کمردرد یکی از شایع ترین مشکلات جسمی است که می تواند بر کیفیت زندگی افراد تأثیر زیادی بگذارد. این درد ممکن است ناشی از عواملی همچون فشار به دیسک ها، تنگی کانال نخاعی، آسیب های عضلانی، یا حتی اختلالات ساختاری در ستون فقرات باشد. یکی از نکات مهم در درمان کمردرد، شناسایی دقیق محل درد است. محل دقیق درد می تواند اطلاعات زیادی در مورد علت آن ارائه دهد و به پزشک کمک کند تا برنامه درمانی مؤثری را تدوین کند. به عنوان مثال، درد در ناحیه پایین کمر ممکن است به دلیل مشکلات دیسک های کمری باشد، در حالی که درد در ناحیه بالای کمر یا گردن می تواند نشان دهنده فشار به اعصاب گردنی یا مشکلات ستون فقرات در آن ناحیه باشد. بنابراین، درک و توجه به موقعیت و نوع درد در درمان کمردرد نقش بسیار مهمی ایفا می کند و می تواند به کاهش علائم و بهبود عملکرد بدن کمک کند.

محل کمردرد چه اهمیتی دارد؟

جالب است بدانید که طبق آمار اعلام شده از سوی انجمن کایروپراکتیک آمریکا (ACA) نزدیک به 80 درصد از مردم این کشور در طول زندگی خود دچار کمردرد می شوند و با آن دست و پنجه نرم می کنند. قطعاً اولین چیزی که ذهن فرد بیمار را به خود درگیر می کند این است که چطور می تواند سریع ترین راه برای خلاص شدن از این شرایط را پیدا کند. حقیقت این است که یک نکته ساده مثل مشخص کردن محل دقیق درد می تواند اثر به سزایی در پیدا کردن هر چه سریع تر علت درد، داشته باشد. چرا؟ به این علت که کمردردهایی که علت به وجود آمدنشان با یکدیگر تفاوت دارد، به احتمال زیاد نواحی مختلفی از کمر را هم درگیر خود می کنند. به همین دلیل تعیین محل مورد آسیب نقش مهمی در پیدا کردن روش درمانی مناسب جهت بهبود آن نوع از کمردرد و در نهایت به دست آوردن مجدد سلامتی دارد.

انواع رایج کمردرد

اولین نکته ای که باید بدانید این است که کار کشیدن بیش از اندازه و فشار آوردن به کمر، صرف نظر از نوع فعالیت (مثلاً می­ تواند فعالیت های روزانه، نرمش و یا پرداختن به یکی از انواع رشته های ورزشی باشد)، احتمال آسیب به کمر را، زیاد می کند. در نتیجه کمردرد ممکن است خیلی ساده به علت کشیدگی عضلات و رگ به رگ شدن باشد، و یا اینکه علت دردی که فرد تجربه می کند از در رفتگی دیسک کمر ناشی گردد (در این حالت یکی از بالشتک های میان مهره ها از جای خود در می آید!). در رفتگی دیسک فشار زیادی به عصب ها وارد می کند و به همین علت معمولاً بسیار دردناک است که بیشتر ما با آن آشنا هستیم.

همان طور که گفتیم نواحی مختلفی از کمر می تواند باعث کمردرد شود که این بستگی به نوع و سازوکار فعالیتی است که باعث ایجاد آسیب در کمر شده است. این درد ممکن است سمت راست، سمت چپ، ناحیه بالای کمر یا پایین کمر باشد. گاهی اوقات هم کمردرد فقط به ناحیه کمر خلاصه نمی شود و بخش های دیگر را هم خود درگیر می کند. مثلاً ممکن است کشاله های ران، زانو به پایین یا حتی ناحیه مچ تا کف پا هم همراه با کمردرد، دچار درد شوند.

به طور کلی می توان انواع رایج کمردرد را در این 3 مورد خلاصه کرد.

1. رگ به رگ شدن و کشیدگی کمر

این نوع از کمردرد تقریباً هر ناحیه از کمر را ممکن است درگیر کند. نشانه این نوع از آسیب این است که معمولاً این درد با حرکت کمر بدتر می شود. نشانه های دیگر این نوع کمردرد، گرفتگی کلی عضلات، گرفتگی ناگهانی عضلات و احساس درد در انجام حرکت های مختلف (ایستادن، راه رفتن، خم شدن به جلو یا حتی خم شدن به اطراف) می شود.

طبق اعلام انجمن جراحان اعصاب آمریکا (Association of Neurological Surgeons)، گرفتگی و رگ به رگ شدن عضلات شایع ترین علت دردهای ناحیه تحتانی کمر هستند. خوشبختانه این نوع از درد به طور معمول بیش تر از یک یا دو هفته ادامه پیدا نمی کند.

2. کمردرد حاد و شدید

منظور از کمردرد شدید یا حاد، آن دسته از کمردردهایی هستند که به دلیل آسیب رسیدن به کمر به علت انجام حرکت های فیزیکی شدید (مثل ورزش شدید، انجام کارهای روزانه یا وارد شدن ضربه در اثر زمین خوردن یا تصادف) به وجود می آیند. البته بیماری آرتروز یا ورم مفاصل هم خود می تواند باعث ایجاد کمردرد حاد شود.

علائم این نوع کمردرد می تواند چند روز تا چند هفته ادامه داشته باشد. رایج ترین نوع کمردرد حاد، دردهای فیزیکی است، یعنی در این حالت درد ناشی از ساختار استخوانی، رباط ها، دیسک ها، یا مفاصل است. این در حالی است که در صورت کشیدگی کمر و رگ به رگ شدن، درد در طول کمر احساس می شود که محل آن بستگی به قسمتی که دچار کشیدگی شده است، دارد.

فردی که مبتلا به کمردرد حاد است، درست مشابه فردی که به کشیدگی کمر دچار شده، ممکن است هنگام برداشتن یک جسم سنگین یا حرکت دادن بیش از حد کمر، اسپاسم و گرفتگی عضلانی به خصوص در ناحیه تحتانی کمر را تجربه کند.

3. سیاتیک

مسیر عبور عصب سیاتیک به صورتی است که این عصب از پشت پاها عبور می کند. گاهی بخشی از عصب سیاتیک به دلایل مختلف ممکن است تحت فشار قرار بگیرد یا تحریک گردد که این مسئله می تواند باعث ایجاد درد شود. این نوع درد با نام کلی «سیاتیک» شناخته می شود. درد سیاتیک در واقع معمولاً از انتهای ستون فقرات نشأت می گیرد و به ناحیه تحتانی فقرات یعنی نشیمنگاه و سپس به پا انتشار می یابد.

طبق گفته پزشکان متخصص در این زمینه، شایع ترین عاملی که باعث ایجاد سیاتیک می شود، بیرون زدگی دیسک یا پارگی و فتق دیسک می باشد. البته سیاتیک می تواند باعث ایجاد علائم مختلف دیگر هم شود که این علائم از درد خفیف تا دردهای حاد و شدید می تواند متغیر باشد.

گاهی، حرکت ها و حالت های مختلف بدن می تواند باعث بدتر و شدیدتر شدن علایم بیماری شود، مثلاً عطسه کردن، سرفه کردن، نشستن در یک حالت ثابت به مدت طولانی و .... می توانند باعث تشدید درد سیاتیک شوند. از علائم دیگر مشکل سیاتیک می توان به بی حسی، ضعف عضلات یا احساس مورمور شدن در طول پا یا کف پا، اشاره کرد که فرد مبتلا ممکن است آن ها را تجربه کند.

بد نیست بدانید که سیاتیک همچنین با چاقی و اضافه وزن مرتبط است. مطالعه ای که در مجله پزشکی American Journal of Epidemiology به چاپ رسید، مشخص کرد که اضافه وزن و چاقی متأسفانه از عوامل مهم افزایش احتمال ابتلا به این بیماری میباشد.

چه موقع باید به پزشک مراجعه کنیم؟

وقتی دچار کمردرد می شوید باید به علائم آن خیلی دقت کنید چرا که برخی از علائم می توانند نشانه احتمال ایجاد مشکلات بزرگ تر و مهم تر باشند. هر چند که چنین شرایطی به ندرت پیش می آید ولی به هر حال جهت رعایت احتیاط، در صورت مشاهده علائمی که در ادامه به آن ها اشاره می کنیم، حتماً به پزشک متخصص مراجعه کنید.

• کمردردی که به پاها سرایت می کند

اگر کمردرد به پاها و به خصوص به زیر زانوها سرایت می کند بهتر است آن را جدی تر بگیرید. این نوع درد ممکن است نشان از بیرون زدگی یا فتق دیسک داشته باشد

• احساس ضعف در پاها، بی حسی یا مورمور شدن

اگر چنین چیزی را تجربه می کنید، علتش آن است که به احتمال زیاد ریشه های عصبی تحت فشار شدید هستند که در این صورت باید هر چه سریع تر به پزشک مراجعه کنید.

• مشکلات روده و مثانه

اگر هم زمان با کمردرد، در روده یا مثانه هم نشانه هایی از عملکرد غیرعادی مشاهده شود، احتمالا مشکل خیلی جدی ای وجود دارد. سندرم دم اسب (به انگلیسی Cauda equina syndrome) یک اختلال نادر است که در آن انتهای طناب نخاعی (که در انتهای ستون فقرات قرار دارد)، دچار آسیب می شود که نیاز به رسیدگی فوری و مراجعه سریع به پزشک دارد.

• مشاهده خون در ادرار

این نشانه می تواند به معنی وجود سنگ کلیه باشد. سنگ کلیه در بسیاری از موارد باعث ایجاد دردهای شدید و حاد در ناحیه کمر می شود و معمولاً هنگام دفع ادرار بدتر می شود. درد ناشی از سنگ کلیه اکثراً در یک سمت از بدن احساس می شود.

• تب یا دردهای شکمی

اگر در کنار کمردرد، احساس می کنید تب دارید و یا دردهای شکمی را تجربه می کنید، ممکن است عامل درد مشکلات عفونی یا مسائل دیگر (بطور مثال آپاندیس) باشد. عفونت مهره های ستون فقرات، دیسک ها، لگن یا مثانه ممکن است باعث کمردرد با ظهور چنین علائمی گردد.

• صدمه فیزیکی به کمر در اثر ضربه

گاهی فرد پس از یک ضربه به کمر که ممکن است ناشی از زمین خوردن و ... باشد دچار کمردرد می شود که در این صورت عامل کمردرد می تواند آسیب مستقیم به کمر باشد. در این حالت بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا وضعیت را به طور کامل بررسی کرده و در صورت تشخیص بروز آسیب، آن را تشخیص داده و درمان را شروع کند.

• کاهش وزن بدون دلیل

اگر هم زمان با کمردرد، کاهش وزن بدون دلیل را تجربه کردید و علت مشخصی هم برای آن نیافتید، باید آن را جدی بگیرید. این وضعیت ممکن است نشانه وجود سرطان روده بزرگ ، راست روده (رکتوم) یا تخمدان ها باشد. پس در صورت مشاهده این علائم، باید سریعاً به پزشک مراجعه کنید.

• کمردرد عمیق و خفیف در یک نقطه مشخص روی استخوان

درد عمیق و خفیف در یک نقطه یا دردی که به صورت مزمن وجود داشته باشد (حتی هنگام خواب شبانه)، می تواند نشانه وجود تومور در استخوان باشد که بهتر است حتماً مورد معاینه قرار گیرد.

نسخه اصلی مطلب اهمیت محل کمر درد در درمان کمردرد را در سایت دکتر علی نقره کار بخوانید.

---