کمر، شامل پنج مهره (L۱ تا L۵) است که بیشتر وزن تنه را تحمل می کند. در فضاهای بین مهره ها، پدهای لاستیکی گردی به نام دیسک های بین مهره ای وجود دارد. این دیسک ها مانند ضربه گیر، از استخوان ها در زمان حرکت محافظت می کنند. رباط ها، مهره ها را در جای خود نگه می دارند و تاندون ها، عضلات را به ستون فقرات متصل می کنند. اعصاب نخاعی پیام ها را از مغز به سایر قسمت های بدن و بالعکس، منتقل کرده و حرکات بدن را کنترل می کنند. بیشتر کمردردها حاد و کوتاه مدت هستند و اغلب چند روز و گاهی دو یا سه هفته بیشتر طول نمی کشند. این دردها در بیشتر مواقع، به مرور زمان بهبود می یابند و در عملکرد کمر تأثیری نمی گذارند. کمردرد مزمن به کمردردی گفته می شود که ۱۲ هفته یا بیشتر طول می کشد.

این درد ممکن است در اثر یک تصادف یا پس از یک کمردرد حاد بهبود یافته ایجاد شود. درد مزمن کمر ممکن است به علت های متفاوتی ایجاد شود. پزشک طب فیزیکی و توانبخشی با نگاه جامع به علت ایجاد درد، نحوه درمان صحیح، جلوگیری از بروز مجدد درد و بهبود کیفیت زندگی پرداخته و با درمانهای دارویی و غیر دارویی و روشهای غیر جراحی و آموزش حرکات اصلاحی، تمرین های کششی و تکنیک های خاص از تجهیزات تخصصی برای رفع مشکلاتی بهره می گیرد که نمی توان آنها را بدون استفاده از روش های تخصصی طب فیزیکی مدیریت کرد.

علل کمر درد

شایع ترین علل کمردرد عبارتند از:

• فشار عضلانی که غالباً در اثر آسیب به عضلات در قسمت تحتانی کمر ایجاد می شود، از جمله اینکه عضلات بیش از حد کشیده یا پاره شده اند. این اتفاق بیشتر اوقات به دلیل بلند کردن اجسام سنگین، چرخش، پیچ خوردگی یا آسیب های ناشی از ورزش رخ می دهد.
• بیماری دیسک هنگامی که دیسک های ستون فقرات شروع به انحطاط یا ضعف می کنند باعث ایجاد درد، ضعف و بی حسی در ستون فقرات می شود. بیماری دیسک ممکن است در اثر ژنتیک، چاقی یا آسیب جزئی که باعث ایجاد فتق دیسک می شود، ایجاد شود.
• استئوآرتریت شایع ترین نوع آرتروز مفاصل است و ممکن است در اثر ژنتیک، چاقی و یا آسیب و استفاده بیش از حد ایجاد شود. استئوآرتریت ستون فقرات نیز ممکن است توسط دیسک پاره شده ایجاد شود.
• قطع عصب یا در نتیجه فشار دیسک بر عصب نخاعی یا باریک شدن کانال عصب نخاعی (تنگی) ایجاد می شود. این اتفاق به نوبه خود می تواند باعث ایجاد درد در ستون فقرات و همچنین درد و بی حسی در پاها شود.
• تنگی که در اثر باریک شدن فضاهای باز در ستون فقرات ایجاد شده و باعث می شود فشاری روی اعصاب وارد شود که می تواند باعث درد پاها شود و راه رفتن را دشوار کند.

علائم کمر درد مزمن

• از دست دادن کنترل روده یا مثانه
• بی حسی، مور مور شدن یا ضعف در یک یا هر دو پا
• اصابت ضربه مانند افتادن و یا ضربه به کمر
• درد شدید و مداوم که در شب بدتر می شود.
• از دست دادن وزن بدون دلیل
• درد همراه با احساس حرکت و تکان خوردن در شکم
• تب داشتن
• درد پایدار یا سفتی در هر کجای ستون فقرات، از پایه گردن تا استخوان دنبالچه
• درد شدید و موضعی در گردن، بالای کمر یاپایین کمر، به ویژه پس از بلند کردن اجسام سنگین و یا مشغول شدن در دیگر فعالیت های سخت و دشوار، (درد در قسمت بالای کمر همچنین می تواند نشانه ای از حمله قلبی یا دیگر عارضه های تهدید کننده حیات باشد.)
• درد مزمن در وسط یا پایین کمر، به خصوص پس از نشستن یا ایستاده برای مدت زمان طولانی
• کمردردی که از پایین کمر به باسن، پایین پشت ران، ماهیچه ی ساق پا و انگشتان پا ساطع می شود.
• عدم توانایی در راست ایستادن بدون داشتن درد و یا اسپاسم عضلانی در پایین کمر

عوامل خطر کمردرد

• سن: اولین حمله کمر درد معمولاً بین 30 تا 50 سالگی اتفاق می افتد. کمردرد در افراد مسن بیشتر اتفاق می افتد و علت آن از دست دادن قدرت استخوانی به دلیل پوکی استخوان می باشد. از دست دادن مایع و انعطاف پذیری دیسک های بین مهره ای و تنگی کانال نخاعی با افزایش سن.
• تناسب اندام: افرادی که از نظر جسمانی در وضعیت مناسبی نیستند بیشتر در معرض کمردرد هستند. ضعف عضلات کمری و شکمی باعث می شود به درستی از ستون فقرات پشتیبانی نکند. طبق مطالعات انجام شده ورزش های هوازی برای حفظ یکپارچگی دیسک بین مهره ای مفید است.
• بارداری: معمولاً با کمر درد همراه است که منجر به تغییراتی در لگن و افزایش وزن می شود. کمردرد بارداری بعد از زایمان از بین می رود.
• افزایش وزن: اضافه وزن، بر روی کمر فشار وارد می کند و منجر به کمر درد شود.
• ژنتیک: بعضی از علل درد پشت، مانند اسپوندیلیت آنکیلوزان ، یک نوع آرتروز است که شامل همجوشی مفاصل نخاعی که منجر به تحرک ستون فقرات می شود، یک مؤلفه ژنتیکی دارد.
• فاکتورهای خطرناک شغلی: شغلی که نیاز به کشیدن یا بلند کردن اجسام سنگین دارد، به ویژه هنگامی که چرخاندن یا ارتعاش ستون فقرات را شامل می شود، می تواند باعث آسیب و درد کمر شود.
• عوامل روحی: اضطراب و افسردگی می تواند باعث کمردرد شود. استرس باعث تنش عضلانی می شود.
• استفاده بیش از اندازه از کوله پشتی در کودکان: کمردرد در کودکان به ندرت اتفاق می افتد با این وجود یک کوله پشتی سنگین می تواند باعث درد و خستگی عضلانی شود.

انواع کمر درد

کمردرد مکانیکی

کمردرد مکانیکی یک نوع شایع از احساس درد در قسمت پایین کمر است و زمانی احساس می شود که عضلات، رباط ها و مفاصل دچار التهاب شوند یا آسیب ببینند. این نوع درد اغلب در قسمت پایین کمر، باسن و ران احساس می شود. درد به نوع حرکات شما بستگی دارد اگر شما نشسته باشید، دراز بکشید یا بچرخید درد به اشکال و شدت های مختلف احساس خواهد شد.

درد رادیکولر

این نوع درد زمانی به وجود می آید که یک عصب در ستون فقرات تحت فشار قرار بگیرد یا ملتهب شود. از این نوع درد اغلب تحت عنوان درد تیر کشنده، شدید و ناگهانی یاد می شود. درد سیاتیک یک نوع شایع از درد رادیکولر است. هنگامی که از عصب دور می شویم درد رادیکولر به آن شدت که در کمر احساس می شود در پاها یا باسن احساس نخواهد شد. الگوی احساس درد برای هر عصب متفاوت است.

انواع کمر درد بر اساس شدت درد

درد کمر بر اساس شدتی که دارد تقسیم بندی می شود و به صورت زیر توصیف می گردد:

درد حاد کمر به علت آسیب دیدگی بافت (مانند دردی که به دنبال انجام یک فعالیت جسمانی و پس از تصادفات احساس می شود) به وجود می آید. این نوع درد به صورت ناگهانی به وجود می آید و حدود چند روز یا چند هفته باقی می ماند و با بهبود بدن از میزان درد نیز کاسته می شود.

از یک نوع دیگر درد تحت عنوان درد مکانیکی یاد می شود که به علت ضربه یا کشیدگی به وجود می آید و می تواند چند هفته تا چند ماه تداوم داشته باشد. برای تسکین این نوع درد باید به پزشک مراجعه کرد. این درد باعث بروز اختلال در انجام فعالیت های روزمره می شود و مدت زیادی طول می کشد تا بهبود پیدا کند؛ اما در نهایت به صورت خود به خود برطرف خواهد شد.

درد مزمن کمر می تواند بیش از سه ماه طول بکشد. این نوع درد شدید است و به خوبی به روش های درمانی پاسخ نمی دهد همچنین مشخص کردن منبع اصلی درد کمر می تواند دشوار باشد.

تشخیص کمر درد مزمن

برای تشخیص کمر درد معمولاً معاینه فیزیکی مورد نیاز است. در طول معاینه فیزیکی، پزشک ممکن است موارد زیر را بررسی کند:

• توانایی ایستادن و راه رفتن
• محدوده حرکت ستون فقرات
• عکس العمل ها
• قدرت پا
• توانایی تشخیص حس ها در پاها

اگر مشکوک به بیمار جدی باشید، ممکن است پزشک شما آزمایشات دیگری را نیز انجام دهد، از جمله:

• آزمایش خون و ادرار برای بررسی عارضه های زمینه ای
• اشعه ی ایکس ستون فقرات برای نشان دادن هم ترازی و توازن استخوان ها و بررسی شکستگی ها
• اسکن توموگرافی کامپیوتری (سی تی) تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) برای ارزیابی و بررسی دیسک ها، عضلات، رباط ها، اعصاب و رگ های خونی
• اسکن استخوان برای جستجوی ناهنجاری های بافت استخوانی
• الکترومیوگرافی (EMG) برای تست هدایت عصبی

روشهای طب فیزیکی درمان کمر درد مزمن

گرما و سرما درمانی

گرما و یا یخ به راحتی در دسترس می باشند و رایج ترین نوع درمان هستند. هر کدام از این درمان ها به کاهش اسپاسم عضلانی و التهاب کمک می کند. برخی از بیماران با گرما درمانی و استفاده از بسته های حرارتی و برخی دیگر با سرما درمانی مانند ماساژ یخ تسکین بیشتری می یابند. این دو روش نیز می توانند به صورت متناوب استفاده شوند و در این صورت معمولاً هر دو ساعت یک بار به مدت ۱۰-۲۰ دقیقه استفاده می شوند و در چند روز اول دوره درمان درد مفیدتر می باشند.

دارو درمانی

اکثر بخش های کمر درد بدون داروهای ضد التهابی استروئیدی درمان می شوند مانند:

• برای مثال، ایبوپروفن
• ناپروکسن (به عنوان مثال، الیو)
• داروهای مسکن یا ضد درد مانند استامینوفن (تایلنول) نیز یک گزینه هستند، هرچند که خواص ضد التهابی زیادی ندارند.

تزریق استروئید

بخشی از درمان کمردرد ممکن است شامل تزریقات برای کاهش کمردرد و التهاب باشد. این تزریقات معمولاً شامل یک استروئید و یک دارو بی حسی است.

پی آر پی

پلاسمای غنی از پلاکت که معمولاً با نام PRP شناخته می شود، خون انسان است که گرفته شده و جدا شده است و غلظت پلاکت ها را بالاتر از مقادیر طبیعی تولید می کند. پلاکت ها سلول های انعقادی خون هستند؛ اما همچنین دارای پتانسیل بالایی در افزایش بهبود و درمان عضلات، تاندون و رباط ها هستند. عوامل رشد آزاد شده توسط پلاکت ها سلول های ترمیم کننده را به کار می گیرند که می تواند باعث افزایش ترمیم بافت شده و بهبود بافت نرم را تسریع بخشد و می تواند در تسکین کمردرد نیز مؤثر باشد.

اوزون تراپی

اوزون گازی است که به طور معمول در هوا وجود دارد و از طریق اثر اشعه های ماوراء بنفش نور خورشید بر اکسیژن تولید می شود. اوزون پزشکی مخلوطی از اکسیژن و اوزون است و با توجه به نحوه کاربرد آن از نظر غلظت متغیر است. اوزون تراپی یک فرآیند برای کاهش درد ناشی از کمردرد است که از طریق تزریق اوزون در داخل و اطراف دیسک صورت می گیرد. این فرآیند یک جایگزین بسیار مؤثر برای جراحی به منظور درمان کمردرد، پا درد و دست درد ناشی از فتق دیسک یا لومبار پرولاپس یا دیسک گردنی است.

تریگر یا ماشه درمانی

درمان تریگر پوینت یا نقاط ماشه ای یک روش بسیار موفق برای درمان درد در درجه ها ای مختلف در سراسر بدن بیمار است. یک پزشک یا درمانگر آموزش دیده قادر خواهد بود مکان های ماشه ای را در عضلات آسیب دیده از طریق دستکاری فیزیکی معلوم کند. هنگامی که نقاط ماشه تعیین شدند، پزشک می تواند به آرامی با فشار اعمال شده ی ویژه ای نقاط را ماساژ داده تا کشیدگی در فیبرهای عضله ی اطراف آزاد شده و در پایان نقطه ی ماشه را آزاد می کند. ممکن است بیمار برای دستیابی به راحتی و تسکین کامل نیاز به چندین جلسه درمان نقاط ماشه ای داشته باشد؛ اما برخی ممکن است نتایج را بعد از جلسه اول مشاهده کنند.

مگنت تراپی (مغناطیس درمانی)

مغناطیس درمانی یک شکل از طب جایگزین با استفاده از میدان مغناطیسی برای درمان عارضه های پزشکی است. آهن رباهای ثابت در نزدیک بدن قرار داده می شوند تا باعث بهبود سریع تر استخوان ها شوند و درد را کاهش دهند و باعث ایجاد اثرات دیگر درمانی نیز می شوند. این روش اغلب به عنوان یک درمان برای اختلالات مفصلی و مشکلات کمر، توسط پزشکان، بسیار توصیه می شود.

طب سوزنی

نظریه طب سوزنی این است که بیش از 2000 نقطه در بدن انسان وجود دارد که با 20 مسیر (مریدین) ارتباط دارد. این مسیرها کای (انرژی حیاتی یا نیروی حیاتی بدن) را به سراسر بدن می رسانند. با طب سوزنی، سوزن های فلزی به نازکی قطر یک مو، به منظور تلاش برای اصلاح و یا حفظ جریان طبیعی کای، در ترکیب خاصی از این 2000 نقطه وارد می شوند. چشمگیرترین اثر این درمان این است که طب سوزنی سیستم عصبی مرکزی مغز و طناب نخاعی را تحریک و فعال می کند و برای درمان کمردرد مؤثر و کارآمد است.

ماساژ

ماساژ درمانی در جامعه پزشکی به طور گسترده تری به عنوان یک درمان قابل اعتماد برای بسیاری از انواع کمر درد و یا به عنوان کمک فرعی در دیگر درمان های پزشکی در حال پذیرفته شدن است.

درمان دستی

برنامه درمان کمردرد ممکن است شامل یک یا چند تنظیم دستی باشد که در آن پزشک با استفاده از نیروی ناگهانی کنترل شده به منظور بهبود دامنه و کیفیت حرکت مفاصل را دست کاری می کند. دستکاری مهره ای و مراقبت کایروپراکتیک به طور کلی یک درمان بی خطر و مؤثر برای کمردرد حاد، نوع آسیب ناگهانی ناشی از حرکت دادن و جابه جایی وسایل خانه و یا گلاویز شدن است.

ورزش

ورزش برای بهبود حالت و تقویت عضلات کمر و عضلات شکمی، به نام عضلات مرکزی یا درونی، یک گزینه درمان کمردرد است که باید شدیداً در نظر گرفته شود.

یونتوفورزیس

یونتوفورزیس به منظور انتقال استروئیدها از طریق پوست استفاده می شود. استروئید روی پوست قرار می گیرد و سپس یک جریان الکتریکی ایجاد می شود که باعث حرک استروئید به زیر پوست می گردد. سپس استروئیدها یک اثر ضد التهابی در تمام ناحیه ای که باعث درد را می شود، ایجاد می کند. این روش به ویژه برای تسکین دردهای حاد مؤثر است.

واحدهای TENS برای الکتروتراپی

یک واحد محرک عصبی الکتریکی منتقله از طریق پوست (TENS) است که این تحریک الکتریکی با مسدود کردن سیگنال های دردناکی که به مغز ارسال می شود، برای تعدیل احساس کمردرد استفاده می گردد. معمولاً در ابتدا آزمایش الکتروتراپی با واحد TENS انجام می شود و اگر درد بیمار به طور قابل توجهی کاهش یافت، ممکن است واحد TENS برای تسکین کمردرد به صورت طولانی مدت در خانه نیز استفاده شود.

نسخه اصلی مطلب علل کمر درد مزمن و درمان با طب فیزیکی را در سایت دکتر سلمان فلاح بخوانید.

---