کورتون نام عامیانه گروهی از داروها است که خاصیت مسکن و تضعیف سیستم ایمنی بدن را داشته و در درمان تعداد زیادی از بیماری ها کاربرد دارند که نام علمی این دارو ها «کورتیکواسترویید» است و به شکل قرص، آمپول، اسپری و پمادهای موضعی در بازار وجود دارند. کورتیکواسترویید ها داروهای بسیار قوی هستند که در کنار اثرات سودمندشان برای درمان بیماری های مختلف، عوارض جانبی گوناگون و گاهی خطرناک دارند؛ لذا نباید به صورت خودسرانه و بدون تجویز پزشک و یا در دوره ای طولانی تر از آنچه پزشک تجویز کرده است مصرف شوند.

عملکرد کورتون

کورتیکواستروئیدها با حضور در سیستم ایمنی بدن، مانع تولید موادی مانند پروستاگلاندین ها (prostaglandins) در بدن می شوند. این مواد در بدن حساسیت و التهاب ایجاد می کنند. با وجود این، این داروها مانع از عملکرد صحیح سلول های سفید خونی و مبارزه ی آنها با عوامل خارجی در بدن هم می شوند و در عملکرد صحیح سلول های سفید خونی اشکال ایجاد می کنند. مداخله در کار سیستم ایمنی باعث افزایش خطر عفونت می شود. این داروهای محبوب می توانند عوارض جانبی زیادی داشته باشند. عوارض داروهای کورتونی به میزان و مدت مصرف آنها بستگی دارد. هر چه مقدار و مدت درمان بیشتر باشد عوارض آن بیشتر خواهد بود.

انواع کورتون

1. بتامتازون (سِلِستون)
2. بودزوناید (انتوکورت. ای.سی)
3. کورتیزون (کورتون)
4. دگزامتازون (دِکادرون)
5. هیدروکورتیزون (کورتِف)
6. متیل پردنیزولون (مِدرول)
7. پردنیزولون (پرِلون)
8. تریامسینولون (کِنالوگ، کِناکورت).

کاربرد مصرف کورتون

موارد بی شماری از کاربرد این داروها در درمان درازمدت بیماری ها وجود دارد که قابل جایگزینی با هیچ داروی دیگری نیستند و به دلیل خاصیت تضعیف ایمنی کورتون ها استفاده وسیع از این داروها برای درمان بیماری های خود ایمنی صورت می گیرد. مثلاً:

• درمان روماتیسم مفصلی
• انواعی از بیماری های کلیوی
• نوعی از هپاتیت که هپاتیت خود ایمنی نامیده می شود.
• انواعی از بیماری های پوستی مزمن استفاده از کورتون به مدت طولانی کاربرد دارد.
• درمان بیماری کرون که یک بیماری روده ای است.
• بیماری ام اس نیز در مراحل مختلف با کورتون ها صورت می گیرد.

تزریق آمپول کورتون در کاهش درد و التهاب مؤثر است. از داروهای کرتیکواستروئید برای پیشگیری از رد پیوند عضو و بسیاری بیماری های دیگر نیز استفاده می شود. همچنین از این داروها برای درمان بیماری های سیستمیک زیر استفاده می شود:

1. لوپوس
2. پسوریازیس شدید
3. سرطان خون
4. لنفوم
5. پورپورای ترومبوسیتوپنیک ایدیوپاتیک
6. کم خونی همولیتیک خود ایمنی

عوارض کورتون بر پوست

تغییرات پوستی از عوارض شایع مصرف استروئیدها است. مهم ترین این عوارض عبارتند از:

• خطوط بنفش رنگ پوستی از علائم مصرف زیاد استروئید است.
• نازک شدن پوست
• کبود شدن پوست به راحتی و بعد از ضربات ملایم
• خطوط بنفش رنگ در ران و بازو و شکم و باسن که بعد از مدتی سفید رنگ می شوند.
• پوست چرب
• آکنه
• نازک شدن مو
• در بیماران با مصرف کورتون،زخم های پوستی دیرتر خوب می شوند.

عوارض تزریق کورتون در پوست سر

تزریق کورتون در پوست سر ممکن است عوارضی داشته باشد که شامل عفونت، آسیب به ریشه های مو، و نازک شدن پوست می شود. در برخی موارد، ممکن است بیماران احساس درد یا سوزش در ناحیه تزریق کنند. همچنین، تزریق مکرر کورتون می تواند منجر به بروز عوارضی نظیر آتروفی (نازکی) پوست و تغییر رنگ آن گردد. در نتیجه، مشاوره با پزشک قبل از انجام تزریق ضروری است تا خطرات احتمالی به حداقل برسد.

عوارض مصرف کورتون در زنان

زنان ممکن است عوارض خاصی را در نتیجه مصرف کورتون تجربه کنند. این عوارض شامل تغییرات هورمونی، افزایش وزن، آکنه و نازک شدن پوست می باشد. همچنین، مصرف کورتون می تواند به مشکلات قاعدگی و اختلال در تولید هورمون های زنانه منجر شود. در موارد بلندمدت، ممکن است خطر ابتلا به عفونت ها و بیماری های متابولیک نیز افزایش یابد. بنابراین، مشاوره پزشکی و پیگیری منظم در این زمینه ضروری است.

کاهش عوارض کورتون

مصرف کورتون البته در درمان بسیاری از بیماری ها حیاتی و لازم است و باید عوارض آن را به نوعی پذیرفت. خوشبختانه تمهیداتی برای کاهش این عوارض وجود دارد که به آنها اشاره می شود:

• کورتون ها را باید فقط زمانی که لزوم مصرف آن مشخص است، استفاده کنیم.
• کمترین میزان ممکن را استفاده کنیم و در کوتاه ترین زمان، درمان را به پایان برسانیم.
• تا حد امکان از فرم موضعی مثلاً اسپری یا تزریق در مفصل استفاده کنیم.
• عوارض دارو را با درمان های کمکی کم کنیم، مثلاً برای کاهش عارضه پوکی استخوان استفاده از کلسیم و ویتامین D و برای کاهش فشار خون، محدودیت نمک مصرفی مؤثر است.
• تا حد امکان از داروهای کوتاه اثر مثل هیدروکورتیزون و پردنیزولون استفاده شود.
• در صورت استفاده از داروی دیگر، با پزشک معالج خود مشورت نمایید.
• در صورتی که قرار است تحت هرگونه عمل جراحی از قبیل اقدامات دندانپزشکی قرار بگیرید پزشک خود را در جریان بگذارید.
• در صورت نیاز به واکسیناسیون، پزشک خود را مطلع سازید.
• در صورت بروز هرگونه علائم غیرطبیعی از قبیل تب، پیدایش زخم، خونریزی غیر عادی و یا احساس خستگی شدید پزشک خود را مطلع سازید.
• به هیچ عنوان از داروی تاریخ گذشته استفاده نکنید.
• در صورت مشاهده تغییر رنگ، ذره یا کدورت از مصرف فراورده خودداری نمایید.
• توصیه می شود که هنگام استفاده از فراورده، نام و شماره سری ساخت محصول به منظور حفظ سوابق سری های ساخت استفاده شده، ثبت شود.

فواید کورتون برای پوست

کورتون ها، به عنوان داروهای ضدالتهاب، می توانند در درمان اختلالات پوستی مختلف مؤثر باشند. آن ها می توانند به کاهش التهاب، خارش و قرمزی ناشی از بیماری هایی مانند اگزما، پسوریازیس و درماتیت کمک کنند. همچنین، در مواردی که التهاب شدید وجود دارد، کورتون ها می توانند به بهبود سریع تر زخم ها و عوارض پوستی کمک کنند. در بسیاری از موارد، این داروها باعث تسکین علائم و بهبود کیفیت زندگی بیماران می شوند.

تاثیر کورتون بر مغز

کورتون ها بر سیستم عصبی مرکزی تأثیر می گذارند و می توانند باعث تغییرات خلقی، اضطراب و افسردگی شوند. این تأثیرات معمولاً در صورت مصرف دوزهای بالای کورتون یا استفاده مداوم آن ها مشاهده می شود. همچنین، مصرف کورتون ممکن است منجر به مشکلات حافظه و اختلالات خواب گردد. بنابراین، استفاده از این داروها باید تحت نظارت دقیق پزشک انجام شود.

نسخه اصلی مطلب عوارض جانبی کورتون بر پوست را در سایت دکتر جمال الدین حسن زاده بخوانید.

---