امروزه متخصصان دندانپزشکی به طور فزاینده ای از رادیولوژی برای تشخیص بهتر، معالجه و کنترل شرایط و بیماریهای دهان و دندان استفاده می کنند. رادیوگرافی پانورکس یا رادیوگرافی پانورامیک یکی از مرسوم ترین رادیوگرافی های تشخیصی در دندانپزشکی است. در این نوع رادیوگرافی دندانپزشک می تواند کل دندانها واستخوانهای فک بالا و پایین بیمار را در یک کلیشه ببیند. رادیوگرافی پانورکس به این صورت انجام می شود که منبع اشعه و فیلم رادیوگرافی در خلاف جهت یک دیگر در اطراف فک های بیمار حرکت می کنند و وضعیت فک بر روی فیلم ثبت می گردد. سفالومتر نوعی دستگاه است که سر را با ابزاری نگه می دارد و از آن با اشعه ایکس تصویربرداری می کند. هدف اصلی سفالومتری رسیدن به اندازه های استاندارد و نزدیک به واقعیت در فیلم رادیوگرافی است. به عکس حاصل از این روش سفالوگرام گفته می شود. سفالوگرام، گرافی است که دندانپزشکان، جراحان دهان، فک و صورت از آن به عنوان نقشه درمان استفاده می کنند. سفالوگرام ارتباط بین نسج نرم و استخوان ها را نشان می دهد و به تشخیص اختلالات رشد قبل از درمان و حین درمان جهت ارزیابی پیشرفت درمان به سوی نتیجه دلخواه کمک می کند.

کاربردهای پانورکس و سفالومتری

• پرتونگاری سفالومتری ابزاری بی نظیر است که به دندانپزشک این امکان را می دهد تا یک تصویر رادیوگرافیک کامل از یک سمت صورت را ثبت کند.
• به طور کلی رادیوگرافی پرتوهای ایکس، به دندانپزشک این امکان را می دهد که دندان ها، استخوان فک و بافت های نرم اطراف آنها را فراتر از آنچه که با چشم غیر مسلح دیده می شود، مشاهده کند.
• رادیوگرافی سفالومتری اشعه X خارج دهانی انجام می شود، به این معنی که هیچ صفحه یا فیلمی در داخل دهان قرار داده نمی شود.
• رادیوگرافی سفالومتریک اشعه X معمولاً با دستگاه پرتونگاری پانورامیک یا سه بعدی گرفته می شود.
• دستگاه دارای یک نگهدارنده مخصوص فیلم سفالومتری است که بر روی یک بازوی مکانیکی نصب شده است.
• گیرنده یا رسپتور تصویر اشعه ایکس به منظور ثبت تصویر کامل از کل ساختار دهان در معرض پرتوی یونیزه کننده قرار می گیرد.
• مزیت هر دو روش پرتونگاری اشعه X سفالومتریک و پانورامیک این است که بدن در معرض پرتوی کمتری قرار می گیرد.
• رادیوگرافی پانورامیک اشعه X ، راه های بینی و سینوس ها را نشان می دهد که در رادیوگرافی اشعه X داخل دهانی قابل مشاهده نیستند.
• می توان از طریق آن اطلاعاتی درباره مشکلات بایت یا مال اکلوژن (جفت شدن غیرطبیعی دندان ها روی هم) به دست آورد.
• می توان دندان ها را اندازه گیری کرد.
• شکستگی ها و سایر آسیب های دندان و فک مشاهده می شود.
• می توان از آن در برنامه ریزی برای درمان ارتودنسی استفاده کرد.

مزایای پانورکس و سفالومتری

1. ثبت تصاویر دو بعدی و کاربردی از هر دو فک بالا و پایین.
2. نقشه کل فک و نشان دادن کلیه دندان های رویش یافته و پنهان.
3. جذب پرتوهای کم توسط بیمار.
4. به دلیل آن که لزومی به قرار دادن فیلم ها در دهان وجود ندارد، برای بیمار راحت تر است.
5. امکان استفاده برای بیمارانی که قادر نیستند دهانشان را باز کنند یا به دلایلی از جمله تریسموس امکان بازکردن دهان را به طور کامل ندارند.
6. کاهش زمان مورد نیاز جهت تهیه عکس.

نحوه انجام پانورکس و سفالومتری دیجیتال

به طور معمول، بیمار باید یک دندان گیر پلاستیکی را گاز بگیرد تا تمام دندان های او، به خصوص تاج ها، به طور مجزا قابل رؤیت گردند. کل مدت زمان پروسه پانورکس دیجیتال معمولاً در کمتر از یک دقیقه انجام می شود. زمان چرخش، اشعه ایکس در هر فاصله ای به تنها بخشی از آناتومی تابیده می شود در حالی که با شروع چرخش در اطراف جمجمه بیمار، یک تصویر ترکیبی از بلوک فک بالا و پایین ثبت می شود. در عین حال که بازو در چرخش است، فیلم نیز در مسیری حرکت می کند که تصویر قسمت هایی از جمجمه را که ایکس ری به آن تابیده شده دریافت نماید. سرعت فیلم به گونه ای کنترل می شود تا با سرعت تابش اشعه به اجزای آناتومیکی قوس دندان ها که نزدیک به فیلم است سازگار باشد. در نتیجه، دندان ها با شفافیت زیاد ثبت می شوند در عین حال که مابقی اجزا با توجه به سرعت متفاوت گردش اشعه، محو یا تار نمایش داده خواهند شد.

نحوه آمادگی پیش از انجام پانورکس و سفالومتری دیجیتال

ممکن است از شما خواسته شود که به عنوان یک اقدام احتیاطی برای محافظت از بدن خود در برابر پرتو ایکس، یک پیش بند سربی بپوشید. وجود هر نوع فلز در ناحیه ای که در حال تصویربرداری است، ممکن است باعث تداخل در روند کار شود. بسیاری از آزمایشات تصویربرداری در دوران بارداری انجام نمی شوند تا جنین در معرض اشعه قرار نگیرد. در صورت نیاز به عکس برداری با اشعه ایکس، اقدامات احتیاطی برای به حداقل رساندن تماس نوزاد با تشعشعات انجام می شود.

هزینه پانورکس و سفالومتری دیجیتال

هزینه و قیمت عکس پانورکس حدود قیمت مشخصی دارد که بستگی به مرکز عکس برداری میتواند متفاوت باشد. در برخی از انواع عکس برداری این هزینه شامل بیمه نیز می شود.

عوارض پانورکس و سفالومتری دیجیتال

هیچ مشکل یا نگرانی برای انجام رادیولوژی وجود ندارد و میزان اشعه دریافتی با رعایت احتیاط هایی مانند پیشبند سربی دو لایه آنقدر ناچیز خواهد بود که حتی قابل اندازه گیری نیز نیست. البته رادیولوژی دندان معمولاً در دوران شیردهی یا بارداری توصیه نمی شود.

نسخه اصلی مطلب همه چیز در مورد پانورکس و سفالومتری دیجیتال را در سایت دکتر محمد اعظمی بخوانید.

---