لوله های فالوپ بخشی از اندام تناسلی بدن زنان است که با نام لوله رحم هم شناخته می شود. این لوله در انتهای فوقانی رحم قراردارد و انتهای آن را به تخمدان متصل می کند و به نوعی راه ارتباطی میان تخمدان و رحم است. در برخی موارد این دو لوله متصل کننده تخمدان به رحم انسداد پیدا می کنند. این لوله ها ازساختار مو مانند تشکیل شده اند. این فرایند چرخه طبیعی دستگاه تناسلی زنانه را از حالت عادی خارج کرده و اختلالاتی نظیر ناباروری زنان ایجاد می شود. ثابت شده یکی از اصلی ترین دلایل آن بیماری هیدروسالپنکس است. به بسته شدن لوله های فالوپ و یا چسبندگی آن به دلیل تجمع مایعات و یا عفونت، بیماری هیدروسالپنکس می گویند. رادیولوژیست به کمک عکس رنگی رحم می تواند شکل و ساختار رحم، باز بودن لوله ها و بافت های اسکار داخل رحم را مورد بررسی قرار دهد. عکس رنگی رحم یا هیستروسالپنگوگرافی نوعی روش تصویر برداری یا رادیوگرافی برای مشاهده رحم و لوله ها است که به وسیله نوعی اشعه ایکس به نام فلوروسکوپی و یک ماده حاجب حاوی ید انجام می شود.

علت چسبندگی لوله های رحم

• سابقه جراحی های لگن مانند کیست تخمدان
• جراحی های شکم مثل اپاندکتومی
• سابقه حاملگی خارج رحم
• اندومتریوز
• عفونت های مقاربتی
• بیماری های التهابی مزمن لگن

عوامل خطر چسبندگی لوله های رحم

عواملی بسیار و متعددی وجود دارد که می تواند زمینه ساز بروز بیماری هیدروسالپنکس شود؛ اما شایعترین عوامل عبارت است از: عفونت های جنسی، پاره شدن آپاندیس ، آندومتریوز، سابقه اعمال جراحی شکم و بیماری های التهابی لگن می باشد.

علائم چسبندگی لوله های رحم

بیماری هیدروسالپنکس گاهی ممکن است با علامت و گاهی بدون علامت ظاهر شود. در مواقعی که این بیماری بدون علامت است تنها زمانی افراد متوجه بیماری خود می شوند که قصد بارداری داشته باشند. در حالت کلی علائم بیماری با توجه به شرایط فرد متفاوت می باشد؛ اما علائم معمول این بیماری عبارت است از:

1. درد در ناحیه شکم و لگن
2. ترشح غیر طبیعی واژن

عوارض چسبندگی لوله های رحم

در انتهای لوله های فالوپ شرابه هایی وجود دارد. این شرابه ها در جذب تخمک از سطح تخمدان ها و انتقال تخمک به داخل لوله های رحم نقش بسیار مؤثری دارند. سپس تخمک و اسپرم در لوله های فالوپ لقاح می یابند. سلول تخم تشکیل شده از لوله های رحم به داخل رحم می رود و در آندومتر لانه گزینی انجام می شود. در صورت بروز هیدروسالپنکس مراحل لقاح اسپرم و تخمک و انتقال آنها به داخل رحم با مشکل مواجه شده و ناباروری اتفاق می افتد. در لوله های دچار هیدروسالپنکس میزان حاملگی خارج رحم افزایش می یابد.

تشخیص انسداد و چسبندگی لوله های رحم با عکس رنگی رحم

عکس رنگی رحم توسط رادیولوژیست گرفته می شود و مدت زمان انجام عکس رنگی رحم بین 5 تا 30 دقیقه می باشد. بیمار باید به پشت بخوابد و اسپکولوم (وسیله ای جهت معاینه واژینال) توسط رادیولوژیست در داخل واژن قرار داده می شود. دهانه رحم (سرویکس) تمیز می گردد و ماده حاجب به وسیله لوله ای بسیار نازک به نام کانولا وارد رحم می گردد. به طور معمول مایع باید تمام فضای رحم و لوله های رحمی را پر نماید؛ ولی در صورت وجود انسداد، ماده حاجب بخشی از رحم و لوله های رحمی را پر نمی کند. سپس از رحم و لوله های رحمی با کمک اشعه x-ray عکس گرفته می شود و پس از عکسبرداری کانولا خارج می گردد.

اقدامات قبل از عکس رنگی رحم

1. قبل از انجام تست، نزدیکی های محافظت شده داشته باشید.
2. قبل از انجام این تست، بهتر است به منظور تخلیه روده ها از یک داروی مسهل استفاده کنید، طوری که رحم و ساختمان های اطراف آن به خوبی دیده شوند.
3. چنانکه شما از داروی خاصی استفاده می کنید و یا هر نوع حساسیت (مخصوصاً حساسیت به ماده حاجب ید دار) دارید به پزشک اطلاع دهید.
4. جهت کاهش درد در حین انجام عکس رنگی رحم می توانید نیم ساعت قبل از انجام عکس یک عدد قرص ایبوبروفن 400mg و یا ایندومتاسین استفاده کنید.
5. بهتر است قبل از انجام عکس رنگی از روز قبل کپسول داکسی سیکلین 100mg هر 12 ساعت یک عدد را برای جلوگیری از عفونت استفاده کنید و مصرف این قرص را تا 5 روز بعد از انجام عکس رنگی رحم توصیه می شود.

مراقبت های بعد از عکس رنگی رحم

ادامه مصرف کپسول داکسی سیکلین 100mg هر 12 ساعت به مدت 5 روز بعد از انجام عکس رنگی رحم توصیه می شود.

عوارض عکس رنگی رحم

معمولاً این روش عوارضی ندارد؛ ولی عوارض نادر آن شامل:

• درد گذرا
• عفونت
• لکه بینی و یا خونریزی
• در صورت تب و تداوم درد به مدت چند روز، باید به پزشک اطلاع داده شود.

درمان چسبندگی لوله های رحم

درمان با توجه به برخی عوامل همچون شدت بیماری متفاوت می باشد. در ادامه به شرح روش های درمان هیدروسالپنکس می پردازیم.

ترمیم

در صورتی که شدت بیماری هیدروسالپنکس خفیف باشد با کمک ترمیم می توان آسیب دیدگی لوله های رحمی را برطرف نمود تا فرد بتواند به روش طبیعی باردار شود. یک نوع روش دیگر درمان بیماری هیدروسالپنکس جراحی neosalpingostomy می باشد که در طول این روش با کمک لاپاراسکوپ پزشک اقدام به باز نمودن لوله های رحمی می نمایید که این روش جراحی برای افراد جوان بسیار مؤثر بوده و ظرف مدت زمان چند روز بیمار می تواند بهبود یابد؛ اما افرادی که تحت این روش جراحی قرار می گیرند بایستی مراقب باشند تا بارداری خارج از رحم برای آن ها رخ ندهد.

IVF

یکی دیگر از روش های درمان آی وی اف می باشد. در طول این روش با کمک مصرف داروهایی تولید تخمک را افزایش می دهند سپس تخمک برداشته می شود و همراه با اسپرم در آزمایشگاه لقاح صورت می گیرد و پس از آن تخمک بارور شده با رحم انتقال داده می شود. حتماً بایستی قبل از انجام IVF و انتقال جنین، لوله فالوپ سمی برداشته شود؛ زیرا اگر جنین منتقل شود و بیماری هیدروسالپنکس وجود داشته باشد، این ماده سمی به داخل حفره رحم ترشح می شود و تا پنجاه درصد احتمال لانه گزینی و بارداری را کاهش می دهد.

نسخه اصلی مطلب انسداد و چسبندگی لوله های رحم یا هیدروسالپنکس را در سایت دکتر محمد اعظمی بخوانید.

---