میگرن یک بیماری عصبی شایع است که باعث علائم مختلفی می شود، به ویژه سردرد ضربان دار در یک طرف سر. میگرن شما احتمالاً با فعالیت بدنی، نورها، صداها یا بوها بدتر می شود. ممکن است حداقل چهار ساعت یا حتی چند روز طول بکشد. تحقیقات نشان می دهد که این بیماری ششمین بیماری ناتوان کننده در جهان است.

انواع سردرد چیست؟

بیش از 150 نوع سردرد وجود دارد که به دو دسته تقسیم می شوند: سردرد اولیه و سردرد ثانویه. میگرن یک سردرد اولیه است، به این معنی که ناشی از شرایط پزشکی متفاوت نیست. اختلالات سردرد اولیه تشخیص بالینی است، به این معنی که هیچ آزمایش خون یا مطالعه تصویربرداری برای تشخیص آن وجود ندارد. سردرد ثانویه نشانه یک مشکل دیگر سلامتی است.

هاله یا اورا چیست؟

هاله گروهی از علائم حسی، حرکتی و گفتاری است که معمولاً مانند سیگنال های هشداردهنده ای عمل می کند که سردرد میگرنی در شرف شروع است. معمولاً به اشتباه به عنوان تشنج یا سکته تعبیر می شود که قبل از سردرد رخ می دهد، اما گاهی اوقات می تواند در حین یا حتی بعد از آن ظاهر شود. یک هاله می تواند از 10 تا 60 دقیقه طول بکشد. حدود 15 تا 20 درصد از افرادی که میگرن را تجربه می کنند، هاله دارند.

علائم هاله برگشت پذیر هستند، به این معنی که می توان آنها را متوقف یا درمان کرد. هاله علائمی را ایجاد می کند که ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• دیدن نقاط چشمک زن درخشان، جرقه ها یا چراغ ها
• نقاط کور در بینایی
• بی حسی یا سوزن سوزن شدن پوست
• تغییر گفتار
• صدای زنگ در گوش (وزوز گوش)
• از دست دادن موقت بینایی
• دیدن خطوط مواج و ناهموار.
• تغییر در بو یا طعم.
• داشتن یک حس خنده دار

انواع میگرن:

انواع مختلفی از میگرن وجود دارد و نوع مشابه ممکن است با نام های مختلفی باشد:

• میگرن همراه با اورا (میگرن پیچیده): حدود 15 تا 20 درصد از افراد مبتلا به سردردهای میگرنی ، هاله را تجربه می کنند.
• میگرن بدون اورا (میگرن رایج): این نوع سردرد میگرنی بدون هشداری که ممکن است اورا به شما بدهد، بروز می کند. علائم یکسان است، اما آن مرحله اتفاق نمی افتد.
• میگرن بدون سردرد: میگرن خاموش یا میگرن استفالژیک که به این نوع نیز معروف است، شامل علامت هاله است، اما سردردی که معمولاً به دنبال است را شامل نمی شود.
• میگرن همی پلژیک: فلج موقت (همی پلژی) یا تغییرات عصبی یا حسی در یک طرف بدن خود خواهید داشت. شروع سردرد ممکن است با بی حسی موقت، ضعف شدید در یک طرف بدن، احساس سوزن سوزن شدن، از دست دادن حس و سرگیجه یا تغییرات بینایی همراه باشد. گاهی اوقات شامل سر درد می شود و گاهی اوقات نه.
• میگرن شبکیه (میگرن چشمی): ممکن است متوجه از دست دادن موقت، جزئی یا کامل بینایی در یکی از چشمان خود شوید، همراه با یک درد مبهم در پشت چشم که ممکن است به بقیه سر شما سرایت کند. این کاهش بینایی ممکن است یک دقیقه یا تا چند ماه طول بکشد. همیشه باید میگرن شبکیه را به یک پزشک گزارش دهید زیرا می تواند نشانه ای از یک مشکل جدی تر باشد.
• میگرن مزمن: میگرن مزمن زمانی است که میگرن حداقل 15 روز در ماه رخ دهد. علائم ممکن است به طور مکرر تغییر کند و همچنین ممکن است شدت درد تغییر کند. کسانی که به میگرن مزمن مبتلا می شوند ممکن است بیش از 10 تا 15 روز در ماه از داروهای ضد سردرد استفاده کنند و این، متأسفانه، می تواند منجر به سردردهایی شود که حتی بیشتر اتفاق می افتد.
• میگرن با اورا ساقه مغز: با این میگرن، سرگیجه ، گفتار نامفهوم، دوبینی یا از دست دادن تعادل خواهید داشت که قبل از سردرد اتفاق می افتد. سردرد ممکن است پشت سر شما را تحت تاثیر قرار دهد. این علائم معمولاً به طور ناگهانی رخ می دهد و می تواند با ناتوانی در صحیح صحبت کردن، زنگ زدن در گوش و استفراغ همراه باشد.
• وضعیت میگرن: این یک نوع نادر و شدید میگرن است که می تواند بیش از 72 ساعت طول بکشد. سردرد و حالت تهوع می تواند بسیار بد باشد. برخی داروها یا ترک داروها می توانند باعث ابتلا به این نوع میگرن شوند.

مراحل حمله میگرنی:

چهار مرحله حمله میگرنی به ترتیب زمانی عبارتند از: پرودروم (پیش نظارت)، هاله، سردرد و پست دروم. حدود 30 درصد از افراد قبل از شروع سردرد علائمی را تجربه می کنند.

فازهای حمله میگرنی:

1. پرودروم (Prodrome): مرحله اول ممکن است از چند ساعت تا چند روز طول بکشد. همچنین ممکن است آن را تجربه نکنید زیرا شاید هر بار اتفاق نیفتد. برخی آن را به عنوان مرحله «پیش سردرد» یا «پیش آگاهی» می شناسند.
2. هاله یا اورا: فاز هاله می تواند از کمتر از 5 دقیقه تا 60 دقیقه طول بکشد. اکثر مردم هاله را تجربه نمی کنند و برخی هم اورا و هم سردرد را همزمان دارند.
3. سردرد: حدود 4 تا 72 ساعت طول می کشد. کلمه درد درد را برآورده نمی کند زیرا گاهی اوقات خفیف است، اما معمولاً به صورت سوراخ کردن، ضربان دار شدن توصیف می شود یا ممکن است حس شکستن یخ را در سر خود تجربه کنید. به طور معمول از یک طرف سر شما شروع می شود و سپس به طرف دیگر گسترش می یابد.
4. پست دروم (Postdrome): مرحله پست دروم برای یک یا دو روز ادامه دارد. اغلب به آن میگرن خماری می گویند و 80٪ از کسانی که میگرن دارند آن را تجربه می کنند.

طی کردن چهار مرحله ممکن است حدود 8 تا 72 ساعت طول بکشد.

علائم میگرن چیست؟

اولین علامت میگرن سردرد است. درد گاهی اوقات به صورت ضربان دار توصیف می شود. این می تواند به عنوان یک درد مبهم شروع شود که به درد ضربانی خفیف، متوسط ​​یا شدید تبدیل می شود. اگر درمان نشود، درد شما متوسط ​​تا شدید خواهد شد. درد می تواند از یک طرف سر شما به طرف دیگر منتقل شود یا می تواند جلوی سر یا پشت سر شما را درگیر کند یا احساس کنید که کل سر شما را تحت تاثیر قرار می دهد. برخی از افراد در اطراف چشم یا شقیقه و گاهی در صورت، سینوس ها، فک یا گردن خود احساس درد می کنند.

علائم دیگر سردردهای میگرنی عبارتند از:

• حساسیت به نور، صدا و بو
• حالت تهوع و استفراغ، ناراحتی معده و درد شکم
• از دست دادن اشتها
• احساس گرما بسیار (تعریق) یا سرما (لرز)
• رنگ پوست کم رنگ (رنگ پریدگی)
• احساس خستگی
• سرگیجه و تاری دید
• اسهال (نادر)
• تب (نادر)

هر مرحله از حمله میگرن می تواند با علائم مختلفی همراه باشد:

علائم پرودروم:

• مشکلات تمرکز
• تحریک پذیری یا افسردگی
• مشکل در صحبت کردن و خواندن
• مشکل در خوابیدن
• خمیازه
• حالت تهوع
• خستگی
• حساسیت به نور و صدا
• هوس های غذایی
• افزایش ادرار
• سفتی عضلات

علائم اورا:

• بی حسی و گزگز
• اختلالات بینایی ممکن است دنیا را طوری ببینید که گویا نقاط تار دارید یا جرقه ها یا خطوطی را می بینید.
• از دست دادن موقت بینایی
• ضعف در یک طرف بدن
• تغییر گفتار

علائم سردرد:

• گردن درد ، سفتی
• افسردگی، سرگیجه یا اضطراب
• حساسیت به نور، بو و صدا
• گرفتگی بینی
• بیخوابی
• تهوع و استفراغ

علائم پست دروم:

• ناتوانی در تمرکز
• حالت افسردگی
• خستگی
• عدم درک مطلب
• خلق و خوی سرخوشانه

علت میگرن چیست؟

علت سردردهای میگرنی پیچیده است و به طور کامل شناخته نشده است. وقتی سردرد دارید به این دلیل است که اعصاب خاصی در رگ های خونی شما سیگنال های درد را به مغز شما ارسال می کنند. این باعث آزاد شدن مواد التهابی در اعصاب و عروق خونی سر شما می شود. معلوم نیست چرا اعصاب شما این کار را می کند.

حملات میگرن می تواند توسط عوامل مختلفی ایجاد شود. محرک های رایج عبارتند از:

• استرس عاطفی: استرس عاطفی یکی از شایع ترین محرک های سردردهای میگرنی است. در طول رویدادهای استرس زا، مواد شیمیایی خاصی در مغز برای مقابله با موقعیت آزاد می شود (که به عنوان پاسخ پرواز یا مبارزه شناخته می شود). انتشار این مواد شیمیایی می تواند باعث میگرن شود. سایر احساسات مانند اضطراب، نگرانی و هیجان می توانند تنش عضلانی را افزایش داده و رگ های خونی را گشاد کنند. که می تواند میگرن شما را شدیدتر کند.
• از دست دادن یک وعده غذایی: به تعویق انداختن یک وعده غذایی نیز ممکن است باعث سردرد میگرنی شما شود.

• حساسیت به مواد شیمیایی و نگهدارنده های خاص در غذاها: برخی غذاها و نوشیدنی ها مانند پنیر کهنه، نوشیدنی های الکلی، شکلات و افزودنی های غذایی مانند نیترات ها (موجود در پپرونی، هات داگ و گوشت های ناهار) و غذاهای تخمیری یا ترشی ممکن است عامل تحریک تا 30 درصد از میگرن باشند.
• کافئین: مصرف بیش از حد کافئین یا ترک کافئین می تواند باعث سردرد شود، در زمانی که سطح کافئین به طور ناگهانی کاهش می یابد. به نظر می رسد رگ های خونی شما به کافئین حساس شده اند و زمانی که آن را دریافت نکنید، ممکن است سردرد ایجاد شود. گاهی اوقات کافئین توسط پزشک برای کمک به درمان حملات حاد میگرن توصیه می شود، اما نباید به طور مکرر استفاده شود.
• استفاده روزانه از داروهای مسکن: اگر از داروهایی برای تسکین سردرد استفاده می کنید، می تواند باعث سردرد برگشتی شود.
• تغییرات هورمونی در زنان: میگرن در زنان در حوالی دوره قاعدگی آنها شایع تر است. کاهش ناگهانی استروژن که باعث شروع قاعدگی می شود نیز می تواند باعث میگرن شود. تغییرات هورمونی نیز می تواند با قرص های ضد بارداری و درمان جایگزینی هورمونی ایجاد شود. میگرن معمولا بین بلوغ و یائسگی بدتر است زیرا این نوسانات استروژن معمولاً در دختران جوان و زنان یائسه رخ نمی دهد. اگر هورمون های شما عامل قوی در میگرن شما هستند، ممکن است پس از یائسگی سردردهای کمتری داشته باشید. به نظر نمی رسد تغییرات هورمونی باعث ایجاد میگرن در مردان شود.
• نور: چراغ های چشمک زن، چراغ های فلورسنت، نور تلویزیون یا کامپیوتر و نور خورشید می توانند شما را تحریک کنند.

سایر محرک های احتمالی عبارتند از:

• تغییر شرایط آب و هوایی مانند جبهه طوفان، تغییرات فشار هوا، بادهای شدید یا تغییر ارتفاع
• بیش از حد خسته بودن یا فشار بیش از حد
• رژیم گرفتن یا ننوشیدن آب کافی
• تغییر در الگوی خواب طبیعی
• سرو صداهای بلند
• قرار گرفتن در معرض دود، عطر یا بوهای دیگر
• برخی از داروها باعث تورم رگ های خونی می شوند

میگرن چگونه تشخیص داده می شود؟

برای تشخیص میگرن، پزشک یک تاریخچه پزشکی کامل، نه فقط سابقه سردرد، بلکه تاریخچه پزشکی خانواده شما را نیز بررسی می کند. همچنین، آنها می خواهند سابقه ای از علائم مرتبط با میگرن شما را ثبت کنند، احتمالاً از شما می خواهند:

• علائم سردرد خود را شرح دهید. شدت آنها چقدر است؟
• زمانی که سردرد شروع می شود. مثلاً در دوران پریود؟
• نوع و محل درد خود را شرح دهید. آیا درد تپش دارد؟ نبض؟ ضربان دار؟
• چه چیزی سردرد شما را بهتر یا بدتر می کند؟
• چند بار سردرد می گیرید؟
• چه فعالیت ها، غذاها، عوامل استرس زا یا موقعیت هایی باعث بروز سردرد شده است؟
• چه داروهایی برای تسکین درد مصرف می کنید و چند بار آنها را مصرف می کنید؟
• احساس شما قبل، حین و بعد از سردرد چگونه است؟
• آیا کسی در خانواده شما سردرد میگرنی دارد؟

پزشک شما همچنین ممکن است آزمایش های خون و آزمایش های تصویربرداری (مانند سی تی اسکن یا MRI ) را برای اطمینان از وجود دلایل دیگری برای سردرد شما تجویز کند. ممکن است برای رد تشنج، نوار مغزی (EEG) نیز تجویز شود.

عوامل خطر میگرن:

عوامل متعددی شما را مستعد ابتلا به میگرن می کند، از جمله:

• سابقه خانوادگی: اگر یکی از اعضای خانواده شما مبتلا به میگرن است، شانس خوبی برای ابتلا به میگرن نیز دارید.
• سن: میگرن می تواند در هر سنی شروع شود، اگرچه اولین مورد اغلب در دوران نوجوانی رخ می دهد. میگرن در طول 30 سالگی به اوج خود می رسد و به تدریج در دهه های بعدی شدت کمتری پیدا می کند.
• جنسیت: زنان سه برابر بیشتر از مردان در معرض ابتلا به میگرن هستند.
• تغییرات هورمونی: برای زنانی که میگرن دارند، سردرد ممکن است درست قبل یا کمی بعد از شروع قاعدگی شروع شود. همچنین ممکن است در دوران بارداری یا یائسگی تغییر کنند. میگرن به طور کلی پس از یائسگی بهبود می یابد.

عوارض میگرن:

مصرف بیش از حد داروهای مسکن می تواند باعث سردردهای جدی ناشی از مصرف بیش از حد دارو شود. به نظر می رسد که این خطر با ترکیب آسپرین، استامینوفن و کافئین بیشتر باشد. اگر بیش از 14 روز در ماه آسپرین یا ایبوپروفن مصرف می کنید یا تریپتان، سوماتریپتان یا ریزاتریپتان را برای بیش از 9 روز مصرف کنید، سردردهای ناشی از مصرف بیش از حد ممکن است رخ دهد. سردرد ناشی از مصرف بیش از حد دارو زمانی رخ می دهد که داروها از تسکین درد خودداری می کنند و شروع به ایجاد سردرد می کنند. سپس از داروهای ضد درد بیشتری استفاده می کنید که این چرخه را ادامه می دهد.

روش های درمان میگرن:

دارو درمانی میگرن:

سردردهای میگرنی مزمن هستند. آنها را نمی توان درمان کرد، اما می توان آنها را مدیریت کرد و احتمالاً بهبود بخشید. دو روش درمانی اصلی وجود دارد که از داروها استفاده می کنند: خنثی کننده و پیشگیرانه.

1. داروهای خنثی کننده: زمانی موثرتر هستند که در اولین علائم میگرن از آنها استفاده کنید. آنها را در حالی که درد خفیف است مصرف کنید. با توقف احتمالی روند سردرد، داروهای خنثی کننده به توقف یا کاهش علائم میگرن از جمله درد، حالت تهوع، حساسیت به نور و غیره کمک می کنند. برخی از داروهای خنثی کننده با منقبض کردن عروق خونی، بازگرداندن آنها به حالت عادی و تسکین درد ضربان دار عمل می کنند.
2. داروهای پیشگیرانه: ممکن است زمانی تجویز شوند که سردرد شما شدید باشد، بیش از چهار بار در ماه رخ دهد و به طور قابل توجهی در فعالیت های عادی شما اختلال ایجاد کند. داروهای پیشگیرانه فراوانی و شدت سردرد را کاهش می دهند. داروها معمولاً به طور منظم و روزانه برای کمک به پیشگیری از میگرن مصرف می شوند.

داروهای بدون نسخه برای برخی از افراد مبتلا به میگرن خفیف تا متوسط ​​موثر است. ترکیبات اصلی داروهای مسکن شامل ایبوپروفن، آسپرین، استامینوفن، ناپروکسن و کافئین است.

هنگام مصرف داروهای مسکن بدون نسخه احتیاط کنید. گاهی اوقات استفاده بیش از حد از آنها می تواند باعث سردردهای جدی تر یا مشکل وابستگی شود. اگر بیش از دو تا سه بار در هفته از داروهای مسکن بدون نسخه استفاده می کنید، آن را به پزشک خود گزارش دهید. آنها ممکن است داروهای تجویزی را پیشنهاد کنند که ممکن است موثرتر باشند.

داروهای تجویزی برای سردردهای میگرنی عبارتند از:

دسته داروهای تریپتان (اینها خنثی کننده هستند):

• سوماتریپتان
• ریزاتریپتان
• زولمیتریپتان

مسدود کننده های کانال کلسیم:

• وراپامیل

آنتی بادی های مونوکلونال مرتبط با ژن کلسی تونین (CGRP):

• ارنوماب
• فریمانزوماب
• گالکانزوماب
• اپتینزوماب

مسدود کننده های بتا:

• آتنولول
• پروپرانولول
• نادولول

داروهای ضد افسردگی:

• آمی تریپتیلین
• نورتریپتیلین
• داکسپین
• ونلافاکسین
• دولوکستین

داروهای ضد تشنج:

• والپروئیک اسید
• توپیرامات

داروهای دیگر:

• استروئیدها
• فنوتیازین ها
• کورتیکواستروئیدها

پزشک شما ممکن است ویتامین ها، مواد معدنی یا داروهای گیاهی را توصیه کند، از جمله:

• ریبوفلاوین (ویتامین B2)
• منیزیم
• گیاه بابونه
• کوآنزیم Q10

داروهای تسکین درد میگرن در فرمول های مختلفی از جمله قرص، تزریقی، شیاف و اسپری بینی وجود دارد. در صورت نیاز داروهایی برای رفع حالت تهوع نیز تجویز می شود. همه داروها باید تحت نظر یک متخصص آشنا با درمان میگرن استفاده شوند. مانند هر دارویی، مهم است که دستورالعمل های پزشک خود را به دقت دنبال کنید.

روش های جایگزین مدیریت میگرن که به عنوان درمان خانگی نیز شناخته می شوند، عبارتند از:

• استراحت در یک اتاق تاریک، ساکت و خنک
• استفاده از کمپرس سرد یا پارچه شسته شده روی پیشانی یا پشت گردن (برخی افراد گرما را ترجیح می دهند)
• یوگا
• مدیتیشن

سایر روش های درمانی شامل موارد زیر می شود:

• تحریک مغناطیسی ترانس کرانیال تک پالس (sTMS):

این دستگاه را در شروع میگرن همراه با اورا در پشت سر خود قرار می دهید. یک پالس انرژی مغناطیسی به بخشی از مغز شما می فرستد که ممکن است درد را متوقف یا کاهش دهد.

• دستگاه های نورومدولاسیون:

دستگاه های دیگر می توانند بر روی عصب واگ و عصب سه قلو تأثیر بگذارند تا میگرن را تسکین داده یا از آن جلوگیری کند.

• بیوفیدبک:

بیوفیدبک استفاده از تجهیزات ویژه ای است که به سر شما بسته شده است. این تجهیزات تنش فیزیکی در بدن شما را اندازه گیری می کند و زمانی که نیاز به کنترل استرس خود دارید به شما هشدار می دهد که فرآیندهای فیزیکی مرتبط با استرس را تغییر دهید. شما مجبور نخواهید بود برای همیشه از تجهیزات استفاده کنید زیرا یاد خواهید گرفت که چگونه تنش را به تنهایی تشخیص دهید. این دستگاه بر روی کودکان و بزرگسالان نیز کار می کند.

• طب سوزنی:

اگر داروها نامناسب هستند یا به پیشگیری از میگرن کمک نمی کنند، می توانید طب سوزنی را امتحان کنید. شواهدی وجود دارد که نشان می دهد طب سوزنی می تواند به پیشگیری از میگرن کمک کند، اگرچه مقدار قابل توجهی نیست. تکنیک سوراخ کردن بدن با یک سوزن جامد برای اهداف درمانی است. اگر طب سوزنی توسط پزشکان آموزش دیده انجام شود بسیار ایمن است. شواهد نشان می دهد که یک دوره حداکثر 10 جلسه در مدت 5 تا 8 هفته ممکن است مفید باشد.

• درمان سردرد میگرنی با ماساژ:

دارو درمانی یک راه رایج برای پیشگیری و درمان سردردهای میگرنی است، اما برخی تحقیقات نشان می دهند که ماساژ درمانی ممکن است برای برخی افراد مفید باشد. این به ویژه برای افرادی که با عوارض جانبی داروهای میگرن دست و پنجه نرم می کنند، خبر خوبی است.

طبق بررسی ها و مطالعات ماساژدرمانی ممکن است مزایای زیر را داشته باشد:

• ماساژ درمانی ممکن است درد میگرن را کاهش دهد و کیفیت زندگی را بهبود بخشد.
• ماساژ درمانی ممکن است دفعات میگرن را کاهش دهد و خواب را بهبود بخشد.
• ماساژ درمانی ممکن است در برخی موارد مانند دارو برای پیشگیری از میگرن موثر باشد.

انواع ماساژ برای تسکین میگرن:

• ماساژ سنتی و رایحه درمانی
• ماساژ نقطه ماشه ای
• رفلکسولوژی
• ماساژ تایلندی
• سنگ درمانی سرد و گرم

نسخه اصلی مطلب درمان سر درد عصبی و میگرن در کلینیک طب فیزیکی را در سایت دکتر بیژن فروغ بخوانید.

---