آشنایی با عوارض مکمل های ویتامینی

شبکه اطلاع رسانی پزشک آن لاین [ پرتال اطلاع رساني ]آدرس وب سایت : www.pezeshkonline.ir

اعتقادی میان برخی افراد مرسوم است مبنی بر اینکه اگر مکملها خطرناک بودند و برای انسان ضرر داشتند به فروش نمیرسیدند.بنابر قانون، یک مکمل شامل ویتامین ، مواد معدنی، گیاه یا مشتقات گیاهی یا اسید آمینه است. در صورتی که یک مکمل بخواهد به صورت خوراکی عرضه شود باید به عنوان یک مکمل برچسبدار به شکل قرص، کپسول، پودر، ژل نرم،کپسول ژلهای یا مایع باشد و نبایستی به عنوان یک غذای مرسوم یا نوعی خوراکی یا غذا ارائه شود.مسوولیت تضمین اینکه اطلاعات مندرج در برچسب مکملها درست بوده و گمراهکننده نباشد و بیخطری ترکیبات مکملها، به عهده تولیدکنندگان این مکملهای غذایی است.اطلاعات و شواهد متفاوتی در مورد مفید یا مضر بودن مکملها موجود است.

اگر چه در گذشته عموم مردم پذیرفته بودند که نیازهای تغذیهای باید تنها با یک رژیم سالم تامین شود، ویلت و استامبر در سال ۲۰۰۱ این پرسش را مطرح کردند که چه کسی باید مکمل ویتامینی مصرف کند؟ چه مقدار مصرف کند؟ و آیا اصولا مکملها بیخطر هستند؟
این پرسشها براساس مطالعاتی تطبیقی و براساس مشاهدات بودند. آنها خاطرنشان کردند که مطالعات اخیر، همانند مطالعاتی که نشان میداد مکمل اسید فولیک قبل و در ابتدای بارداری میتواند به شکل بارزی شیوع نقایص لوله عصبی در جنین را کاهش دهد، با آموزههای فعلی، حداقل در برخی موارد تناقض دارد.مثال دیگر دخالت ویتامین D در وضعیت استخوان است. به شکل واضح سالمندان و جمعیت جوانتری که در معرض نور خورشید قرار نمیگیرند به استفاده از مکمل ویتامین D محتاج هستند. زیرا ویتامین D سلامت استخوانهای آنها را با کمک فسفر و کلسیم حفظ میکند.

از طرف دیگر نه تنها مکملهای کاروتنی خطر سرطان ریه را در افرادی که سیگار میکشند کاهش نمیدهد بلکه ممکن است باعث افزایش آن نیز شود. به علاوه استفاده مداوم از ۶۶۰۰ واحد بینالمللی مکملهای ویتامین A ممکن است برای سلامت طولانی مدت استخوان در زنان مضر باشد.چیزی که به مسمومیت ویتامینی موسوم است در حالی که مقادیر بیش از این در بسیاری از مکملهای مولتیویتامین و مواد معدنی یافت میشود. نکته مهم دیگر افزایش دریافت ویتامینهای محلول در چربی است.ویتامینهای محلول در آب یعنی ویتامین C و گروه ویتامینهای B در صورتی که تا حدودی بیش از مقدار نیاز مصرف شوند توسط کلیه ها دفع میشوند. با این حال افزایش بیش از حد همین ویتامینها میتواند بر بار کلیه افزوده و در درازمدت اثر نامطلوبی بر این اندام حیاتی بگذارد.اما ویتامینهای محلول در چربی (A، E، K و D) به شکل دیگری جذب و دفع میشوند و مصرف بیش از حد آنها اثرات خطرناکتری خواهد داشت. بنابر همین موارد یک ماکسیمم دریافت برای این ویتامینها و برخی عناصر در نظر گرفتهاند که مصرف بیش از آن مقادیر در طول یک روز میتواند خطرساز باشد.با این حال مصرف مولتی ویتامین روزانه با اجزای ویتامینی که بیش از میزان دریافت مرجع رژیمی نباشد برای بیشتر بزرگسالان بهویژه زنانی که احتمال بارداری آنها هست، سالمندان و برخی کودکان نارس البته با تشخیص پزشک معقول است.

نکته دیگر در مورد کاربرد موضعی ویتامینها است :

اگر چه کاربرد موضعی اسید رتینوئیک و سایر اشکال ویتامین A برای درمان آکنه ( جوش صورت ) از سه الی چهار دهه پیش رواج داشته است اما بعضی از صاحبنظران اخیر معتقدند که استفاده منظم از فرآوردههای مراقبت پوستی مانند ضدآفتابهای حاوی آنتیاکسیدان (شامل ویتامین A، E و C) میتواند پوست را در مقابل واکنشهای اکسیداتیو مانند اشعه ماورای بنفش حفاظت کند.

استعمال آلفاتو کوفرول (شکلی از ویتامین E)، رتینول و رتینال (اشکال ویتامین A) میتواند موجب افزایش این ویتامینها در اپیدرم (لایه خارجی پوست) شوند که البته این ویتامینها بهطور طبیعی هم در آنجا وجود دارند. به نظر میرسد اثرات کاربرد موضعی ویتامین E به ظرفیت آنتیاکسیدان و جذب اشعه ماورای بنفش مربوط باشد. ویتامین E و A به دلیل خواص فیزیکی خود اشعه ماورای بنفش را جذب میکنند. احتمالا در این میان، ویتامین C از اکسیده شدن سایر آنتیاکسیدانها جلوگیری میکند.
ویتامینهای C و E موضعی از پراکسیداسیون ایکوزاپنتانوئیک اسید (EPA) که یک اسید چرب ضروری در پوست است نیز جلوگیری میکنند که EPA نیز خود محافظ پوست در برابر اشعه ماورای بنفش است.

در مطالعات دیگری مشخص شد مصرف موضعی و خوراکی ویتامین E آسیب پوستی حاد و مزمن و بروز سرطان پوست را در موش کاهش میدهد.البته نوع ویتامین و دوز مصرف آن هم مهم است. طبق یافتههایی دیگر مشخص شد شکل استر پایدار ویتامین E نهتنها از سرطان پوست ناشی از نور در موشها نمیکاهد بلکه احتمال آن را بالا میبرد. مطالعهای دیگر نیز نشان داد که تنها آلفاتوکو فرول (شکلی از ویتامین E) باعث حفاظت پوست موش در برابر آسیب ناشی از نور میشود.

اگرچه مطالعات انسانی نیز اثرات آنتی اکسیدانهای طبیعی و مصنوعی را در حفاظت از پوست نشان دادهاند اما نقش آنها در پیشگیری از سرطان به خوبی شناخته شده نیست.در مورد استفاده از ویتامین Eموضعی در درمان زخمها و بهبود ظاهر زخم باید احتیاط نمود. زیرا طبق یک مطالعه ویتامین E موضعی نهتنها وضعیت زخم را از نظر زیبایی بهتر نمیکند بلکه باعث افزایش بروز درماتیت تماسی (التهاب پوست) میشود.معالوصف مصرف بسیاری از مکملها بخصوص مکمل ویتامین E، ویتامین A، ید،کلسیم و امثال هم به شکل خودسرانه میتواند اثرات حتی جبرانناپذیری داشته باش