ژنیکوماستی (Gynecomastia) یا بزرگ شدن پستان در مردان، رشد غیرطبیعی غدد پستانی به دلیل عدم تعادل هورمون های استروژن و تستوسترون است. ژنیکوماستی ممکن است روی یک یا هر دو پستان اثر بگذارد و موجب ناهنجاری ظاهری شود. برخی اوقات بزرگ شدن سينه در پسران در سن بلوغ، نوزادان و حتی مردان مسن ممکن است در اثر تغییرات طبیعی در سطح هورمون ها پیش بیاید. با این حال، دلایل دیگری نیز برای بروز این اختلال وجود دارد. به طور کلی، ژنیکوماستی مشکل حادی نیست؛ اما ممکن است کنار آمدن با آن برای برخی دشوار باشد. مردان و پسران مبتلا به ژنیکوماستی گاهی اوقات در پستان های خود دچار درد شده و یا اینکه از ظاهر خود احساس شرمساری و خجالت می کنند. ژنیکوماستی ممکن است بدون نیاز به درمان و به تدریج برطرف شود؛ اما در صورتی که این بیماری ادامه پیدا کند، ممکن است مراجعه به پزشک و مصرف دارو یا عمل جراحی به درمان آن کمک کند.

علل ژنیکوماستی

بسیاری از شرایط دیگر وجود دارد که می تواند باعث ژنیکوماستی شود. این شامل:

• چاقی
• عدم تغذیه مناسب
• تومورها در بیضه ها یا غدد فوق کلیوی
• بیماری کبد
• پرکاری تیروئید
• هیپوژنز
• هیپوگنادیسم
• نارسایی کلیه

برخی از داروها همچنین می توانند باعث ژنیکوماستی شوند، از جمله:

1. استروئیدهای آنابولیک برای بهبود عملکرد ورزشی
2. استروژن ها
3. اسپیرونولاکتون، دیگوکسین، آمیودارون
4. دیازپام
5. کتوکونازول برای عفونتهای قارچی
6. مترونیدازول برای عفونتهای باکتریایی
7. گنادوتروپین کوریونی انسان برای مشکلات باروری
8. متادون و الکل
9. آنتی آندروژن ها، داروهای HIV، شیمی درمانی
10. هورمون های درمانی در سرطان پروستات
11. بلوک کننده های کانال کلسیمی (وراپامیل، نیفدیپین، دیلتیازم)
12. برخی داروهای ضد افسردگی مانند آمی تریپتیلین
13. فنوترین (نوعی ماده موجود در حشره کش ها)
14. برخی دارو های مرتبط با معده
15. هروئین
16. آمفتامین
17. ماریجوانا
18. داروهایی مانند استروئیدها

علائم ژنیکوماستی

علائم ژنیکوماستی عبارتند از:

1. سینه های متورم
2. ترشحات سینه
3. حساسیت سینه

بسته به علت، ممکن است علائم دیگری نیز وجود داشته باشد.

عوارض ژنیکوماستی

معمولاً هر رویداد غیرمعمول در بدن، زندگی طبیعی انسان را دچار تغییر می کند. ژنیکوماستی نیز با ایجاد عوارض، شرایط زندگی را دچار نوسان می کند. از رایج ترین عوارض ژنیکوماستی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• اضطراب و افسردگی ناشی از ژنیکوماستی، اولین عوارض در مردان است.
• اختلالات روحی و اجتماعی به دلیل وجود ژنیکوماستی و تقویت حس خجالت از حضور در جمع نیز، از عوارض این مشکل است.
• مشکلات زناشویی و اختلال در روابط، از پیامدهای ژنیکوماستی در مردان است.
• عدم تمایل به حضور یا ادامه فعالیت های تفریحی و حرفه ای در محیط های ورزشی خصوصاً در استخر و سالن ورزش، از مشکلات رایج افراد دارای ژنیکوماستی است.
• تغییر در آناتومی بدن به دلیل سعی در پنهان کردن فرم سینه نیز، از مشکلات رایجی است که ژنیکوماستی در افراد ایجاد می کند.

تشخیص ژنیکوماستی

در اولین گام، پزشک شما از شما سؤالاتی در رابطه با سوابق بیماری، مصرف داروها و یا سوابق خانوادگی می پرسد. علاوه بر این، انجام معاینه فیزیکی و اندازه گیری قطر بافت پستان و تراکم بافت چربی در آن گام مهمی در تشخیص ژنیکوماستی است. آزمایشات اولیه برای تشخیص علت ژنیکوماستی عبارتند از:

1. آزمایش خون
2. ماموگرافی

علاوه بر این، ممکن است بسته به نتایج آزمایشات اولیه، پزشک آزمایشات تکمیلی زیر را برای تشخیص دقیق تر ابعاد ژنیکوماستی تجویز نماید:

1. سی تی اسکن
2. ام آر آی
3. سونوگرافی بیضه
4. بیوپسی یا نمونه برداری

درمان ژنیکوماستی

در اکثر موارد ژنیکوماستی به مرور زمان و بدون نیاز به درمان برطرف می شود، با این حال در مواقعی که ژنیکوماستی ناشی از یک بیماری زمینه ای مانند هیپوگنادیسم، سوءتغذیه یا سیروز کبدی است، ممکن است درمان ژنیکوماستی در گرو درمان بیماری باشد. اگر علت ژنیکوماستی مصرف داروها باشد، ممکن است پزشک توقف آنها یا جایگزینی با داروی دیگری را توصیه کند.
در نوجوانان و درصورتی که تغییرات هورمونی طبیعی دوران بلوغ منجر به ژنیکوماستی شده باشد، ممکن است نیاز به هیچ درمانی نباشد و این عارضه خودبه خود بهبود پیدا کند. به همین دلیل پزشک ممکن است توصیه کند هر سه تا شش ماه یک بار ارزیابی دوره ای انجام دهید تا وضعیت بیمار را بسنجد. ژنیکوماستی در نوجوانان اغلب بدون درمان و در کمتر از دو سال از بین می رود. اگر ژنیکوماستی به خودی خود بهبود نیابد یا باعث درد، حساسیت یا مشکلات روحی و روانی شود، ممکن است درمان لازم باشد.

• دارو درمانی

بعضی از داروهایی که در درمان سرطان سینه استفاده می شوند در درمان ژنیکوماستی نیز مؤثرند:

1. تاموکسیفن (Tamoxifen Citrate)
2. مهارکننده های آروماتاز مانند آناسترازول

• درمان ژنیکوماستی از طریق جراحی

اگر بزرگی سینه ها حتی پس از درمان اولیه قابل توجه و آزاردهنده باشد، پزشک ممکن است جراحی را توصیه کند. دو جراحی معمول برای ژنیکوماستی عبارت اند از:

1. لیپوساکشن: در این جراحی چربی پستان برداشته می شود؛ اما بافت پستانی حذف نمی شود.
2. ماستکتومی: در این نوع جراحی بافت پستان برداشته می شود. ماستکتومی اغلب با استفاده از برش های کوچک انجام می شود و چون تهاجمی نیست با سرعت بیشتری بهبود پیدا می کند.

نسخه اصلی مطلب چه عواملی باعث بروز ژنیکوماستی می شوند؟ را در سایت دکتر سید محمد رضا حکیمیان بخوانید.

---