مفصل لگن یکی از بزرگترین مفاصل بدن انسان است. ساختار مفصل لگن به صورتی است که امکان تحمل وزن و انجام حرکت های مختلف را داشته باشد. پایداری مفصل لگن در نتیجه کپسول، رباط ها، عضله و یک بافت غضروفی به نام لابروم ایجاد می شود. دیسپلازی مفصل ران یک اصطلاح پزشکی است برای حفره مفصل ران که قسمت گرد بالای استخوان ران را به طور کامل نمی پوشاند. این امر باعث می شود كه مفصل را بطور نسبى ياكامل دچار دررفتگى شود.

بیشتر افراد مبتلا به دیسپلازی با این اختلال به دنیا آمده اند. در واقع می توان گفت که یک ناهنجاری در مفصل ران است و در افراد مبتلا به این بیماری، استخوان ران آنطور که باید در لگن قرار نمی گیرد. پزشکان پس از زایمان و در طی ملاقات های بررسی سلامت کودک، او را برای داشتن نشانه هایی از دیسپلازی مفصل ران معاینه می کنند. اگر دیسپلازی مفصل ران دراوایل دوران نوزادی تشخیص داده شود استفاده از بریس معمولاً می تواند او را درمان کند. موارد خفیف تر دیسپلازی ران تا نوجوانی یا جوانی فرد نشانه ای ندارد.

این عارضه ممکن است به غضروف پوشاننده مفصل و همچنین غضروف نرم (لابروم) که قسمت حفره مفصل ران را می پوشاند آسیب بزند که به این پارگی لابروم لگن می گویند. در کودکان بزرگتر و جوانان ممکن است به جراحی نیاز باشد.

دیسپلازی مفصل ران چیست؟

دیسپلازی مادرزادی هیپ به علت دررفتگی مادرزادی مفصل ران رخ می دهد و ممکن است حتی در دوران بزرگسالی تشخیص داده شده که در واقع باقی ماندن دررفتگی مفصل در زمان کودکی است. این عارضه با اختلال در رشد و در نتیجه تکامل و ایجاد یک مفصل ران طبیعی برای کودک همراه است که ممکن است در کودکی حتی علائمی را ایجاد نکند و در بزرگسالی با بروز برخی عوارض تشخیص داده شود. به دلایلی که دقیقاً مشخص نیست در بعضی نوزادان در دوران جنینی مفصل هیپ به درستی تشکیل نشده و سر استخوان ران در درون حفره استابولوم قرار نگرفته است.
در این بیماری مادرزادی سوکت هیپ به طور کامل بخش توپی بالای استخوان ران را پوشش نمی دهد و کم عمق بودن سوکت هیپ علت اصلی آن است، در این وضعیت مفصل هیپ به صورت جزئی یا کامل از محل خود خارج شده و سبب بروز دررفتگی کامل یا نیمه دررفتگی مفصل هیپ (لگن) می شود.دیسپلازی مادرزادی هیپ ممکن است به غضروف های پوشاننده مفصل و غضروف لابروم که حفره مفصل ران را می پوشاند نیز آسیب وارد کند و در نهایت حتی ممکن است سبب تخریب کامل سطح مفصل هیپ شده و فرد را نیازمند جراحی تعویض مفصل کند، به همین تشخیص به موقع این عارضه در دوران کودکی و درمان مناسب آن از اهمیت زیادی برخوردار است.

علل دیسپلازی مادرزادی لگن

دلایل زیادی برای بروز دررفتگی مادرزادی مفصل ران وجود دارد از جمله:

• سابقه خانوادگی حدود یک سوم از نوزادان مبتلا به دررفتگی مادرزادی مفصل ران دارای خویشاوند خونی هستند که به این بیماری نیز مبتلا است.
• اختلالات مادرزادی دررفتگی مادرزادی مفصل ران بیشتر در نوزادان مبتلا به اختلالات مانند فلج مغزی و اسپینا بیفیدا دیده می شود.
• زایمان بریچ ابتدا متولد شدن پا می تواند فشار قابل توجهی بر مفاصل ران کودک وارد کند.
• چند نوزاد ازدحام در رحم ممکن است مفصل ران را از بین ببرد.
• مادر برای اولین بار رحم و واژن بی تجربه ممکن است باعث زایمان دشوار یا طولانی شود.

علائم در رفتگی مفصل لگن در نوزادان

دررفتگی مادرزادی لگن معمولاً بر یک سمت بدن و در بیشتر مواقع بر سمت چپ تأثیر می گذارد. نوزادان در این شرایط هیچ گونه دردی ندارند و علائمی از خود نشان نمی دهند. برای تشخیص این بیماری پزشک علائم زیر را مورد بررسی قرار می دهد:

• شنیدن صدای کوتاه تیک مانند در طول معاینات بعد از تولد
• تفاوت قد پاها
• عدم تقارن بافت های چربی ران در قسمت بالایی آن و باسن
• عدم تقارن حرکات لگن و کوتاه بودن پای آسیب دیده بعد از 3 ماهگی
• در کودکان بزرگ تر انحنای شدید ستون فقرات می تواند باعث در رفتگی لگن نوزادان و تغییر غیرطبیعی آن شود.
• لنگ زدن کودکان بزرگ

علائم دررفتگی مادرزادی مفصل هیپ در بزرگسالان

علائم دررفتگی لگن در بزرگسالی بسته شرایط بدنی، سن بیمار و شدت دررفتگی متغیر است و به طور کلی شامل چنین علائمی می شود:

• درد شدید ران از شایع ترین علائم بیماری دررفتگی لگن در بزرگسالی است.
• وارد شدن فشار به عضلات و تاندون ها. از آنجا که استخوان ران جدا شده است، احتمال آسیب رسیدن به عضلات و تاندون ها در ناحیه ی آسیب دیده نیز وجود دارد. به همین جهت زانو نیز می تواند صدمه ببیند و درد در زانو نیز مشاهده شود.
• ناتوانی در حرکت دادن پا به گونه ای که بیمار قادر به حرکت دادن اندام آسیب دیده نیست.
• بی حسی و سوزن سوزن شدن به دنبال آسیب رسیدن به عصب سیاتیک یا فمورال دیده می شود.
• آسیب عصبی باعث صدمه زدن به عصب حرکتی و فلج شدن عضلات در پای آسیب دیده می شود.
• شنیدن صدای غیرطبیعی از مفصل ران. این مشکل در وضعیت در رفتگی مادرزادی مفصل ران در کودکان و به همراه خمیدگی، کشیدگی و چرخش جانبی دیده می شود.
• در ناحیه ی آسیب دیده ممکن است تورم وجود داشته باشد. پوست نواحی اطراف تورم دارد.
• کوتاه شدن پای آسیب دیده و تغییر شکل پیدا کردن مفصل ران
• مشکل عدم توانایی در راه رفتن به دلیل درد و تورم به وجود آمده در مفصل

عوامل خطر دیسپلازی لگن

افرادی بیشتر در معرض خطر ابتلا به دیسپلازی مفصل ران هستند که شرایط زیر را داشته باشند:

• اعضای خانواده این بیماری را داشته باشند.
• جنس مؤنث
• اولین بچه
• با زایمان بریچ (نوزاد با پا از رحم خارج می شود) به دنیا آمده اند.

تشخیص دیسپلازی لگن

در طول ویزیت های پس از تولد، پزشک با حرکت دادن پاهای نوزاد به موقعیت های مختلف، سلامت مفصل ران و احتمال ابتلا به دیسپلازی مفصل ران نوزاد را بررسی می کند. غربالگری ازنظر ابتلای کودک به دررفتگی مادرزادی مفصل ران، باید در عرض 72 ساعت پس از تولد انجام شود. در این غربالگری اگر پزشک به دیسپلازی مفصل ران شک کند، باید در 4 تا 6 هفتگی، سونوگرافی مفصل هیپ برای نوزاد انجام شود. علاوه بر این مورد، نوزادانی که ویژگی های زیر را داشته باشند هم باید در 4 تا 6 هفتگی، سونوگرافی مفصل هیپ را انجام دهند:

• سابقه اختلال تکاملی مفصل ران در خانواده شما (والدین، برادران یا خواهران) وجود داشته است.
• کودک شما در آخرین ماه بارداری (در هفته 36 یا بعدازآن)، در وضعیت بریچ (پا یا باسن به سمت پایین) قرار داشت.
• نوزاد شما بعد از هفته 28 بارداری در وضعیت بریچ به دنیا آمده است.
• اگر شما دوقلو یا چندقلو داشته اید و یکی از نوزادان دارای هر یک از این عوامل خطر است. در این صورت، هر دو نوزاد باید سونوگرافی را انجام دهند.
• تشخیص موارد خفیف دیسپلازی مفصل ران، می تواند بسیار مشکل باشد. در این موارد، ممکن است کودک تا سنین بالاتر و تا سن نوجوانی هم هیچ علامتی از خود نشان ندهد. اگر پزشک در طول معاینات خود به دیسپلازی مفصل ران شک کند، برای تأیید تشخیص از روش های تصویربرداری، مانند تصویربرداری با اشعه ایکس و MRI، کمک می گیرد.

درمان دیسپلازی لگن

درمان دررفتگی مادرزادی مفصل ران به سن کودک بستگی دارد. هدف از درمان قرارگیری مفصل ران در وضعیت مناسب است.

مهار پاولیک

نوزادی که با دررفتگی مفصل ران متولد شده است می تواند با مهار پاولیک با موفقیت درمان شود. این دستگاه در حالی که اسکلت کودک رشد و بالغ می شود، مفصل را در جای خود نگه می دارد. اشعه ایکس بعدی مفصل ران را ردیابی می کند. مهار پالیک در بیش از ۸۵ درصد موارد مؤثر است. بیشتر نوزادان بین شش تا ۱۲ هفته به مهار احتیاج دارند و به نظر نمی رسد با استفاده از آن مضطرب شوند.

بستن ایمن کودک

در برخی از نوزادان، رباط های اطراف مفصل ران شل است که در بیشتر شرایط، در طی چند ماه اول زندگی اصلاح می شود. تحقیقات نشان داده است که بسته شدن محکم با پاها صاف می تواند منجر به دررفتگی مادرزادی مفصل ران شود. هنگام بستن کودک خود، همیشه به یاد داشته باشید که فضای کافی را در لفافه بگذارید تا پاها آزادانه حرکت کنند. پاهای کودک شما باید بتواند در لگن خم شود و زانوها را از هم جدا کند.

دستکاری لگن

اگر کودکی درزمان شش ماهگی یا سن های بزرگ تر دچار دررفتگی مادرزادی مفصل ران شده باشد، قبل از اینکه مفصل ران در موقعیت مناسب خود قرار گیرد، بیهوشی لازم است. یک عمل جراحی نیز ممکن است لازم باشد. استفاده از لگن پس از جراحی به ثابت ماندن مفصل ران کمک می کند و اشعه ایکس پیشرفت مفصل ران را پیگیری می کند.

مدیریت درمان فیزیکی

درمانی که اغلب استفاده نمی شود، کشش است. کشش از طریق اعمال نیرو برای کشش قسمت های خاصی از بدن در یک جهت خاص وجود دارد. با این کار بافت اطراف کاپوت فموریس نرم می شود و به کاپوت فموریس اجازه می دهد تا در استابولوم حرکت کند. کشش شامل قرقره ها، رشته ها، وزنه ها و یک قاب فلزی است که روی شی یا روی تخت متصل شده است. از کشش اغلب به مدت تقریبی ۱۰ تا ۱۴ روز استفاده می شود. استفاده از یخ در مناطق دردناک به بی حس شدن درد کمک کرده و التهاب را کاهش می دهد.

ورزش منظم، کم یا بدون ضربه مانند شنا، آب درمانی یا تمرین دوچرخه سواری قدرت و دامنه حرکت را بهبود می بخشد. عضلات قوی مانند ضربه گیر عمل خواهند کرد و از ران حمایت بیشتری می کنند. کاهش وزن برای افراد دارای اضافه وزن می تواند به طور قابل توجهی استرس موجود در ران را کاهش دهد و درد را کاهش دهد. از فیزیوتراپی می توان برای افزایش قدرت و انعطاف پذیری در اطراف مفصل استفاده کرد که باعث کاهش درد می شود. همچنین می توان از فیزیوتراپی برای آموزش بهتر تراز كردن بدن و كاهش استرس در مفصل استفاده كرد.

هزینه درمان در رفتگی مفصل لگن مادرزادی

هزینه در رفتگی مفصل لگن، بسته به حاد بودن مشکل، سن، روش درمان، تجربه و تخصص پزشک، پوشش بیمه و نوع بیمارستان یا درمانگاه متفاوت می باشد.

عوارض دررفتگی لگن مادرزادی

با گذشت زمان، غضروف پوشاننده سوکت استخوان لگن که لبروم نامیده می شود، آسیب می بیند. به این عارضه پارگی لبروم می گویند. با از بین رفتن غضروف، استخوان ها را روی هم می لغزند. همچنین به دلیل فشار تماس بالاتر روی سطح کوچک تر سوکت، احتمال ابتلا به آرتروز در این دسته از بیماران بیشتر می شود.

اگر بیماری دیسپلازی هیپ درمان نشود، می تواند باعث عوارض مزمن و دردناکی شود، ازجمله:

• پارگی لبروم لگن: آسیب به غضروفی که حفره مفصل ران را می پوشاند.
• استئوآرتریت: آسیب غضروفی که باعث درد و سفتی مفصل ران می شود.
• دررفتگی مفصل ران: لغزیدن استخوان ها از جای خود که می توان باعث اشکال در راه رفتن و درد شود.
• شلی و ناپایداری مفصل ران: شلی در مفصل که باعث درد و ضعف می شود.

نسخه اصلی مطلب دررفتگی مادرزادی مفصل هیپ، دیسپلازی لگن را در سایت دکتر سلمان فلاح بخوانید.

---