مداومآ ازاین سیکل معیوب در حل مسائل زندگی استفاده نمائید این امر موجب افکاری منفی وغیر واقعی در مورد خود و پیرامون اطراف شان می گردد. در نتیجه فرد دچار اضطراب، دل مردگی و افسردگی طولانی مدت خواهد گردید