جراحی مغز و اعصاب یک رشته ی پزشکی است در رابطه با پیشگیری، تشخیص، درمان و توانبخشی اختلالاتی که بر هر بخش از دستگاه عصبی شامل مغز، نخاع، اعصاب پیرامونی و دستگاه عروق مغزی خارج از جمجمه تأثیر گذار است. میکروسرجری یا عمل میکروسکوپیک مغز مجموعه ای از روش ها را توصیف می کند که برای آنها جراحان از میکروسکوپ عملیاتی قوی و ابزارهای تخصصی برای عمل بر روی ساختارهای کوچک یا ظریف در مغز استفاده می کنند.

در این روش از آنجا که از میکروسکوپ های بسیار قوی و پیشرفته استفاده می شود، برای پزشک این امکان را فراهم می کند نواحی داخلی مغز و نواحی اطراف آن را به درستی مورد بررسی قرار دهد و اقدامات لازم را در روند درمان به کار گیرد.

عمل میکروسکوپیک مغز باعث شده است که احتمال خطا به کمترین حد ممکن برسد و نیز پزشکان با اطمینان بیشتری می توانند مراحل درمانی را پشت سر بگذارند. ميکروسرجري در واقع از جمله تکنيک هاي جراحي است که از جراحي هاي کمتر تهاجمي ناشي مي شود. منظور از جراحي هاي کمتر تهاجمي، فرايندهايي است که حداقل آسيب ها را به همراه دارند. اين شيوه نه تنها ميزان موفقيت درمان را ارتقا مي دهد بلکه ميزان آسيب هاي بافتي وارد آمده را نيز به حداقل مي رساند.

در فرايندهاي جراحي معمول، به منظور دستيابي به ناحيه آسيب ديده از يک اينسيژن بزرگ استفاده مي شود اين در حالي است که در ميکروسرجري، دسترسي به ناحيه مورد نظر در واقع در کمال آرامش و با آسيب حداقلي صورت مي گيرد، به اين معني که فرايند جراحي طي شرايطي صورت مي گيرد که جراح متخصص ديد مستقيمي به ناحيه مورد نظر ندارد.

کاربرد عمل میکروسکوپیک مغز

• آکندروپلازی
• نوروم آکوستیک
• آکرومگالی
• آستروسیتوم های آناپلاستیک
• کیست آراکنوئید
• ناهنجاری های شریانی وریدی (AVM)
• آستروسیتوم ها
• تصلب شرایین
• آسیب شبکه بازویی
• آبسه مغزی
• تومور مغزی
• گلیوم ساقه مغز
• بیماری شریان کاروتید
• سندرم تونل کارپال
• آستروسیتوم های مخچه
• ایسکمیک مغزی
• شرایط مایع مغزی نخاعی
• بیماری عروق مغزی

تشخیص بیماری های مغزی

به طور کلی متخصص و یا جراح مغز و اعصاب آزمایش های مختلفی را برای تشخیص بیماری های مغز و اعصاب به کار می برد. هر کدام از این آزمایش ها اطلاعات متفاوتی را در مورد بیماری مربوطه در اختیار جراح مغز و اعصاب قرار می دهد. در زیر چند نمونه از این آزمایش ها آورده شده است:

1. آنالیز مایع مغزی ـ نخاعی (نمونه برداری از مایع مغزی ـ نخاعی)
2. نوار مغزی
3. مطالعات خواب
4. سی تی اسکن مغز (پرتونگاری مقطعی رایانه ای)
5. ام آر آی
6. توموگرافی
7. آنژیوگرافی مغز

عمل میکروسکوپیک مغز چگونه انجام می شود؟

جراح براي ديدن دقيق تر محل عروق و بافت هاي مغز و ستون فقرات در حين عمل از ميکروسکوپ هاي تخصصي جراحي مغز و اعصاب استفاده مي کند. اين ميکروسکوپ ها با توجه به بازوهايي که دارند اين امکان را فراهم مي کنند که در حين عمل در هر موقعيتي قرار گرفته و به ديد جراح کمک کنند. حرکت بازوها و پوزيشن دهي به کمک دسته هايي که در کنار لنزهاي ميکروسکوپ است انجام مي شود. وضوح و بزرگنمايي که اين ميکروسکوپ ها در ناحيه عمل ايجاد مي کنند باعث مي شود در هر اتاق عمل مغز و اعصاب مورد نياز باشند؛ چراکه عمل بر روي مغز و اعصاب محيطي به دقت بيشتري نياز دارد. در اين روش از طريق يک کانول يا لوله اي که به کمک راهنمايي ميکروسکوپ هاي نوري در ناحيه مورد نظر قرار داده مي شود، از ابزار مورد نياز براي انجام فرايند جراحي در آن ناحيه استفاده مي شود. اين تکنيک جراحي کمترين ميزان جراحت و آسيب را در ازاي دسترسي و فرايند راحت تر جراحي به همراه خواهد داشت.

مراقبتهای لازم بعد از جراحی مغز

قبل از آن که بیمار ترخیص شود، پزشک دستورهای لازم را برای انتقال از بیمارستان به خانه، به صورت مکتوب و شفاهی به بیمار و خانواده وی ارائه می دهد. برای مثال پزشک روش مراقبت از زخم را توضیح می دهد، داروهای لازم را تجویز می کند، زمان ویزیت پس از عمل را تعیین می کند و شماره تلفنی را برای مواقع اورژانسی اعلام می کند.

تعویض پانسمان

پانسمان های روی زخم باید به صورت روزانه تعویض شود (درباره این که آیا اجازه تعویض پانسمان را در خانه دارید یا خیر حتماً با پزشک معالج خود صحبت کنید). باید توجه داشت که برای ضد عفونی کردن به هیچ عنوان نباید از بتادین به طور مستقیم روی زخم استفاده کرد و باید تنها اطراف زخم را با آن تمیز نمود؛ زیرا باعث کند شدن روند بهبود زخم خواهد شد.

حمام

درمورد زمان مناسب برای حمام رفتن با پزشک مشورت کنید. پزشک معالج احتمالاً بعد از 2 تا 5 روز پس از جراحی اجازه حمام به بیمار می دهد؛ ولی بیمار باید بداند که لازم است برای شست و شو باید از شامپوی بچه استفاده کند.

درمان توانبخشی

برخی بیماران به درمان های بیشتری نیاز دارند که انجام آنها در خانه ممکن نیست. در این حالت بیمار برای مدت کوتاهی در مراکز توانبخشی بستری پذیرش می شود تا ایمنی و تأثیرگذاری نقاهت تضمین شود.

عوارض جراحی مغز

شایعترین عوارض که بیماران جراحی مغز و اعصاب ممکن است با آنها برخورد داشته باشند ایجاد لخته در عروق پا، آمبولی ریوی، عفونت و آسیب بافت عصبی شامل مغز و نخاع است.

نسخه اصلی مطلب عمل میکروسکوپیک مغز برای چه بیمارانی انجام میشود؟ را در سایت دکتر احمد شکرچی زاده بخوانید.

---