ترک های پوستی با نام های استرچ مارک یا استریا نیز شناخته می شوند. معمولا خطوط صورتی یا سفیدی هستند که بر روی نقاط خاصی از بدن ایجاد می شوند. بسیاری از نوجوانان و بیشتر خانم هایی که بارداری را تجربه کرده اند با ترک های پوستی آشنایی دارند. ظاهر ناخوشایند این رگه های سفید گاه به ایجاد افسردگی و آزردگی های روحی در افراد منجر می شود. در ترک های شدیدتر ناهمواری و فرورفتگی در پوست نیز به وجود می آید که در لمس، حس ناخوشایندی دارد. در این مقاله دکتر مریم ملکی متخصص پوست و مو به توضیحات کاربردی در این رابطه می پردازد.

شکل ۱ ترک های پوستی یا استریا

چه قسمت هایی از بدن بیشتر در معرض ترک های پوستی قرار می گیرند؟

1. در هنگام بلوغ ترک های پوستی روی ران ها، باسن و سینه ها ایجاد می شوند.
2. در افرادی که رشد طولی ناگهانی دارند بیشتر در پایین کمر ترک های موازی افقی دیده می شود.
3. در دوران حاملگی این ترک ها بیشتر در نواحی شکم و سینه ها بروز می کنند. ترک های پوستی ممکن است در آقایان نیز ایجاد شوند.

علل بروز ترک های پوستی چیست؟

• افزایش وزن سریع
• رشد سریع در دوران کودکی یا بلوغ
• بارداری
• جراحی ایمپلنت پستان
• بدن سازی
• میزان بالای هورمون های استروئیدی
• مصرف دارو های استروئیدی یا کورتونی
• برخی بیماری ها مانند سندروم کوشینگ

البته عوامل تشدیدکننده ای مانند ژنتیک، جنسیت و سن نیز در ایجاد استرچ مارک بی تاثیر نیستند. برخی معتقد هستند که علت اصلی ترک های پوستی کشیده شدن پوست است ولی در واقع کشیدگی پوست تنها یکی از عوامل ایجاد ترک های پوستی است و عامل اصلی به شمار نمی آید. عوامل درونی و ژنتیکی نیز در بروز آن ها موثر می باشند.
عوامل ایجاد ترک های پوستی می توانند با موارد زیر در ارتباط باشند:

• پیشینه خانوادگی
• بیماری های مزمن
• شاخص توده بدنی (BMI) قبل از بارداری
• وزن نوزاد متولد شده در خانم های باردار
• هورمون ها

این موارد می توانند با احتمال بالای کشش پوست در خانم های چاق که نوزاد بزرگ تری دارند و با تغییرات مرتبط با سن در کلاژن پوست و بافت همبند که احتمال بروز این ترک ها را تحت تاثیر قرار می دهد، توضیح داده شوند. اغلب ترک ها طی دوران بارداری بر روی سینه و شکم شکل می گیرند. دلیل آن در اکثر موارد هورمونی است چرا که طی دوران بارداری نقش هورمون ها نرم تر کردن کلاژن است تا بافت ها بتوانند برای زایمان نوزاد کشسانی خوبی داشته باشند.
برخی از زنان دارای کلاژن ضعیف تری نسبت به دیگران بوده و لذا برخی دیگر در دوران بارداری رگه هایی روی شکمشان پدید می آید. به زبان سادهکشیده شدن ناگهانی پوست ظرف مدت کوتاهی که به دلیل رشد اندام ایجاد می شود، سبب می شود پوست بدون آمادگی دچار شوک گردد و سطحی ترین لایه آن پاره و از هم گسیخته شود. حتی برخی از ورزشکاران و افرادی که به دنبال بدن سازی دچار تغییر وزن ناگهانی می شوند هم استرچ مارک دیده می شوند و در اندامی که به طور انفجاری رشد می کنند، ترک پوستی را می بینند. همچنین مصرف استروئیدها نیز احتمال بروز ترک های پوستی را بیشتر خواهد کرد. هنوز پژوهش های بیشتری نیاز است تا دلایل ایجاد ترک های پوستی تایید شوند.

شکل ۲ تقاوت ساختاری پوست خوب با پوست دارای استریا

علائم و نشانه های استریا

قبل از پدیدار شدن ترک های پوستی، ابتدا در محل پیدایش ترک ها، پوست حالت نازک شده و صورتی پیدا می کند و ممکن است احساس خارش یا حساسیت وجود داشته باشد. این رگه ها می توانند صورتی، قرمز، بنفش، قهوه ای قرمز یا قهوه ای تیره باشند که رنگ آن بستگی به رنگ پوست فرد دارد. در نهایت رنگ صورتی یا قرمز بنفش محو می شود و به سفید یا نقره ای در طول زمان تغییر می کند.

شکل ۳ علائم و نشانه های استریا

آیا امکان بهبود ترک های پوستی وجود دارد؟

ترک های پوستی به طور ناگهانی و معمولا بدون بروز هیچ گونه علامتی ظاهر می شوند. از این رو پیشگیری از ایجاد آن ها به ویژه در دوران بارداری ارزش مهمی دارد. در صورت ایجاد ترک، هرچه درمان سریع تر آغاز شود، نتایج به دست آمده مطلوب تر خواهد بود.

در چه دورانی از بارداری امکان بروز ترک های پوستی بیشتر است؟

این ترک ها معمولا از ماه چهارم بارداری به بعد ایجاد می شوند اما در ماه هفتم تا هشتم بارداری پوست شکننده ترین حالت خود را دارد. ترک ها حتی ممکن است پس از زایمان نیز ایجاد شوند. بنابراین توصیه می شود درمان را تا اولین دوره قاعدگی پس از زایمان نیز ادامه دهید.

آیا احتمال بروز ترک های بارداری در هر بار زایمان وجود دارد؟

بله، حتی اگر اولین بارداری بدون ایجاد ترک های پوستی باشد، تضمینی در عدم بروز ترک های پوستی در بارداری های بعدی وجود ندارد.

آیا ترک های پوستی ارثی هستند؟

کلا افراد از نظر بروز این ترک ها به گروه های بدون ترک های پوستی یا خانواده های دارای ترک پوستی تقسیم بندی نمی شوند. وراثت و رنگ پوست نقشی در ایجاد ترک های پوستی ندارند و هیچ کدام معیاری صددرصد در تعیین نوع پوست از نظر بروز یا عدم بروز ترک های پوستی نمی باشد.

آیا ممکن است که ترک ها به طور صددرصد بهبود یابند؟

باید در نظر داشت که اگر ترک های پوستی درمان نشوند، امکان بهبود خودبه خود آن ها وجود ندارد، یعنی این ترک ها هرگز خودبه خود برطرف نمی شوند و تنها رنگ آن ها به سمت سفید مرواریدی می رود ولی طول و پهنای آن ها تغییر نمی کند. با درمان های ویژه پس از چند هفته می توان پهنا، عمق و رنگ ترک ها را به میزان قابل توجهی کاهش داد ولی توجه داشته باشید که با این حال و با درمان های موجود، ترک ها هرگز صددرصد از بین نخواهند رفت.

آیا نور خورشید سبب وخیم تر شدن ظاهر ترک ها می شود؟

از آن جایی که در ناحیه ترک های پوستی رنگدانه های پوست تولید نمی شوند، این ترک ها حتی پس از برنزه شدن نیز به رنگ سفید باقی می مانند. به همین علت است که پس از برنزه کردن این ترک ها بیشتر بارز می شوند و به چشم می آیند. در صورت درمان به موقع، سلول های تولیدکننده رنگدانه دوباره فعال می شوند و ترک های پوستی به رنگ طبیعی خود باز می گردند.

روش های پیشگیری از ترک پوستی چگونه است؟

بهترین روش برای پیشگیری از این موضوع کنترل اضافه وزن و چاق شدن می باشد. یعنی اگر به مرور زمان افزایش وزن پیدا کنید دیگر این ترک ها ایجاد نمی شود. سن اولین بارداری در بروز ترک های بارداری نقش به سزایی دارد. بین ۸۰% تا ۹۰% بانوانی که در سنین بین ۱۶ تا ۲۰ سالگی باردار شده اند دچار ترک های پوستی می شوند، در حالی که احتمال بروز این ترک ها در بانوانی که اولین بارداری آن ها پس از ۳۵ سالگی است، بسیار کمتر است. چرب کردن پوست با روغن های طبیعی در پیشگیری موثر است.
ماساژ دادن پوست بدن و ناحیه پاره شده پوست با کرم ها و روغن های گیاهی تا حدودی به برطرف شدن این عوارض کمک خواهد کرد. برای مثال می توانید از انواع کرم ضدترک آنتی استرچ مارک استفاده کنید که علاوه بر آبرسانی ترک های حاصل از بازشدگی پوست (بر اثر چاقی، لاغری و غیره)، استحکام و خاصیت ارتجاعی پوست نیز افزایش می یابد.

شکل ۴ پیشگیری از استریا

روش های درمانی ترک پوستی و نتایج درمانی چگونه است؟

الف) درمان های موضعی ترک های پوستی
اصولا محصولاتی که به عنوان کرم های ضدترک پوست در حاملگی، چاقی لاغری و غیره در بازار وجود دارد، بیشتر جنبه پیشگیری داشته و موثر بودن آن در درمان ترک های پوستی به اثبات نرسیده است. روش های درمانی که برای استرچ مارک استفاده می شود شامل:

• کرم ترتینویین

با مشورت پزشک می توان از کرم های tretinoin استفاده کرد. از این پماد برای درمان آکنه و پیری پوست نیز استفاده می شود. ترتینوئین به تولید مجدد کلاژن کمک می کند و باعث می شود استرچ مارک ها بیشتر حالتی شبیه به پوست عادی پیدا کنند. با این حال ترتینوئین ممکن است پوست شما را دچار ناراحتی و حساسیت کند و نباید بدون تجویز پزشک استفاده شود. اگر در دوران بارداری یا شیردهی هستید، هرگز از این درمان بدون مشورت پزشک استفاده نکنید زیرا ممکن است عوارضی برای جنین در پی داشته باشد.
ب) درمان های لیزری ترک های پوستی
از درمان های لیزری ترک های پوستی لیزر فرکشنال می باشند، نتایج این روش در حد ۳۰ تا ۵۰ درصد بهبودی رضایت بخش ایجاد می کند. علاوه بر این گاه با عوارضی همچون تیره یا قرمز شدن طولانی پوست همراه بوده است.
اولین نتایج مثبت معمولا سه هفته پس از شروع درمان فشرده قابل رویت می باشند. در کل برای بهبودی نسبتا قابل قبول بيمار باید صبر و تحمل داشته باشد و پيگير درمان باشد. اكثر افراد نياز به تكرار جلسات درمانی دارند و با یک جلسه نتیجه مورد قبول به دست نخواهد آمد.
ج) سایر روش ها
میکرودرم ابرژن ، میکرونیدلینگ ، مزوتراپی ، کربوکسی تراپی ، آی پی ال (ّIPL) ، پی دی ال (PDL)، آراف فرکشنال اخیر دستگاه تیکسل در درمان ترک های پوستی به کار گرفته شده که نتایج بهتر و عوارض کمتری داشته است.

• در خانم هایی که به دنبال زایمان دچار ترک های شدید قسمت زیر ناف شد ه اند بیشتر توصیه می کنیم که با جراحی ابدومینوپلاستی قسمت آسیب دیده را کلا بردارند، چرا که با روش های غیرجراحی امکان بهبود رضایت بخش بسیار کم است.

شکل ۵ روش های درمان استریا

بهترین زمان برای شروع درمان استرچ مارک چه موقع است؟

باید توجه داشت که بهترین نتیجه زمانی به دست می آید که شخص در مرحله ای كه ترک ها رنگ قرمز مايل به بنفش دارند به پزشک مراجعه كند. در این مرحله نتايج درمانی بسيار موثر تر است. متاسفانه ممکن است برخی از افراد طول مدت قرمزی ترک های پوستی شان خیلی کوتاه باشد و سریع سفید شود و کلا متوجه قرمزی و ایجاد ترک در مراحل اولیه نشوند. دستگاه پی دی ال و دستگاه آی پی ال از روش های درمانی است که در مرحله اولیه شروع ترک، یعنی ترک های بنفش یا قرمز استفاده می شود.

هزینه درمان ترک های پوستی

هزینه درمان ترک های پوستی به عوامل مختلفی مانند گستردگی ناحیه درمان، تغییر رنگ ایجاد شده، جلسات مورد نیاز، نوع درمان انتخاب شده، کلینیک انتخاب شده و پزشک بستگی دارد.

در پایان دکتر مریم ملکی یادآوری می کند که استرچ مارک یا استریا درمان قطعی ندارد و درمان ترک های پوستی به عوامل مختلفی بستگی دارد که همه این عوامل تحت کنترل پزشک نیستند. خصوصیات بیولوژیک پوست هر فرد، زمان سپری شده از ایجاد ترک های پوستی، عمق و پهنای فرورفتگی این ترک ها از جمله مهمترین عواملی هستند که در میزان موفقیت درمان تاثیرگذاراند. به همین دلیل ممکن است درمان های مشابه در افراد متفاوت نتایج مختلفی در پی داشته باشد.

لطفا از عکس های قبل و بعد بیماران در گالری عکس دیدن فرمایید.

آدرس: اصفهان-خ چهارباغ بالا جنب مجتمع پارک ساختمان گلستان طبقه فوقانی بانک سپه مرکز لیزر هور (دکتر مریم ملکی)

• تلفن :03116662224

---