هالیتوزیس یا بوی بد دهان، عارضه ای است که در حدود 25 درصد از افراد درگیر آن هستند. برخی از علل احتمالی برای هالیتوزیس وجود دارد، اما در اکثر قریب به اتفاق موارد، بهداشت دهان و دندان است که در ایجاد بوی بد دهان موثر می باشد.
بوی بد دهان می تواند باعث خجالت یا کاهش اعتماد به نفس شود. بهتر است به جای آنکه از بوی بد دهان خجالت زده باشیم به این موضوع توجه کنیم که این عارضه در واقع بیان کننده این نکته است که مشکلی در بدن ما وجود دارد. خبر خوب این است که معمولاً می توانید با رفع علت، از شر بوی بد دهان خلاص شویم. در این شرایط باید از یک پزشک و دندانپزشک کمک بگیرید.

هالیتوزیس چیست؟

هالیتوزیس اصطلاح پزشکی برای بوی بد دهان است. همه افراد گهگاه دچار بوی بد دهان می شوند؛ به خصوص بعد از خوردن سیر، پیاز یا سایر غذاهایی که ایجاد بو می کنند. اما بوی بد دهانی که از بین نمی رود و دائمی است (هالیتوزیس مزمن) می تواند به این معنی باشد که بهداشت دهان و دندان ضعیف است یا مشکلی در بدن وجود دارد. شرایط مختلفی می تواند ایجاد بوی بد در دهان نماید و ایجاد این بو به عبارت دیگر، ماند یک پیام هشدار دهنده از بدن باشد. یافتن علت اصلی هالیتوزیس اولین قدم در رفع این مشکل است.

علت بوی بد دهان

شایع ترین علت هالیتوزیس، عدم رعایت بهداشت دهان و دندان است. بدون رعایت بهداشت دهان و دندان - مانند مسواک زدن، نخ دندان کشیدن و تمیز کردن روتین دندان - باکتری های مضر به دهان شما حمله کرده و خارج از کنترل تکثیر می شوند؛ که این شرایط می تواند منجر به اختلال در سلامت دهان و دندان شود و مواردی از جمله بوی بد دهان و بیماریهای لثه را ایجاد نماید. در حالی که بهداشت نامناسب دهان شایع ترین علت بوی بد دهان است، اما تنها دلیل نیست. چندین عامل دیگر وجود دارد که می تواند باعث بوی بد دهان شود. این عوامل عبارتند از:

• توتون و تنباکو: محصولات تنباکو بوی بد دهان را ایجاد می کنند. علاوه بر این، استفاده از توتون و تنباکو می تواند ابتلا به بیماری لثه را افزایش دهد که بیماریهای لثه، به خودی خود می توانند ایجاد بوی بد در دهان نمایند.
• خشکی دهان: بزاق به شستشوی دهان کمک می کند، بنابراین اگر بزاق دهان به میزان کافی تولید نشود؛ می تواند منجر به هالیتوزیس شود. لازم به ذکر است سیگار کشیدن می تواند باعث خشکی دهان شود و همچنین خطر ابتلا به بیماری لثه را افزایش می دهد. علاوه بر این، برخی داروها می توانند باعث خشکی دهان شوند.
• رژیم های غذایی: برنامه های غذایی فستینگ و کم کربوهیدرات می تواند باعث ایجاد بوی بد دهان شود. این فرآیند به دلیل تجزیه چربی های تولید کننده مواد شیمیایی به نام کتون است. این کتون ها بوی قوی دارند.
• داروها: برخی از داروها می توانند بزاق را کاهش دهند و در نتیجه باعث افزایش بوی بد دهان می شوند. برخی دیگر از داروها نیز می توانند با تجزیه شدن و انتشار مواد شیمیایی در تنفس، بو ایجاد کنند. به عنوان مثال می توان به نیترات های مورد استفاده برای درمان آنژین، برخی از مواد شیمیایی شیمی درمانی و برخی آرام بخش ها مانند فنوتیازین ها اشاره کرد. افرادی که مکمل های ویتامین را در دوزهای زیاد مصرف می کنند نیز مستعد بوی بد دهان هستند.
• جسم خارجی: بوی بد دهان در صورت وجود جسم خارجی در حفره بینی بویژه در کودکان ایجاد می شود.
• سرطان های سر و گردن: علائم سرطان دهان یا اوروفارنکس (اوروفارنکس بین بینی و دهان شما قرار دارد) شامل زخم هایی است که بهبود نمی یابند، درد دهان، مشکل در بلع، توده ای در گردن و کاهش وزن غیرقابل توضیح.
• بیماری ریفلاکس معده به مری (GERD): این یک اختلال گوارشی است که در آن اسید یا مایع معده به مری (لوله ای که غذا را از دهان به معده می برد) نشت می کند.
• سنگ های لوزه: وقتی غذا در لوزه های شما گیر می کند (واقع در پشت گلو)، گاهی اوقات به رسوبات کلسیمی تبدیل می شود که سنگ لوزه نامیده می شوند و می توانند موجب بوی بد دهان شوند.

• بیماری لثه و دندان: التهاب لثه می تواند باعث قرمزی، تورم و خونریزی شود. حفره روی دندان که ناشی از پلاک است، یک لایه چسبنده که روی دندان ها جمع می شود و می توان آن را با مسواک زدن و نخ دندان برداشت. ژنژیویت درمان نشده می تواند منجر به پریودنتیت شود که به بافت لثه آسیب می رساند و می تواند منجر به از دست دادن دندان و استخوان اطراف دندان شما شود. دهان ترانچ یک شکل پیشرفته از بیماری لثه است که می تواند شامل درد شدید، خونریزی، تب و خستگی باشد . (به آن دهان سنگر نیز می گویند زیرا در طول جنگ جهانی اول یک بیماری رایج برای سربازان در سنگر بود.)
• عفونت در بینی، گلو یا ریه ها: برای مثال، افراد مبتلا به ذات الریه وقتی که سرفه می کنند مایع یا خلطی خارج می شود که بوی بدی دارد.
• دیابت: دیابت، خطر ابتلا به بیماری لثه را افزایش می دهد و بیماری لثه می تواند مدیریت دیابت را دشوارتر کند زیرا می تواند قند خون را افزایش دهد.
• بیماری کبد یا بیماری کلیوی: هنگامی که کبد و کلیه ها به درستی کار می کنند، سموم را از بدن شما دفع می کنند. اما در افراد مبتلا به بیماری کبدی یا کلیوی، این مواد سمی از بین نمی روند. این می تواند منجر به هالیتوزیس شود.
• انسداد روده: اگر یک دوره طولانی استفراغ وجود داشته باشد، بویژه اگر انسداد روده وجود داشته باشد، تنفس بوی مدفوع می دهد.
• برونشکتازی: این یک وضعیت طولانی مدت است که در آن راه های هوایی گسترده تر از حد طبیعی می شود و باعث ایجاد مخاط می شود که منجر به بوی بد دهان می شود.
• سندرم شوگرن: این بیماری خودایمنی می تواند منجر به درد عضلانی، خشکی چشم، خشکی پوست و خشکی دهان شود (که اغلب با هالیتوزیس مرتبط است).

آیا می توانیم متوجه بوی بد دهان خود شویم؟

بوی بد دهان بسته به علت مشکل می تواند متفاوت باشد. بهتر است از یک دوست نزدیک یا خویشاوند بخواهید تا بوی دهان شما را بسنجد، زیرا ارزیابی آن توسط خودتان ممکن است دشوار باشد.
اگر کسی در دسترس نیست، یکی از راه های بررسی بوی بد دهان این است که مچ دست خود را لیس بزنید، بگذارید خشک شود و سپس آن را بو کنید. بوی بد در این ناحیه از مچ دست احتمالاً نشان دهنده ابتلا به هالیتوزیس است.
برخی از افراد نگران بوی دهان خود هستند، حتی اگر بوی دهانشان کم باشد یا اصلاً بوی بدی نداشته باشد. این حالت هالیتوفوبیا نامیده می شود و می تواند منجر به رفتارهای وسواسی در پاکسازی دهان شود.

تاثیر عدم رعایت بهداشت دهان و دندان در ایجاد بوی بد دهان

بدون مسواک زدن و نخ دندان کشیدن صحیح و منظم و معاینات روتین دندان، غذا در دهان باقی می ماند که می تواند به محل رشد باکتری ها تبدیل شود. غذایی که روی دندان ها، لثه ها و زبان جمع می شود ممکن است پوسیده شود. که این امر باعث ایجاد بو و طعم نامطبوع در دهان می شود.

روش های تشخیص هالیتوزیس

در اغلب موارد، دندانپزشک به سادگی متوجه بوی بد دهان یک فرد می شود و بو را بر اساس شدت به شش درجه تقسیم بندی می کند. دندانپزشک ممکن است پشت زبان را بتراشد و خراش ها را بو کند، زیرا این ناحیه اغلب می تواند منبع بوی بد باشد.
انواع مختلفی از آشکارسازهای پیچیده تر وجود دارد که دندانپزشکان می توانند به کمک آنها بو را با دقت بیشتری ارزیابی کنند.

آنها شامل موارد زیر است:

Halimeter: این تست مقدار گوگرد موجود در نفس را تشخیص می دهد.
کروماتوگرافی گازی: این آزمایش سه ترکیب گوگرد فرار را اندازه گیری می کند: سولفید هیدروژن، متیل مرکاپتان و دی متیل سولفید.
تست BANA: این آزمایش سطح یک آنزیم خاص تولید شده توسط باکتری های عامل هالیتوزیس را اندازه گیری می کند.
آزمایش بتا-گالاکتوزیداز: این آزمایش سطوح آنزیم بتا-گالاکتوزیداز که با بوی دهان مرتبط است را اندازه گیری می کند.
سپس دندانپزشک قادر خواهد بود علت احتمالی بوی بد دهان را شناسایی کند.

روش های رفع بوی بد دهان

درمان بوی بد دهان عمدتاً به علت بیماری بستگی دارد، از جمله:

• مراقبت های بهداشتی ضعیف دهان و دندان:

اگر بوی بد دهان به دلیل مراقبت های بهداشتی نامناسب از دهان باشد، در بیشتر موارد دندانپزشک علت مشکل را با کمک خود شما درمان می کند. احتمالا توصیه هایی برای رعایت بهتر بهداشت دهان و دندان می تواند مشکل را برطرف کند.

• بیماری لثه:

اگر علت بیماری زمینه ای لثه باشد، ممکن است این عارضه توسط دندانپزشک شما درمان شود. تمیز کردن پریودنتال اغلب به حذف باکتری ها و جرم یا پلاکی که ایجاد شده و باعث التهاب در خط لثه می شود کمک می کند.

• پلاک دندانی گسترده:

دندانپزشک یا پریودنتیست شما ممکن است دهانشویه ضد میکروبی را توصیه کند. همچنین، ممکن است به شما گفته شود که هر بار که دندان های خود را مسواک می زنید، زبان خود را به آرامی مسواک بزنید تا به حذف باکتری های ایجاد کننده بو کمک کنید.

• وضعیت سلامتی:

با تشخیص و درمان یک بیماری موجود توسط سایر متخصصان ممکن است از شر بوی بد دهان خلاص شوید.

رفع بوی بد دهان ناشی از خرابی دندان

با تشخیص و درمان یک بیماری موجود توسط سایر متخصصان ممکن است از شر بوی بد دهان خلاص شوید.

رفع بوی بد دهان ناشی از خرابی دندان:
از علل اصلی تغییر مزه دهان ممکن است در وهله اول بیماری های دهان و دندان باشد. مثلا بیماری های مرتبط با لثه، پوسیدگی دندان، عفونت پالپ و مشکلاتی از این دست که در نهایت باعث بد بویی دهان می شوند.
دندانپزشک شما برای کنترل بهتر بوی بد دهان ناشی از مشکلات دهان با شما همکاری خواهد کرد. اقدامات دندانپزشکی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

دهانشویه و خمیردندان: اگر بوی بد دهان شما به دلیل تجمع باکتری به نام پلاک روی دندان های شما باشد، دندانپزشک ممکن است دهانشویه ای را توصیه کند که باکتری ها را از بین ببرد. دندانپزشک شما همچنین ممکن است خمیردندانی را توصیه کند که حاوی یک عامل آنتی باکتریال باشد تا باکتری هایی که باعث ایجاد پلاک می شوند را از بین ببرد.

درمان بیماری های دندان: اگر بیماری لثه دارید، دندانپزشک ممکن است به شما توصیه کند که به متخصص لثه، معروف به پریودنتیست مراجعه کنید. بیماری لثه می تواند باعث تحلیل لثه های شما شود و پاکت های عمیقی را باقی بگذارد که پر از باکتری های ایجاد کننده بو می شود. گاهی اوقات فقط تمیز کردن این حفره ها، باکتری های موجود در آن را از بین می برد. دندانپزشک شما همچنین ممکن است پرکننده های جایگزینی را توصیه کند، که محل رشد باکتری ها را پر می کند.
اگر فکر می کنید با مشکلات این چنینی مواجه هستید حتما با یک دندانپزشک صحبت کنید. اگر خودتان می دانید مشکل اصلی از کجاست، مستقیما به یک متخصص دندانپزشکی مراجعه کنید. مثلا اگر لثه عفونت کرده مستقیما یک متخصص لثه یا پریودنتیست پیدا کنید.

جلوگیری از ایجاد بوی بد دهان

در موارد زیر می توان از هالیتوزیس پیشگیری کرد یا آن را کاهش داد. این موارد شامل تغییرات سبک زندگی و درمان های خانگی برای رفع بوی بد دهان هستند:

• مسواک زدن دندان ها: حداقل دو بار در روز و ترجیحاً بعد از هر وعده غذایی مسواک بزنید.
• نخ دندان: نخ دندان باعث کاهش تجمع ذرات غذا و پلاک بین دندان ها می شود. مسواک زدن فقط حدود 60 درصد از سطح دندان را تمیز می کند.
• تمیز کردن پروتزها: هر چیزی که وارد دهان شما می شود، از جمله دندان مصنوعی، پل یا محافظ دهان، باید طبق توصیه روزانه تمیز شود. تمیز کردن از تجمع باکتری ها و انتقال مجدد آنها به دهان جلوگیری می کند.
• مسواک زبان: باکتری ها، غذا و سلول های مرده معمولاً روی زبان جمع می شوند، به ویژه در افراد سیگاری یا کسانی که دهانشان خشک است. خراش زبان گاهی اوقات می تواند مفید باشد.
• اجتناب از خشکی دهان: مقدار زیادی آب بنوشید. از مصرف الکل و تنباکو پرهیز کنید که هر دوی آنها آب دهان را کم می کنند. جویدن آدامس یا مکیدن آبنبات ترجیحاً بدون قند می تواند به تحریک تولید بزاق کمک کند. اگر دهان به طور مزمن خشک باشد، پزشک ممکن است داروهایی را تجویز کند که جریان بزاق را تحریک می کند.
• رژیم غذایی: از پیاز، سیر و غذاهای تند پرهیز کنید. غذاهای شیرین نیز با بوی بد دهان مرتبط هستند. مصرف قهوه و الکل را کاهش دهید. خوردن یک صبحانه حاوی غذاهای خشن و سفت می تواند به تمیز کردن پشت زبان کمک کند.
• تعویض مسواک: مسواک خود را هر 3 تا 4 ماه یا در صورت نیاز زودتر، زمانی که ساییده شد، عوض کنید. همچنین یک مسواک با پرزهای نرم انتخاب کنید.
• داشتن معاینات منظم دندانپزشکی: به طور منظم به دندانپزشک خود مراجعه کنید - معمولاً دو بار در سال. در طی این معاینات، دندانپزشک شما می تواند به دندان ها یا پروتزهای شما نگاه کند و آنها را تمیز کند.

اگر بوی بد دهان دارید و دندانپزشک نتواند علتی پیدا کند، ممکن است برای پیگیری بیشتر شما را به پزشک ارجاع دهد.

نسخه اصلی مطلب چگونه بوی بد دهان را برای همیشه از بین ببریم؟ را در سایت دکتر پدرام دانش کاظمی بخوانید.

---