ارتزها وسايل كمكي هستند كه به منظور برگرداندن توانايي هاي از دست رفته فرد مورد استفاده قرار مي گيرند و به عبارت ديگر ارتز به كليه وسايل كمكي اطلاق مي شود كه جهت جلوگيري و تصحيح بدشكلي ها يا نگهداري و ثابت كردن قسمت هاي مختلف بدن به موازات اندام، به كار مي روند.

اهداف تجويز ارتزها

• كمك به حركت و جابه جايي فرد
• جلوگيري از بدشكلي (دفورميتي)
• جلوگيري و كاهش كوتاهي عضلاني
• كاهش ادم
• افزايش حس عمقي
• افزايش تعادل و ثبات فرد
• كاهش اسپاستيسيتي و سفتي اندام
• حفظ وضعيت عملكردي اندام
• حفظ بي ثباتي اندام آسيب ديده

مصارف ارتزها

موارد استفاده ارتزها به تجویز پزشک و نوع آسیب دیدگی افراد بستگی دارد. با این وجود از مصارف این وسایل کمکی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• آسیب های تروماتيک و ورزشي (فیزیولوژی ورزشی)
• اصلاح ناهنجاری های مادرزادي ازجمله اسكليوز (انحراف ستون فقرات) و كيفوز (قوز كمر)
• انواع شکستگی ها
• بیماری های مختلف ارتوپدي مانند كف پاي صاف ، پا چنبري ، هالوس والگوس
• بیماری های نورولوژيک مانند انواع فلجی ها، بيماران سكته مغزي، مالتپل اسكلروزيس (MS) چندگانه و آرتريت روماتوئيد

انواع ارتز

ارتزها از مواد متنوعی مانند پلاستیک، فیبر کربن، فلز، پارچه، چرم و لاستیک ساخته می شوند. این وسایل دو نوع کلی دارند:

1. ارتزهای از قبل آماده که در اندازه های مختلف و برای اندام های مختلف در داروخانه ها و مراکز فروش کالای پزشکی موجود بوده و با تجویز پزشک نوع مورد نظر بیمار در اختیارش قرار می گیرد. این ارتزها معمولا توسط باندهای ولکرو به اندام بیمار محکم و فیت می شوند.
2. ارتزهایی که قالب اندام بیمار ساخته می شوند. این وسایل با تجویز پزشک و توسط ارتوتیست یا همکاران ارتوپدی فنی ساخته می شوند. این ارتزها را طوری ساخته می شوند که قالب اندام فرد بوده و اندام در آن احساس راحتی می کند. ساختن این ارتزها مستلزم وقت بیشتر برای اندازه گیری اندام، قالب گیری، ساختن، امتحان کردن و پوشیدن است و عموما از ارتزهای پیش ساخته گران تر هستند.

ارتزها بر اساس محل اندام به سه دسته تقسیم می شوند. هر يک از اين دسته ها نيز داراي انواع مختلفي مانند نوع نرم، سخت و نيمه سخت هستند که هرکدام از این ها بسته به كاربردشان مورد استفاده قرار می گیرند:

• بریس های اندام فوقانی (شامل انواع مختلفي از ارتزها براي شانه، آرنج، مچ دست و انگشتان هستند)
• بریس های اندام تحتانی (شامل انواع مختلفي از ارتزها براي لگن، زانو، مچ پا و انگشتان و انواع کفی ها هستند)
• بریس های ستون فقرات (شامل ارتزهاي گردني، سینه ای و كمري هستند)

بریس و ارتزها را میتوان بر اساس ایستایی به دو دسته دیگر هم تقسیم کرد:

1.بریس یا ارتزهای استاتیک

این وسایل موجب بی حرکتی کامل مفاصلی می شود که در درون بریس قرار گرفته اند. این بی حرکتی درد را کاهش داده و موجب می شود تا فشاری به بافت های آسیب دیده اطراف مفصل نیامده و این بافت ها خود را زودتر و بهتر ترمیم کنند.به علت اینکه این بریس ها حرکت مفصل را بشدت محدود می کنند استفاده از آنها ممکن است کمی آزاردهنده باشد. همچنین استفاده طولانی مدت از آنها ممکن است موجب محدودیت حرکت و خشکی مفصل شود.

2.بریس یا ارتزهای دینامیک

این وسایل در قسمت هایی از خود لولاهایی دارند. بعد از پوشیدن بریس این لولاها در امتداد مفصل قرار گرفته و اجازه می دهد تا مفصل فقط در یک جهت حرکت کند و مانع حرکات مفصل در جهات دیگر می شود.این ممانعت موجب کاهش درد مفصل شده و همچنین به رباط های اطراف آن اجازه می دهد تا مدتی استراحت کرده و آسیب های خود را ترمیم کنند ولی در عین حال مفصل بر اثر بی حرکتی دچار خشکی نشود.

ارتزهاي پيشرفته و الكترونيک

سیستم E-Mag:

اين وسیله کمکی-پزشکی، بسيار سبك و راحت بوده و توسط مفصل مچ به داخل مچ پا كه قابليت تطابق و تنظيم حركات پا را دارد، متصل مي شود. پايه اصلي اين ارتز از ترموپلاستيک تشکیل شده است. این سیستم براي بيماران با عوارض سندروم پس از فلج اطفال (post-polio syndrome)، بيماري فلج اطفال (poliomyelitis) و ضعف يا فلج عضلات مناسب است.

سیستم Free -Walk:

اين بریس به بيمار اجازه راه رفتن بسيار نرمال و طبيعي را داده و داراي دو مفصل مكانيكي زانو و مچ پا است كه مفصل مچ به صفحه نازكي در كف پا متصل می شود. اين بریس، براي فلج عصب راديال و ضعف عضلات دورسي فلكشن پا و به طورکلی، فلج اندام تحتاني گزینه مناسبی به شمار می رود. فلکشن به حرکتی اشاره دارد که زاویه ی بین دو قسمت بدن کاهش می یابد. وقتی زانو به حالت فلکشن می رود مچ پا به باسن نزدیک تر می شود و زاویه ی بین استخوان های فمور و تیبیا کمتر می شود. اين بریس، از كامپوزيت كربن و كالف ترموپلاستيک ساخته می شود. كربن ماده اصلي تشکیل دهنده آن است و تا حدود زيادي برگشت انرژي را فراهم می کند.

سیستم RGO:

در سيستـم ارتز RGO اتصال بين دو پا براي كار كردن وسيله بسيار مهم بوده و اجازه چرخش لگني را در طول راه رفتن در حدود ۱۵ درجه و هم زمان زانو و خميدگي مفصل زانو را در طول نوسان به پا، حول محور تثبیت شده پاي مقابل كه به طور كامل در موضع تثبیت شده قرار دارد، می دهد. اين بریس داراي سيستم مدولار بوده و قابليت تنظيم بنا بر رشد كودكان را دارا است. به دليل آنكه امكان چرخش لگني تا ۱۵ درجه را فراهم می کند انحرافي در جهت راه رفتن به وجود نمی آورد. بنابراین این سیستم از بریس ها، براي بيماراني كه مبتلابه فلج نخاعي با سطح ضايعه TH5 تا 3L هستند، مناسب است.

نسخه اصلی مطلب انواع بریس Brace یا ارتز Orthosis را در سایت دکتر بیژن فروغ بخوانید.

---