نکات مهم پس از زایمان

شبکه اطلاع رسانی پزشک آن لاین [ پرتال اطلاع رساني ]آدرس وب سایت : www.pezeshkonline.ir

بارداری با تغییرات جسمی و روانی زیادی همراه است؛ از شكل ظاهری بدن گرفته تا عملكرد ارگانهای داخلی همه دستخوش تغییرات شگفت انگیزی میشوند و زمینه را برای تولد تازه واردی به این دنیا فراهم میكنند. بعد از اتمام عمل زایمان مدتی طول میكشد تا بدن از هر نظر به حالت اولیه خود بازگردد بنابراین مادر نباید توقع داشته باشد ظرف یكی، دو هفته همه چیز درست شود.

معمولا شش تا هشت هفته بعد از تولد نوزاد، بدن مادر سازوكار عادی خودش را بازمییابد اما این موضوع بستگی به این دارد كه در هفته های اول بعد از زایمان چطور از خود مراقبت كرده باشد.

بعد از زایمان چه بخوریم ؟
رژیم غذایی خانمی كه وضع حمل كرده است، نقش تعیین كنندهای را در سلامت او و نوزاد بازی میكند. در دوران بارداری مادر علاوه بر تامین نیازهای بدن خود باید نیازهای جنین را هم برطرف میكرد. این ضرورت بعد از تولد نوزاد از بین نمیرود و مادر به علت شیردهی موظف است با همان حساسیت مواد غذایی لازم برای خود و نوزاد را مصرف كند.

قبل و بعد از زایمان همه دسته های غذایی باید در رژیم فرد گنجانده شود. لبنیات، پروتئین، نان و غلات، میوه و سبزیجات باید هرروز و مستمر مصرف شوند. باتوجه به اینكه مادر در دوران شیردهی به سر میبرد، بهتر است حتی كمی بیش از قبل لبنیات (به خصوص شیر) بخورد. ضمن اینكه واضح و آشکار است كه مصرف غذاهای مضری همچون فست فودها ممنوع است.

چطور وزن كم كنیم ؟
اگر مادری گروههای اصلی غذایی را در رژیم روزانه اش داشته باشد، دیگر نیازی به دریافت كالری از منبع دیگری ندارد. در اصل بنابراین است كه فرد بعد از زایمان وطی شش ماه به مرور به وزن طبیعی و اولیه پیش از بارداری برسد. بخشی از كاهش وزن زمان تولد نوزاد اتفاق میافتد. جفت، آب، خون و خود جنین از بدن مادر خارج شده و چیزی حدود پنج یا شش كیلوگرم در همین مرحله از وزن مادر كم میشود. در ادامه این خود شما هستید كه باید با مراقبت درست و علمی به تدریج وزنتان را پایین بیاورید.

بستن شكم، شكم را جمع میكند ؟
غالبا تصور میشود كه با بستن شكم آن هم به طور محكم، شكم زائو به اصطلاح جمع یا سفت میشود، به همین دلیل مادر به محض مرخصی از بیمارستان شال محكمی به كمر میبندد؛ درحالیكه طی بارداری و زایمان عضلات دیواره شكم تغییر كرده اند و تنها ورزش میتواند این عضلات را سفت و درنتیجه شكم را جمع كند؛ البته اگر بستن شكم آنقدر محكم نباشد كه بخیه ها را اذیت كند، منعی وجود ندارد و ممكن است در كنار ورزش تا حدی تاثیر بگذارد.

چه ورزشی مناسب است ؟
كسی كه زایمان طبیعی كرده است از همان روز اول میتواند ورزش را شروع كند، ولی در صورت انجام عمل سزارین، تشخیص زمان شروع به عهده مادر است. هر وقت درد و سوزش محل زخم بهبود پیدا كرد، یعنی بدن شما توان ورزش را دارد. از پنج یا 10 دقیقه شروع كنید و كمكم به 20دقیقه ورزش در روز برسید. دراز و نشست ساده، ابتدایی ترین حركتی است كه معمولا همه از عهده اش برمی آیند. میتوانید پاها را سمت شكم خم كنید، كمی نگه دارید و آنها را دراز كنید. تكرار این عمل ورزش محسوب میشود و برایتان مفید است.

با بخیه ها چه كنیم ؟
مراقبت از بخیه ها در هفته اول بعد از زایمان مهم است چون زخم تازه است و اگر عفونت كند یا دچار هر مشكل دیگری شود، سلامت مادر را به خطر میاندازد و مانع از رسیدگی درست او به نوزاد میشود. محل بخیه های زایمان را باید تمیز نگه دارید. به این منظور بخیه ها را روزانه سه بار میتوانید بشویید.

مادر از كی میتواند حمام برود ؟
آلودگی حتی در حالت عادی زمینه ساز ابتلا به بیماریهاست؛ چه برسد به وضعیت حساس مادری كه به تازگی وضع حمل كرده است. برای حمام كردن مادر هیچ مانعی وجود ندارد و میتوانید روزی یك بار دوش ملایم بگیرید، اما توصیه میشود كه در حمام از مواد شوینده و محصولات بهداشتی همیشگیتان استفاده نكنید زیرا ممكن است باعث سوزش و درد زخمهایتان شوند. به جای استفاده از شامپو و صابون همیشگی بدن خود را با صابون و شامپوی بچه بشویید. به علاوه سعی كنید حمامتان طولانی نشود و خسته تان نكند.

كی راه برویم ؟
در زایمان طبیعی پس از اینكه نوزاد به دنیا آمد و بخیه ها زده شدند، مادر میتواند چند قدمی تا اتاق یا تختش راه برود؛ یعنی در این مورد هیچ محدودیتی ندارد و اساسا یكی از ویژگیهای زایمان طبیعی كوتاه و آسان بودن دوران نقاهت آن است. غیر از آن هر وقت مادر احساس راحتی كند و بخواهد راه برود، میتواند این كار را با خیال راحت انجام بدهد چون هیچ آسیبی متوجه او نخواهد شد و برایش مفید هم هست، اما كسانی که عمل سزارین میكنند چون با بیهوشی جنرال یا بیحسی اسپاینال وضع حمل میكنند بین 8 تا 12 ساعت بعد از زایمان میتوانند راه رفتن را شروع كنند.

چطور مانع ابتلا به یبوست پس از زایمان شویم ؟
بعضی ها بنا به عادت گوارشی شان در حالت عادی هم دچار یبوست میشوند. این قبیل افراد باید حتما قبل از بارداری و زایمان این بیماری را درمان كنند، چون در بارداری فشار فیزیكی بر روده ها وارد میشود و احتمال ابتلا به یبوست بالا میرود. این مسئله با توجه به بیتحركی یا كم تحركی مادر پس از زایمان بیشتر میشود. چون فشار فیزیكی از بین رفته ولی برگشتن بدن به روال طبیعی خود مدتی طول میكشد. اگر فرد در روزهای اول پس از زایمان مواد غذایی حاوی فیبر مصرف كند، مایعات فراوان بنوشد و حتما تحرك داشته باشد و راه برود، احتمال اینكه دچار یبوست شود به حداقل میرسد.

زنگ خطرها كدامند ؟
در صورت مشاهده هر كدام از این علائم بدون فوت وقت به پزشك مراجعه كنید. دردهای زیر شكمی، ترشحات بدبوی رحمی، ورم اندام تحتانی مثل پا، درد غیرطبیعی و شدید بخیه ها.

چطور عوارض شیردهی را کنترل کنیم ؟
- برای اینكه در نوک سینه شقاق ایجاد نشود، بعد از هر نوبت شیردهی چند قطره از شیر را روی نوك سینه بریزید و ترجیحا آن را خشك نكنید و نپوشانید.
- یک سری پدهای بهداشتی مخصوص شقاق وجود دارند كه با گذاشتن آنها روی نوك سینه این مشكل تا حد زیادی بهبود پیدا میكند. میتوانید این پدها را از داروخانه تهیه كنید و به كار بگیرید.

- لباسهای پلاستیكی و نایلونی نپوشید؛ بهتر است لباس نخی بپوشید كه مانع از عبور و مرور هوا نمیشود.
- تركیباتی هستند كه مانع بروز زخم در نوك سینه میشوند، مثل نشاسته گیاهی یا پارافین سفید كه در داروخانه ها پیدا میشوند. اگر آنها را روی نوك سینه بگذارید از خشك شدن پوست نوك سینه و زخم شدنش جلوگیری میكند.

- از هر دو سینه شیر بدهید؛ این كار باعث میشود دچار التهاب سینه نشوید.
- هنگام شیر دادن تمام هاله قهوهای را در دهان نوزاد بگذارید و تا وقتی نوزاد سیر نشده سینه را از دهانش در نیاورید.

درمان كم خونی پس از زایمان چیست ؟
مادر طی عمل زایمان مقداری خون از دست میدهد و پس از آن دچار كم خونی میشود. عموما توصیه میشود در پایان هفته اول پس از زایمان مادر برای چكاپ كلی به پزشك مراجعه كند. در این مراجعه نسخهای شامل مسكنها و مكملها به مادر داده میشود كه با مصرف آنها بسیاری از مشكلات برطرف میشوند. مادر پس از وضع حمل باید هر روز قرص آهن و مكمل غذایی مصرف كند. مصرف گوشت قرمز و جگری كه خوب پخته شده باشد، به خونسازی بدن مادر كمك فراوانی میکند. مادران گیاهخوار در این مورد دچار كمبودهای شدید و ناراحتیهای زیادی میشوند؛ به هیچ وجه این غذاها و مكملها را از برنامه روزانه تان حذف نكنید.