رادیولوژی یک تخصص در پزشکی است که به تولید تصاویر داخلی بدن از طریق عوامل مختلف فیزیکی، میدان مغناطیسی و غیره می پردازد و از این تصاویر برای تشخیص و در حد کمتری برای پیش آگاهی و درمان بیماری ها استفاده می کند. هدف از رادیولوژی، تشخیص مشکلات داخلی، جلوگیری از ایجاد صدمه و درد است، قبل از اینکه این بیماری خیلی جدی شود؛ زیرا پزشکان را قادر می سازد تا بیماری ها را سریع تر و دقیق تر تشخیص دهند. این شاخه از پزشکی تخصصی از تجهیزات و طیف وسیعی از تکنیک ها برای گرفتن تصاویر از داخل بدن استفاده می کنند. امروزه زمینه راحتی در بسیاری از ابعاد درمانی برای بیماران فراهم شده است. برای مثال، بسیاری از اقدامات درمانی و تشخیصی می تواند در منزل انجام گیرد. یکی از این اقدامات انجام رادیولوژی پرتابل یا سیار است. بیماران زیادی وجود دارند که به هر دلیلی توانایی حضور در مراکز تصویربرداری را ندارند که این گونه اشخاص می توانند رادیولوژی مورد نظر خود را در منزل انجام دهند. از این رو دیگر نیازی به انتقال بیمار به بیمارستان یا مراکز تصویر برداری نیست و خدمات رادیولوژی در منزل توسط تکنسین های رادیوگراف و پرستاران انجام می شود. به این ترتیب که متخصصین با دستگاههای پرتابل به محل مورد نظر می آیند و خدمات رادیولوژی را انجام می دهند .

دستگاه رادیولوژی پرتابل یا سیار چه کاربردهایی دارد؟

معمولاً اولین ارزیابی از بیمار، رادیولوژی است. رادیولوژی می تواند اختلالات مختلفی را تشخیص دهد که شامل موارد زیر می باشند:

• آسیب شناسی هایی که باعث کمردرد می شوند به جز امکان تشخیص آسیب شناسی مکانیکی ستون فقرات
• تغییرات در شکل ستون فقرات که در آن رادیولوژی می تواند به طور دقیق تعداد درجه انحنا را مشخص کند.
• لغزش مهره کمر یا ستون فقرات مانند اسپیدیلولیستزیس و آرتروز
• عکس از ریه که در واقع شناسنامه سلامت فرد است.
• عکس های رنگی با کنتراست از مری، معده، کلیه و…
• بررسی های ساده و سریع از شکم، مری، معده، روده، کلیه ها، لوزه سوم، سنگ های کلیه و…
• تشخیص شکستگی ها که از بهترین روش های تشخیصی است.
• عکس های رنگی با کنتراست

مزایای پرتابل یا سیار

استفاده از دستگاه رادیوگرافی پرتابل در سال های اخیر افزایش بسیاری داشته است؛ زیرا مزایای بسیاری هم برای بیمار و هم برای کادر درمان و بیمارستان به همراه دارد. برخی از این مزایا عبارتند از:

۱. سیار و در دسترس بودن

یکی از بزرگترین مزایای رادیولوژی پرتابل ، عدم نیاز به جابجایی و حرکت زیاد بیمار است. در بسیاری از موارد حرکت دادن بیماران تا بخش رادیولوژی به خصوص در بخش تروما، می تواند اثرات مضری روی آنها داشته باشد. این تجهیزات از حمل و نقل های غیر ضروری و تغییر وضعیت بیماران جلوگیری می کند. زیر بسیاری از دستگاه های رادیولوژی پرتابل ، چرخ هایی تعبیه می شود که حمل و نقلشان را آسان می کند. همچنین برخی از این دستگاه ها برای کار کردن حتی نیاز به برق ندارند. برخی از مدل های این تجهیزات تاشو هستند و می توان آنها را برای اشغال فضای کمتر تا کرد. لازم به ذکر است که این تجهیزات، وزن کمتری نسبت به دیگر دستگاه های رادیولوژی دارند. مزیت دیگر دستگاه پرتابل قابلیت عکس گرفتن از بیمار در حالت ایستاده، نشسته یا دراز کشیده است که به آسایش و راحتی بیمار کمک می کند.

۲. سرعت

استفاده از تجهیزات رادیولوژی در منزل برای عکس برداری نیاز به انتظارهای طولانی را از میان بر می دارد؛ زیرا بسیار سریع تر از همتای غیر پرتابل خود است. نتایج در این دستگاه ها در کمتر از ۲۰ دقیقه حاضر می شوند که به تشخیص به موقع و شروع سریع روند درمان بسیار کمک می کند.

۳. ایمنی

میزان اشعه ای که بیمار و کادر درمان در معرض آن قرار می گیرند، در رادیولوژی پرتابل کمتر است که منجر به آسیب کمتر برای هر دو طرف می شود. همچنین سپری که در قسمت جلویی دستگاه قرار دارد از پراکنده شدن این تشعشعات جلوگیری می کند.

۴. صرفه جویی در هزینه

حمل و نقل بیماران امری هزینه بر است که استفاده از تجهیزات قابل حمل رادیولوژی می توانند به کاهش این هزینه ها کمک کند. این تجهیزات علاوه بر کاهش استفاده از آمبولانس و وسایل حمل و نقل، با جلوگیری از اتلاف زمان کادر درمان برای جابجایی بیماران به کاهش هزینه های کلی بیمارستان کمک می کند.

۵. کیفیت تصاویر

تجهیزات رادیولوژی پرتابل تکنولوژی پیشرفته ای دارند که منجر به دریافت تصاویری با کیفیت بالا در مدت زمانی کوتاه می شود. در دستگاه هایی که از فیلم رادیولوژی استفاده نمی کنند، یک اسکنر لیزری وجود دارد که دارای صفحه ها و کاست های فسفری است و پس از مصرف می توان اطلاعات را از روی آنها پاک کرد.

انواع دستگاه های رادیولوژی

دستگاه های رادیولوژی به دو دسته تقسیم بندی می شوند: دستگاه های دستی (پرتابل) و دستگاه های سیار (موبایل)

• دستگاه های رادیولوژی پرتابل

در مواقع عدم وجود اتاق رادیولوژی در زمان اورژانسی، گرفتن تصویر X-Ray توسط دستگاه رادیولوژی پرتابل امکان پذیر است. توان الکتریکی این دستگاه ها نسبت به دستگاه های سیار پائین تر است.

• دستگاه های سیار

دستگاه سیار باید به نحوی طراحی شده باشد که در فضای محدودی جا بگیرد یعنی قابلیت عبور از درگاه اتاق ها را داشته و بتوان آن را به کنار بستر بیمار برد. این دسته از تجهیزات در شرایط اورژانسی یا مواقعی که بیمار به هر دلیلی نمی تواند حرکت کند استفاده می شوند. در دستگاه های رادیوگرافی پرتابل، هم از فیلم های استاندارد رادیوگرافی و هم از تصاویر دیجیتال استفاده می شود.

کاندید مناسب استفاده از رادیولوژی در منزل

رادیولوژی پرتابل به آن دسته از افرادی توصیه می شود که توانایی مراجعه به مراکز تصویر برداری را ندارد. گروه هایی که به خدمات تصویر برداری در منزل نیازمند هستند عبارت اند از:

1. افراد سالمند
2. بیماران با عدم قابلیت حرکتی
3. افراد دچار سکته مغزی و یا آسیب های مغزی نخاعی
4. بیماران دارای شکستگی لگن و...
5. در زمان آلودگی هوا برای بیماران مستعد آسم و...
6. بیمارانی که در منزل، بستری و دارای Traction (وزنه) هستند.

آمادگی جهت انجام رادیولوژی

قبل از آزمایش با اشعه ایکس، با پزشک خود درباره احتمال بارداری صحبت کنید. به دلیل خطر تابش اشعه ایکس به نوزاد (جنین)، عکسبرداری با رادیوگرافی معمولاً در طی دوران بارداری توصیه نمی شود. البته احتمال آسیب به جنین بسیار اندک است. می توانید از پیشبندی سربی برای محافظت از نوزاد بهره ببرید. باید هرگونه طلا و جواهراتی را که ممکن است در مسیر تصویر اشعه ایکس قرار بگیرد، از بدن خود خارج نمایید.

نحوه انجام رادیولوژی

بعد از اینکه تکنسین رادیولوژی بیمار را در وضعیت مناسب قرار داد و اندامی که قرار است تصویربرداری کند را عکسبرداری کرد، او را در وضعیت مناسبی قرار می دهد. بعد از آن یک صفحه فلزی که مخصوص فیلم رادیولوژی می باشد را زیر اندام یا کنار آن قرار می دهد که به آن صفحه کاست Cassette می گویند. در مرحله بعد منبع اشعه ایکس که بر روی دسته فلزی خاصی قرار گرفته را در نزدیکی اندام قرار می دهد به طوری که قسمتی از اندام که نیاز به تصویربرداری دارد بین منبع اشعه ایکس و کاست قرار گیرد. از بیمار خواسته می شود تا در همین وضعیت بی حرکت باقی بماند. تکنسین رادیولوژی کلید تولید اشعه ایکس را می فشارد. تابش اشعه ایکس به اندام مورد نظر در کسری از ثانیه صورت می گیرد. در بسیاری اوقات عکس برداری از اندام در دو یا چند جهت انجام می شود به این معنی که چند عکس از اندام از زاویه های مختلف گرفته می شود. در این موارد تکنسین رادیولوژی مجدداً اندام را در وضعیت دیگری قرار داده و مراحل قبل را تکرار می کند. سپس فیلم رادیولوژی به اصطلاح ظاهر می شود یعنی فرآیندهای شیمیایی بر روی آن صورت می گیرد تا تصویر ایجاد شده بر روی آن قابل دیدن شود.

هزینه رادیولوژی پرتابل

هزینه رادیوگرافی در منزل توسط پارامترهای مختلفی حساب می شود و با توجه به نوع تصویربرداری و فاصله مرکز رادیولوژی تا منزل بیمار محاسبه می شود.

عوارض رادیولوژی

طبق اظهارات پزشکان مزیت حاصل از تشخیص صحیح بیشتر از خطرات آن است؛ اما با این حال هنوز چند نکته ایمنی وجود دارد که باید در نظر گرفته شود.

• به دلیل اینکه رادیوگرافی که با اشعه در ارتباط است، برای زنان باردار خطرناک است و می تواند منجر به بروز ناهنجاری های جنین شود.
• قرار گرفتن در معرض اشعه زیاد می تواند منجر به سرطان شود؛ اما به طور کلی میزان آن در اشعه ایکس کم است. بزرگسالان در برابر اشعه ایکس حساسیت کمتری نسبت به کودکان دارند.

نسخه اصلی مطلب رادیولوژی پرتابل یا سیار چیست و چگونه انجام میشود؟ را در سایت آقای امید ترکاشوند بخوانید.

---