یبوست و درمان تغذیه ای آن

شبکه اطلاع رسانی پزشک آن لاین [ پرتال اطلاع رساني ]آدرس وب سایت : www.pezeshkonline.ir

یبوست یک بیماری نیست بلکه یک علامت است و هنگامی اتفاق می افتد که مدفوع بیشتر از زمان نرمال 72-24 ساعت بعد از صرف غذا، در روده باقی بماند. یبوست میتواند نشانگر وضعیت هایی همچون عدم دریافت کافی فیبر غذایی یا اختلال در تحرک روده باشد.این حالت بیشتر در زنان،افراد بالای 60 سال و افراد کم تحرک بروز میکند.در افرادی که دچار یبوست هستند،بروز بیماری التهابی روده(IBS) بیشتر است. خوشبختانه علت در بیشتر بیماران غیر ارگانیک است و با تغییرات رژیم غذایی و سبک زندگی برطرف میشود.

به طور طبیعی،هر فردحدود 200-100 گرم در روز دفع مدفوع دارد که از نظر تعداد دفعات از 3 روز یکبار تا 3 بار در روز متغیر است.

دو معیار ارزیابی یبوست مزمن:

* فرد حداقل به مدت 12 ماه، به طور متوسط، کمتر از 2 بار در هفته دفع مدفوع داشته است.

* فرد در 12 ماه گذشته هیچگونه ملینی دریافت ننموده و 2 یا تعداد بیشتری از موارد زیر را داراست:

1- دفع مدفوع کمتر از 3 بار در هفته

2-دفع مدفوع سفت یا گلوله ای شکل در حداقل 25% موارد دغع

3- زور زدن بیش از حد در حداقل 25% موارد دغع

4-احساس دفع ناکافی _کمتر از 35 گرم در یک روز- در حداقل 25% موارد دغع

در نوزادان و کودکان،یبوست مزمن نگران کننده است.ممکن است در این گروه،بعضی آلرژی های غذایی مثلا به شیر یا گندم،باعث این حالت گردد.

دلایل یبوست:

اغلب دلیل یبوست،ترانزیت آهسته محتویات روده است. زمان نرمال ترانزیت محتویات روده ،48-18 ساعت است.ندرتا دلیل آن اختلالات روده کوچک است.بعضی از عادات فردی همچون دریافت ناکافی فیبر غذایی،عدم تحرک کافی،تاخیر انداختن عمدی دفع مدفوع،دریافت ناکافی مایعات،مصرف طولانی مدت ملین و ...میتوانند منجر به بروز یبوست بشوند.حالات عصبی در بعضی افراد یبوست را بدترمیکند.

بعضی بیماریها هم میتوانند باعث ایجاد یبوست شوند،از جمله بعضی بیماریهای دستگاه عصبی همچون MS،پارکینسون،ضایعات نخاعی، سکته های مغزی و نوروپاتی دیابتی و نیز اختلالات غیر عصبی همچون کم کاری تیروئید،هایپرکلسیمی،هایپوکالمی،بواسیر،سلیاک،تومورهای بدخیم دستگاه گوارش،دیورتیکولوز و ...

مصرف بعضی داروها هم به خصوص در سالمندان منجر به یبوست میشود.از جمله آنتی اسیدهای حاوی آلومینیوم،داروهای مسکن( مخدر)،داروهای ضد تشنج،مکمل آهن و کلسیم،بلوکرهای کانال کلسیم،داروهای ضد اسپاسم و ....

درمان یبوست:

افزایش دریافت فیبرهای غذایی به میزان 30-25 گرم در روز همراه با افزایش مصرف مایعات(آب) به میزان 8 تا 10 لیوان در روز باید در رژیم غذایی فرد اعمال گردد. مایعات گرم در این خصوص موثرترند. عموما مصرف حداقل 5 واحد میوه و سبزی و نیز استفاده از غلات کامل توصیه میگردد.افزودن کمی هویج و سبوس به ویژه سبوس گندم به رژیم غذایی روش بسیار ساده ای برای افزایش دریافت فیبر است.سبوس باید به تدریج به رژیم غذایی افزوده شود و از 1 قاشق چایخوری در روز شروع شده و به 6-4 قاشق چایخوری برسد.افزایش مصرف آلو،میوه های خشک، سبزیجات خام و مغزها مفید است. در بسیاری از افراد نوشیدن یک لیوان آب آلوی داغ بسیار موثر است.استفاده زیاد از سبوس، به علت احتمال آلرژی به گندم توصیه نمیشود. در حال حاضر اثرات سودمند فیبر سویا در درمان یبوست در حال مطالعه است.

در بعضی افراد،برای درمان یبوست ،مکمل فیبر همچون پسیلیوم و متیل سلولز داده میشود. فیبرهای محلول همچون پکتین،صمغ،موسیلاژ و بعضی از همی سلولزها،ترانزیت روده را به تاخیر می اندازند،تخلیه معده را کند میکنند و جذب کلسترول و قند را به تاخیر می اندازند و برای کاهش چربی خون مفیدند.فیبرهای غیر محلول همچون لیگنین و سلولز ترانزیت روده را تسریع کرده،هیدرولیز نشاسته را کند میکنند و حجم مدفوع را افزایش میدهند و برای جلوگیری از یبوست مفیدند.یک رژیم مناسب به نسبت 3 به 1 حاوی فیبرهای غیر محلول به محلول است.

محتوای فیبر بعضی مواد غذایی

اگر دلیل یبوست تنگی یا انسداد روده است دریافت فیبر غذایی در طی دوره های درد باید کاهش یابد، در این حالت افزایش فعالیت فیزیکی میتواند مفید باشد.

مصرف روغن های معدنی برای درمان یبوست، به خصوص بعد از غذا، با جذب کاروتن و ویتامین های محلول در چربی همچون ویتامین A , D , K تداخل میکند.

بیماران باید تشویق شوند که با یک الگوی منظم، در یک موقع در روز ، دفع انجام دهند.از آنجایی که تحرکات روده در هنگام صبح و نیز بعد از وعده های غذایی بیشتر است،بهترین زمان دفع،بعد از صرف صبحانه است.

در افرادی که کم تحرک هستند،افزایش فعالیت فیزیکی منظم روزانه توصیه میشود.

یبوست شدید و مزمن بسته به نوع آن احتیاج به درمانهای دارویی و حتی جراحی دارد.