بیماری پارکینسون با تعدادی از علائم منحصر به فرد همراه بوده که حرکات و ابعاد دیگری از زندگی فرد را تحت تأثیر قرار می دهند. از جمله این علائم می توان به لرزش، کند شدن حرکات (برادی کینزی)، گرفتگی (سفت شدن عضلات) و عدم تعادل اشاره کرد. علائم پارکینسون در هر فرد مبتلا ممکن است مقداری متفاوت باشد ولی علائم فرد همیشه با گذشت زمان بدتر می شوند. بیماری پارکینسون (PD) متعلق به گروهی از بیماری هایی است که به آن ها اختلالات سیستم حرکتی می گویند. این بیماری ناشی از بین رفتن سلول های تولیدکننده دوپامین در مغز است.

علائم پارکینسون

همانطور که اشاره شد علایم پارکینسون در مراحل اولیه می تواند بسیار خفیف باشد.شروع بیماری علائم معمولاً یک طرفه است و به تدریج دو طرف درگیر می شود.

• علائم پارکینسون لرزش

لرزش جزو علائم اولیه بیماری است و اغلب در دست ها ایجاد می شود.حرکت دست ها در پارکینسون به گونه ای است که گویی بیمار در حال چرخاندن دانه های تسبیح است. لرزش دست بیماران در حالت استراحت دست تشدید می شود.

• علائم پارکینسون آهسته شدن حرکات

با پیشرفت بیماری پارکینسون حرکت دست و پا برای بیمار مشکل می شود به گونه ای که حتی انجام ساده ترین کارها زمان بر خواهد بود.قدم برداشتن برای بیمار دشوار شده و طول هر قدم و سرعت راه رفتن کاهش پیدا می کند.

• علائم پارکینسون سفتی عضلات

سفتی عضلات در هر کدام از ماهیچه های بدن ممکن است ایجاد شود. گاهی این خشکی عضلات همراه با درد است و دامنه حرکت مفاصل را محدود می کند.

• ایجاد اختلال تعادل و پوسچر بدن

بیمار حالت خمیده پیدا کرده و حفظ تعادل موقع راه رفتن دشوار می شود.

• علائم پارکینسون کاهش در حرکات خود به خودی

حرکات غیر ارادی در این بیماران کاهش پیدا می کند. برای مثال پلک زدن ،لبخند زدن و حرکت دادن دست ها در حین راه رفتن کم می شود.

• علائم پارکینسون تغییرات گفتاری

صحبت کردن این بیماران به صورت یکنواخت است و فاقد زیر و بمی طبیعی است.

• علائم پارکینسون تغییرات نوشتاری

نوشتن برای بیماران به تدریج دشوار شده و کلمات را کوچک تر می نویسند.

علت بیماری پارکینسون

مرگ برخی از سلول های عصبی و متلاشی شدن آن ها باعث بیماری پارکینسون می شود.نورون ها یا سلول های عصبی مسئول تولید ماده ای به نام دوپامین در مغز ما هستند.مرگ این سلول ها میزان دوپامین در مغز ما کاهش پیدا کرده و باعث فعالیت غیر طبیعی سلول های مغزی می شود.این که چه عاملی باعث مرگ این سلول ها می شود هنوز ناشناخته است اما عوامل زیر به عنوان فرضیه مطرح شده است:

• ژن ها

محققان تعدادی از تغییرات ژنتیکی که مرتبط با پارکینسون هستند را شناسایی کرده اند هرچند اهمیت این تغییرات ژنتیکی تا حد زیادی مبهم است.

• عوامل محیطی

ارتباط کمی بین سموم مختلف و ایجاد پارکینسون وجود دارد.

عواملی که احتمال ابتلا به پارکینسون را افزایش می دهند:

• افزایش سن

بیماری پارکینسون معمولا در افراد ۶۰ سال یا مسن تر دیده می شود.

• وراثت

اگر در افراد نزدیک خانواده شما فردی مبتلا به پارکینسون وجود دارد احتمال ابتلای شما به میزان کمی افزایش خواهد داشت.

• جنسیت

آقایان بیش از خانم ها دچار بیماری پارکینسون می شوند.

• سموم

تماس با حشره کش ها و آفت کش ها به میزان کمی باعث افزایش احتمال ابتلا به پارکینسون می شود.

عوارض بیماری پارکینسون

• اختلالات شناختی

بیماران مبتلا به پارکینسون در مراحل نهایی بیماری دچار اختلالات شناختی و دمانس ( زوال عقلی) می شوند که متاسفانه با درمان دارویی برطرف نمی شود.

• افسردگی و تغییرات عاطفی

افسردگی یکی از تظاهرات پارکینسون است که گاهی در مراحل ابتدایی بیماری ایجاد می شود.ترس اضطراب و بی علاقگی نسبت به زندگی از دیگر عوارض بیماری پارکینسون است.درمان مناسب اختلالات عاطفی باعث می شود بیماران دچار پارکینسون انگیزه بیشتری برای غلبه بر سایر مشکلات این بیماری داشته باشند.

• اختلال در بلع

سرعت بلع در بیماران پارکینسونی کاهش پیدا می کند و این مسئله باعث جمع شدن بزاق داخل دهان و آبریزش از دهان می شود.

• اختلال خواب

بیدار شدن مکرر در طول خواب شبانه، صبح خیلی زود از خواب بیدار شدن و در طول روز به خواب رفتن از جمله اختلالات خواب در بیماری پارکینسون است.

• بی اختیاری یا احتباس ادرار
• یبوست
• تغییرات و نوسان در فشار خون
• سرگیجه هنگام بلند شدن حالت کشیده به علت افت ناگهانی فشار خون
• خستگی و کاهش انرژی
• درد
• اختلالات جنسی به صورت اختلال در نعوظ و کاهش میل جنسی

توانبخشی بیماری پارکینسون

همانطور که اشاره شد درمان قطعی برای بیماری پارکینسون وجود ندارد و این مسئله اهمیت توانبخشی بیماران مبتلا را دوچندان می کند.مطالعات انجام شده ثابت کرده است که انواع مختلفی از حرکات ورزشی و اقدامات توانبخشی می تواند در کیفیت زندگی این بیماران تاثیرگذار باشد.برای افزایش اثربخشی توانبخشی بیماران پارکینسون حضور متخصصین مختلف در کنار هم توصیه می شود( تیمی متشکل از متخصص طب فیزیکی و توانبخشی، متخصص مغز و اعصاب، کار درمانگر، فیزیوتراپیست و گفتاردرمانگر)

ورزش هایی جهت افزایش دامنه حرکات

یکی از روش های درمانی پارکینسون LSVT BIG نامیده می شود.در این تمرین ها از بیمار می خواهیم که حرکات بدن را به صورت اغراق شده انجام دهد. مثلاً برای بالا رفتن از پله پاها را بیش از حالت عادی بالا ببرد و یا در هنگام راه رفتن دست ها را بیش از حالت عادی تکان دهد. این تمرین برای مقابله با آهسته شدن حرکات (برادی کینزی)مفید است.

انجام الگوهای متقابل

حرکات الگویی متقابل حرکاتی هستند که به صورت متناوب در سمت راست و چپ بدن تکرار می شوند.بیماران مبتلا به پارکینسون در انجام این حرکات دچار اشکال می شوند. تمرین هایی که به صورت قرینه دو طرف بدن را درگیر می کنند برای این بیماران توصیه می شود( مثلاً استفاده از دوچرخه ثابت یا استفاده از دستگاه الپتیکال). آموزش حرکات انطباقی در حین راه رفتن توسط کاردرمانگر به بهبود وضعیت راه رفتن بیماران پارکینسونی کمک می کند.

انعطاف پذیری

عضلات خم کننده ران و عضلات پشت پا و ساق پا در بیماران پارکینسونی دچار کوتاهی و سفتی است .برای مقابله با این سفتی باید حرکات کششی چندین بار در طول روز انجام شود.

ورزش های قدرتی

عضلات بدن با افزایش سن ضعیف تر می شوند و ورزش های قدرتی برای تمامی افراد پیشنهاد می گردد. ضعف عضلات در بیماران پارکینسونی یکی از مشکلات جدی این بیماران است. بیمار باید به دقت توسط درمانگر معاینه شود و عضلات دچار ضعف شناسایی شده و جهت تقویت این عضلات برنامه ورزشی تجویز شود. برای تقویت عضلات می توان از دمبل و کش های ورزشی استفاده کرد.

فیزیوتراپی و پارکینسون

فیزیوتراپیست می تواند در همه ی مراحل بیماری پارکینسون به شما کمک کند. در زیر به دلایلی برای مراجعه به فیزیوتراپیست اشاره خواهیم کرد:

• برای آموزش و توصیه در مورد مدیریت خود
• برای یادگیری تمرینات مفید برای بهبود حرکات، کیفیت زندگی و شدت بیماری.
• پرسیدن سؤال در مورد نوع، شدت، دفعات انجام و مدت زمان تمرین ها
• داشتن سؤال در مورد خطرات انجام تمرین ها

در صورت مشاهده تغییر یا مشکل در موارد زیر به فیزیوتراپیست مراجعه کنید:

1. راه رفتن: کند شدن، کوچک شدن قدم ها، خشک شدن (احساس چسبیدن به زمین و دشواری برای شروع حرکت)
2. تعادل و پایداری
3. وضعیت بدن
4. درد
5. راه رفتن در خانه (بلند شدن از روی صندلی، حرکت کردن در تخت)
6. راه رفتن در جامعه (سوار و پیاده شدن از ماشین و اتوبوس، آسانسور، پله و مسیرهای ناهموار)
7. اگر از زمین خوردن می ترسید، قبلاً زمین خورده اید و یا نگران ایمنی خود هستید.
8. مشکلاتی که بر روی حرکات شما تأثیر می گذارند مثل درد عضلانی و مفصلی ناشی از آرتروز ، مشکلات استقامتی مربوط به عارضه های قلبی و ریوی و شکستگی استخوان یا انجام عمل جراحی.

درمان

هیچ راه درمانی برای بیماری پارکینسون وجود ندارد و گزینه های درمانی موجود تنها برای مدیریت علائم و حفظ ظرفیت عملکردی شخص بیمار و کیفیت زندگی او کاربرد دارند.برخی از گزینه های درمانی استاندارد عبارتند از:

دارو

داروها معمولاً برای افزایش سطح دوپامین استفاده می شوند تا سرعت پیشرفت بیماری را کم کنند. داروهایی که برای بیماری پارکینسون استفاده می‎ شوند، به طور معمول برای درمان علائم این بیماری بسیار مؤثر هستند.

ورزش و درمان فیزیکی

طیف وسیعی از روش های نسبتاً جدید از جمله تمرینات فیزیکی و یا تمرینات تقویت عضلات وجود دارد که شما می توانید در مورد آن ها از پزشک متخصص خود سؤال بپرسید. زمان متوسط برای زنده ماندن افراد مبتلا به پارکینسون حدود 12 سال است، اما موارد استثنایی وجود دارد که این افراد بعد از بیمار شدن بیش از 20 سال عمر می کنند.هدف متخصص طب فیزیکی و توان بخشی، آسان تر کردن توانایی حرکتی و بهبود راه رفتن و انعطاف پذیری شما است. متخصص همچنین سعی می کند سطح سازگاری و توانایی اداره امور مربوط به خودتان را بهبود بخشد.

هیدروتراپی یا آب درمانی

دوره های آب درمانی ما برای افراد مبتلا به پارکینسون مناسب است؛ افرادی که می خواهند ورزش کنند در حالی که خطر سقوط کردن را کاهش دهند و از مزیت شناوری و مقاومت آب بهره ببرند. لازم نیست که شنا بلد باشید زیرا قرار است که به سادگی در آب ورزش کنید نه اینکه شنا کنید. عمق سر تا سر استخر ثابت و تا قفسه سینه شما است، بنابراین می توانید به راحتی در هر نقطه از استخر بایستید.

ماساژ

مدت زیادی است که مزایای ماساژدرمانی توسط افراد مبتلا به پارکینسون شناخته شده است. از آنجا که بیماری پارکینسون معمولاً باعث سفتی و گرفتگی عضلات می شود، ماساژ دادن بدن برای کاهش سفتی عضلات و مفاصل یک انتخاب عقلانی است. تا زمانی که ناحیه ای که ماساژ داده می شود حس خود را از دست نداده، ماساژ دادن کاری ایمن و بدون خطر است.

تحریک مغناطیسی مغز (TMS)

تحقیقات نشان داده است که تحریک مغناطیسی مغز یک روش ایمن و قابل تحمل است و به طور گسترده ای برای بررسی و مدیریت اختلالات روانی و عصبی از جمله بیماری پارکینسون کاربرد دارد.

کاردرمانی

یک کاردرمانگر می تواند کارهای دشوار زندگی روزانه شما (مانند لباس پوشیدن و یا بیرون رفتن و خرید کردن از مغازه های محلی) را شناسایی کند و برای رفع آنها راه حل هایی ارائه دهد.کاردرمانگر می تواند به شما کمک کند تا راه حل های عملی را بیاموزید، او همچنین می تواند خانه شما را طوری تنظیم کند که محلی ایمن و کارآمد برای شما باشد. این کار به شما کمک خواهد کرد استقلال خود را تا زمانی که ممکن است حفظ کنید.

مشاوره رژیم غذایی

ایجاد تغییراتی در رژیم غذایی می تواند برای برخی از افراد مبتلا به بیماری پارکینسون کمک کننده باشد و برخی علائم آنها را بهبود دهد. برای ذکر نمونه ای از این تغییرات می توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. میزان فیبر را در رژیم غذایی خود افزایش دهید و به اندازه کافی مایعات بنوشید تا احتمال یبوست کاهش یابد.
2. تغییراتی را در رژیم غذایی خود ایجاد کنید تا از کاهش وزن ناخواسته جلوگیری کنید.

سبک زندگی

تغییرات در سبک زندگی، اغلب برای کمک به کنترل علائم حرکتی در مراحل اولیه ی بیماری توصیه می شود.

نسخه اصلی مطلب بیماری پارکینسون چیست؟ را در سایت دکتر سلمان فلاح بخوانید.

---