ارتزها ممکن است از جنس های مختلفی مانند چرم، پلاستیک، فلز یا ترکیبی از مواد مختلف به صورت پیش ساخته یا مخصوص هر فرد و متناسب با اندام هر فرد ساخته شوند.فناوری ارتوپدی بین دو رشته کلاسیک پروتز و ارتز تفاوت قائل می شود. در حالی که پروتز جایگزین بخشی از بدن می شود، ارتز از یک قسمت بدن یا عملکرد بدن پشتیبانی می کند.در ارتزهای سنتی، ارتزها صرفاً یک عملکرد حمایتی دارند. آن ها تحرک از دست رفته را از طریق تثبیت یا ایمن سازی و تسکین مناطق آسیب دیده جبران می کنند.

ارتزهای مدرن نه تنها عملکردهای عصبی و تشریحی را محدود نمی کنند بلکه از آن ها پشتیبانی نیز می کند. رویکرد جدید ترکیبی از عملکرد تثبیت کننده کلاسیک و یک رویکرد پویا است که رویکردهای درمانی متضاد را برای مدت طولانی ارائه می دهند. با این رویکرد جدید، عملکردهای عصبی فعال یا دوباره فعال می شوند که در نتیجه عملکردهای فیزیولوژیکی ساختارهای آناتومیکی را در اختیار می گیرند.

هدف از درمان با ارتز:

به طور کلی وظیفه یک ارتز جبران امنیت از دست رفته عضلانی است به نحوی که بیمار را تا حد ممکن در محدوده حرکتی خود محدود کند و در عین حال امنیت لازم را از طریق نیروهای خارجی به دست آورد.

هدف اصلی هر درمانی ایجاد امنیت در هنگام ایستادن است. در ارتز، این امر با استفاده از عناصر عملکردی حمایت کننده یا تثبیت کننده حاصل می شود. عناصر عملکردی جدید در ارتزها باعث پایداری و حفظ عملکردهای فیزیولوژیکی پویای مفصل در همان زمان می شود.

پس از اطمینان از امنیت و ثبات کافی، هدف بعدی دستیابی به راه رفتنی است که تا حد امکان فیزیولوژیک باشد. این امر تنها در صورتی محقق می شود که عناصر دینامیکی بدون غفلت از عناصر حمایت کننده در ارتز گنجانده شوند. اگر ترکیب مناسبی برای بیمار پیدا شود، می توان از بیماری های ثانویه که بیشتر به دلیل الگوی راه رفتن غیرفیزیولوژیک و عدم حرکت ایجاد می شود، پیشگیری کرد.

موارد استفاده از ارتزها:

موارد استفاده ارتزها به تجویز پزشک و نوع آسیب دیدگی افراد بستگی دارد. با این وجود از مصارف این وسایل کمکی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• آسیب های تروماتيک و ورزشي (فیزیولوژی ورزشی)
• اصلاح ناهنجاری های مادرزادي ازجمله اسكليوز (انحراف ستون فقرات) و كيفوز (قوز كمر)
• انواع شکستگی ها
• بیماری های مختلف ارتوپدي مانند كف پاي صاف ، پا چنبري ، هالوس والگوس
• بیماری های نورولوژيک مانند انواع فلجی ها، بيماران سكته مغزي، مالتپل اسكلروزيس (MS) چندگانه و آرتريت روماتوئيد

نحوه کارکرد ارتز:

ارتزها علاوه بر عملکردهای اساسی مانند محافظت، اصلاح و بهبود عملکردهای محدود، می توانند بسیار دقیق با نیازهای بیمار سازگار شوند. در مورد ارتز برای افراد فلج، این کار عمدتاً با استفاده از مفاصل ارتز در سطح زانو و مچ پا انجام می شود.

برخلاف دستگاه های سفت و سخت قبلی که اغلب حرکات را به شدت محدود می کردند، ارتزهای امروزی توانایی حرکت را افزایش می دهند. با استفاده از مفاصل ارتوتیک می توان دینامیک ارتز را دقیقاً با نقاط محوری محورهای حرکتی مفاصل آناتومیک اندام های بدن، همسو کرد. دینامیک ارتز دقیقاً در جایی رخ می دهد که دینامیک در سیستم اسکلتی در افراد سالم رخ می دهد. از آنجایی که پویایی ارتز از طریق مفاصل ارتز به دست می آید، بسکت های ارتز را می توان پایدار و مقاوم در برابر پیچش تولید کرد. این برای کیفیت و عملکرد ارتز بسیار مهم است، زیرا این تنها راه برای اطمینان از اینکه ارتز ثبات لازم را برای دستیابی به امنیت در هنگام ایستادن و راه رفتن فراهم می کند، است.

انواع ارتز:

هر ارتز هدف خاصی دارد. انواع مختلف ارتزهایی که مورد بررسی قرار خواهند گرفت عبارتند از:

• استاتیک
• استاتیک پیشرونده
• دینامیک (برای افزایش حرکت)
• دینامیک (برای عملکرد)

• ارتز استاتیک:

هدف از ارتز استاتیک تثبیت، حمایت و محافظت است. ارتز استاتیک برای بی حرکت کردن یا محدود کردن حرکت در مفصل استفاده می شود. سفت است و قسمت معینی از بدن را در موقعیت ایمن نگه می دارد. این نوع ارتز هیچ فشار یا کشش بیش از حدی به قسمت های بدنی که می پوشاند، وارد نمی کند.

• ارتز استاتیک پیشرونده:

هدف از ارتز پیشرونده استاتیک افزایش تدریجی حرکت است. این نوع ارتز فشار یا کشش ثابتی را در دورترین نقطه ای که مفصل می تواند حرکت کند، ایجاد می کند. هنگامی که بافت ها (مفاصل، ماهیچه ها، تاندون ها و رباط ها) با موقعیت خود تنظیم شدند و دیگر کشش احساس نمی شود، تغییراتی در ارتز برای افزایش موقعیت و کشش ایجاد می شود. این به تعداد دفعات مورد نیاز رخ می دهد تا زمانی که دامنه حرکتی مورد نظر به دست آید.

• ارتز دینامیک (برای افزایش حرکت):

هدف از ارتز پویا برای افزایش حرکت، ایجاد کشش است. یک ارتز پویا کشش مداوم را به قسمت سفت بدن در یک جهت وارد می کند و به قسمت بدن اجازه می دهد در جهت مخالف حرکت کند. اغلب اوقات از نوارهای لاستیکی برای ایجاد کشش استفاده می شود.

• ارتز دینامیک (برای عملکرد):

هدف از ارتز پویا برای عملکرد، حمایت از اعضای بدن از طریق حرکاتی است که ممکن است به دلیل آسیب، جراحی یا شرایط مختلف از بین بروند.

انواع ارتز براساس موقعیت مورد استاده در بدن:

ارتز اندام تحتانی:

ارتزهای اندام تحتانی ابزارهایی هستند که برای مدیریت اثرات ارتوپدی و عصبی بر روی اندام های دست نخورده استفاده می شوند. ارتزهای اندام تحتانی برای حمایت از اندام، بهبود هم ترازی، بهبود عملکرد، کنترل حرکت، کاهش افتادن، تسکین درد، اصلاح ناهنجاری ها و کاهش پیشرفت بدشکلی استفاده می شوند.

رایج ترین ارتزهای اندام تحتانی عبارتند از:

• ارتز سوپرامالئولار SMO
• ارتز مچ پا و پا AFO
• ارتز زانو، مچ پا و پا KAFO
• ارتز هیپ، زانو، مچ پا و پا HKAFO
• ارتز راه رفتن رفت و برگشتی RGO
• ارتز زانو شامل رباط و استئوآرتریت KO
• ارتز ورزشی

ارتز نخاعی یا بریس ستون فقرات:

بریس های ستون فقرات نوع خاصی از ارتز هستند. دلایل مختلفی برای نیاز بیمار به بریس ستون فقرات وجود دارد، از جمله مراقبت های بعد از عمل، آسیب حاد، درد مزمن، بی ثباتی، بیماری دژنراتیو یا ناهنجاری ستون فقرات. ارتزهای ستون فقرات، که شامل بریس های گردن و پشت هستند، برای حمایت، تثبیت و کاهش درد در نواحی مختلف ستون فقرات استفاده می شوند.

انواع ارتزهای ستون فقرات عبارتند از:

• ارتزهای اسکولیوز
• ارتز لومبوساکرال LSO
• ارتزهای توراکولومبوساکرال TLSO
• هالو
• ارتز گردنی توراسیک CTO
• ارتز پشتیبانی از پشت

دستگاه های تحریک کننده برقی عملکردی:

یک محرک الکتریکی عملکردی (FES) از جریان الکتریکی برای فعال کردن اعصاب در اندام های تحت تأثیر بیماری های نورون حرکتی فوقانی استفاده می کند. اغلب برای کمک به کنترل افتادگی پا، بی ثباتی زانو، افتادگی مچ دست، همی پلژی و اسپاستیسیتی استفاده می شود.

شرایطی مانند افتادگی پا، افتادگی مچ دست یا بی ثباتی زانو در نتیجه مولتیپل اسکلروزیس (MS)، فلج مغزی (CP)، سکته مغزی (CVA)، آسیب نخاعی ناقص (i-SCI) و آسیب مغزی تروماتیک (TBI) بهترین پاسخ را به FES نشان می دهند.

ارتز اندام فوقانی:

ارتز اندام فوقانی آسیب مچ دست، آرنج، شانه ها و موارد دیگر را برطرف می کند.

برخی از رایج ترین ارتزهای اندام فوقانی در زیر معرفی شده اند:

• ارتزهای دست - بازو
• ارتزهای فلکشن - کشش مچ - دست - انگشت
• تثبیت کننده ها و مهار کننده های مفصلی
• بی حرکت کننده های شانه

نسخه اصلی مطلب بریس یا ارتوز چیست؟ را در سایت دکتر بیژن فروغ بخوانید.

---