نشان دهنده این است که سردرد از مسئله ای دیگر ناشی می شوداگر محرک سردرد ثانویه ادامه پیدا کند، سردرد ممکن است مزمن شود.به طورکلی، درمان علت سردرد می تواند خود سردرد را بهبود ببخشد.یکی از علل سردرد ثانویه سردرد های هورمونی است.نوسانات سطح هورمون ها علت ایجاد سردردهای هورمونی هستند.عوامل زیادی مثل ژنتیک و سن می توانند در بروز سردرد نقش داشته باشند.

زنان سه برابر بیش از مردان سردردهایی که منشأ هورمونی دارند را تجربه میکنند. تغییرات هورمونی بویژه قبل و در دوران قاعدگی، بارداری و یائسگی عامل اصلی بروز این سردردها است.بعضی از افراد به سردرد هورمونی «میگرن قاعدگی» هم می گویند.اما بهتر است بدانید که انواع و دلایل مختلفی از سردرد هورمونی وجود دارد، اما فقط دو مورد از آنها می تواند به چرخه قاعدگی مرتبط باشد.بسیاری از زنان مبتلا به میگرن متوجه می شوند که دقیقاً قبل از شروع پریود یا در طول این دوران دچار میگرن می شوند.

مکانیسم سردرد هورمونی:

هورمون ها مسئول ایجاد واکنش درد هستند. آنها به عنوان بخشی از سیستم دفاعی بدن نسبت به وجود یک بیماری زمینه ای هشدار می دهند. در نتیجه، برخی افراد به علت هورمون ها، سردرد یا سایر دردها را تجربه می کنند. سروتونین عامل اصلی هورمونی برای ایجاد سردرد است.با این وجود، این نوع سردرد در زنان به دلیل تداخل سروتونین و استروژن (به عنوان عامل اصلی سردردهای میگرنی هورمونی) ایجاد می شوندحفظ ثبات استروژن می تواند سردرد را بهبود بخشد. اما کاهش یا تغییر میزان این هورمون باعث بدتر شدن سردرد می شود.

علت ایجاد سردرد هورمونی

علت اصلی ایجاد سردرد هورمونی تغییر سطح استروژن است.در واقع،میزان نوسان هورمون (صرف نظر از میزان استروژن موجود) اصلی ترین علت ایجاد سردرد هورمونی است.به همین دلیل شرایط زیر ممکن است باعث ایجاد سردرد شود

۱-قاعدگی

سردرد میگرنی قاعدگی یا سندرم پیش از قاعدگی (PMS) در زمانی بین 2 روز قبل و 3 روز پس از قاعدگی ایجاد می شود. این وضعیت به احتمال زیاد ناشی از کاهش استروژن در این زمان است.

۲-یائسگی

برخی از خانم ها در دوره های نزدیک به یائسگی افزایش تعداد و شدت علائم دورهای میگرن را تجربه می کنند.احتمالا نوسانات هورمونی دلیل ایجاد این مساله است.با این وجود برخی افراد پس از یائسگی دیگر علائم میگرن را تجربه نمی کنند.در برخی از زنان در دوران یائسگی میگرن بدتر می شود که ممکن است به دلیل استفاده از روش های جایگزینی هورمون باشد.

۳-بارداری

تغییرات سطح هورمون ها عامل ایجاد سردرد در سه ماهه اول و سوم دوران بارداری هستند.همچنین سردردهای میگرنی در چند ماه اول بارداری بدتر می شوند. این وضعیت با تثبیت سطح استروژن در مراحل بعدی بارداری بهبود می یابدتقریبا 50% تا 80% از خانم های باردار مبتلا به میگرن، کاهش علائم را تجربه می کنند،که علت آن افزایش سطح استروژن در دوران بارداری است.

۴-داروهای ضد بارداری هورمونی

قرص های ضد بارداری ترکیبی باعث بهبود سردرد ها می شوند.با این وجود برخی افراد به ویژه در هفته اولی که مصرف قرص ها را ترک می کنند، دچار سردردهای مکرری می شوند. این وضعیت به علت کاهش سطح استروژن است.داروهای ضد بارداری استروژن با دوز پایین مانع از ایجاد علائم میگرن می شوند.

۵- سایر علل

درمان جایگزینی هورمون باعث ایجاد سردردهای هورمونی می شوند. به علاوه، بعضی از محرک ها از جمله غذا، محصولات سویا.مصرف زیاد کافئین ،بو، نور یا استرس نیز در ایجاد سردرد موثر هستند.

علایم سردرد هورمونی

شایع ترین علامت سردردهای هورمونی، سردرد میگرنی است.البته برخی از زنان هم علائم دیگری را تجربه می کنند.

از جمله:

• ازدست دادن اشتها
• خستگی
• آکنه
• دردهای مفصلی
• کاهش ادرار
• ایجاد ناهماهنگی در بدن، مثل اختلال تکلم، اختلال در پلک زدن و…
• یبوست
• میل به مصرف نمک، الکل یا شکلات

سردرد این افراد از یک طرف سر به صورت ضرباندار شروع می شود.و ممکن است با یا بدون اورا (Aura) رخ دهد. اورا، نوعی اختلال حواس است که قبل از حمله ی میگرنی رخ می ‎دهد. از علائم این اختلال می توان به مشاهده ی نقاط نورانی یا زیگزاگی، سوزن سوزن شدن بدن و لکنت زبان اشاره کرد. همچنین ممکن است باعث حساسیت به نور و حالت تهوع یا استفراغ شود.

فاکتور های مستعد کننده سردرد هورمونی

عوامل زیر می توانند باعث شروع سردرد شوند و باید تا حد امکان از آنها اجتناب کرد:

• حذف وعده های غذایی
• خواب زیاد یا کم
• نورها، صداها یا بوهای شدید
• تغییرات شدید آب و هوا
• مصرف نوشیدنی های الکلی
• مصرف زیاد کافئین یا ترک ناگهانی آن
• استرس
• گوشت های فرآوری شده مثل سوسیس و ماهی دودی
• مونو سدیم گلوتامات (MSG) که به عنوان تقویت کننده ی طعم به بعضی غذاها مثل سبزیجات کنسرو شده و گوشت های فرآوری شده اضافه می شود
• محصولات حاوی سویا
• شیرین کننده های مصنوعی (قندهای رژیمی)

درمان سردرد هورمونی

هر چقدر زودتر درمان سردرد را شروع کنید، شانس بهبودی بیشتر است.

درمان غیر دارویی

• استفاده از سرما: پارچه سرد یا کیسه حاوی یخ را در ناحیه دردناک سر یا گردن نگه داریم. بهتر است کیسه یخ را برای محافظت از پوست خود در یک حوله بپیچیم.
• تمرینات آرامش بخش: برای کاهش استرس، تمرینات آرامش بخش را امتحان کنید.
• بیوفیدبک: بیوفیدبک تکنیکی ذهنی-جسمی است که شامل استفاده از فیدبک بصری یا سمعی برای به دست آوردن کنترل اعمال غیر ارادی بدن می شود. بیوفیدبک ممکن است با کمک به ما در کنترل نحوه پاسخ بدن به استرس، سردردهایمان را بهبود بخشد.
• طب سوزنی: طب سوزنی ممکن است سردرد ما را بهبود بخشد و به ما در رسیدن به آرامش کمک کند.

درمان دارویی

۱-گاهی اوقات، پزشک استفاده از مکمل منیزیم را برای پیشگیری از بروز سردردهای هورمونی توصیه می کند.

۲-داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) مثل ایبوپروفن یا ناپروکسن: این داروها می تواند بلافاصله پس از شروع سردرد، درد ما را تسکین دهند.

۳- تریپتان های سریع اثر مثل زولمی تریپتان، آلموتریپتان، سوماتریپتان و ریزاتریپتان: می توانند به کنترل سردرد کمک کنند.تریپتان ها معمولاً ظرف دو ساعت سردرد ما را تسکین می دهند و به کنترل تهوع و استفراغ کمک می کنند.در دوران یائسگی در بعضی از افراد احتمال ابتلا به بیماری های قلبی افزایش پیدا می کند. به همین دلیل، درمان با داروهای تریپتان به دلیل تأثیر آن ها روی قلب و عروق از ایمنی کمتری برخوردار است.

۴-دی هیدرو ارگوتامین:این داروها باید طبق تجویز پزشک مصرف شوند و نباید همراه با تریپتان ها باشند.

درمان سردرد هورمونی در دوران بارداری و شیردهی

اگر باردار یا شیرده هستید یا قصد دارید باردار شوید، درباره ی بی خطر بودن تمام داروهای خود با پزشک صحبت کنید. بعضی از داروهای سردرد می توانند به رشد کودک شما آسیب بزنند. در این شرایط ممکن است پزشک بتواند جایگزین های مناسبی را به شما معرفی کند. بعضی از پزشکان کاهش استرس و استفاده از طب سوزنی، یوگا و مدیتیشن را در کنار درمان های توصیه شده مفید می دانند.

پیشگیری از سردرد هورمونی

• مصرف داروهایی برای کاهش احتمال ایجاد سردرد و تغییر سبک زندگی از جمله روش های موثر برای پیشگیری از سردردهای هورمونی هستند.

داروهای متداول برای پیشگیری از سردردهای هورمونی عبارتند از:

1. NSAID ها: بهتر است این داروها را تقریبا 2 مرتبه در روز در هفته منتهی به قاعدگی مصرف کرد.
2. هورمون ها: این موارد در فرم های مختلف از جمله خوراکی، ژل یا پچ پوستی وجود داشته و باعث کاهش سطح هورمون های قاعدگی می شوند.
3. تریپتان ها: این داروها باید دو مرتبه در روز و در دوران قاعدگی مصرف شوند. آنها قابلیت پیشگیری از بروز سردردهای هورمونی را دارند.
4. مکمل منیزیم: این مکمل ها از پانزدهمین روز چرخه قاعدگی قابل مصرف هستند. باید مصرف آنها را تا زمان شروع قاعدگی ادامه داد.
5. هورمون درمانی نیز به تنظیم هورمون ها و پیشگیری از ایجاد سردرد کمک می کند.

در نهایت می توان برای پرهیز از سایر محرک های میگرن اقدامات زیر را انجام داد:

• کاهش استرس
• رعایت رژیم غذایی سالم و پرهیز از محرک ها
• پرهیز از سایر عوامل محرک
• ورزش منظم

---