تعداد زیادی از سلول­های سرطانی سینه، دارای گیرنده ای روی سطح خود می باشند؛ که این گیرنده تحت تأثیر هورمون­های زنانه (به نام استروژن و پروژسترون) رشد و فعالیت شدیدتری داشته و بقاء می یابد. هورمون درمانی یکی از روشهایی است که برای بهبود و درمان سرطان پستان، در مراحلی از بیماری انجام می شود و هدف از هورمون درمانی محدودیت دسترسی سلول های سرطانی به این هورمون­ ها است. با هورمون درمانی رشد سلول­های سرطانی می تواند کاهش یافته یا متوقف شود.

داروهای هورمون درمانی

اکثر داروهای مورد استفاده در هورمون درمانی به صورت قرص هستند، البته برخی از آنها به شکل آمپول هستند. در زنان قبل از یائسگی معمولاً از قرص تاموکسی فن 20 میلی گرم روزانه استفاده می­شود. این دارو معمولاً برای پنج سال ادامه می­یابد و نقش بسیار مهمی در جلوگیری از عود سرطان پستان و نیز جلوگیری ایجاد سرطان در پستان مقابل دارد. اگر خطر احتمالی عود زیاد باشد توصیه می­شود مصرف قرص تا ده سال یابد.

در زنان یائسه می­توان از تاموکسی فن برای دو تا سه سال استفاده کرد و سپس به مدت پنج روز از لتروزول یا داروهای مشابه آن استفاده کرد و یا ابتدا برای دو تا سه سال لتروزول و سپس برای پنج سال از تاموکسی فن سود برد.

کاربرد هورمون درمانی در سرطان پستان

هورمون درمانی در سر مرحله­ی قبل از جراحی (نئوادجوانت)، پس از جراحی (ادجوانت) و موارد عود موضعی یا دور دست (متاستاز) کاربرد دارد. البته همگی این کاربردها در بیمارانی سودمند خواهد بود که گیرنده هورمونی روی سطح سلول­های تومور آن­ها وجود داشته باشد.

هورمون درمانی به عنوان تنها درمان، پس از جراحی و بدون نیاز به شیمی درمانی در گروهی از بیماران که تومور آن­ها خصوصیات ویژه­ای داشته باشد قابل انجام است. در این گروه از بیماران چون شیمی درمانی کمک چندانی نمی­کند می­توان از انجام آن صرف نظر کرد. اما بسیاری از بیماران هستند که پس از اتمام شیمی درمانی برایشان هورمون درمانی شروع می­شود.

هورمون درمانی در دوره بارداری ممنوع است چون ممکن است باعث آسیب جنین شود. لذا حین استفاده از این درمان، از پزشک خود در مورد روش­های غیرمضر و مؤثر برای پیشگیری از بارداری راهنمایی بگیرید.

هورمون­های زنانه در دو محل تولید می­شوند

در زنانی که هنوز یائسه نشده­ اند تخمدان­ها محل اصلی تولید هورمون­­­­­های زنانه است. در غدد فوق کلیوی پیش سازهای هورمون­های زنانه تولید می­شوند که در بافت چربی تبدیل به هورمون­های زنانه می­شوند و در زنان یائسه این روش، راه اصلی تولید این هورمون­ها است. هورمون درمانی یعنی به شیوه ­ی، تولید این هورمون­ها را متوقف کنیم یا اینکه به نحوی به سلول سرطانی اجازه ندهیم به این هورمون­ها دسترسی پیدا کند.

در گذشته، با جراحی تخمدان­ها را برمی­داشتند یا با پرتو درمانی آن­ها را از کار می­انداختند. امروزه معمولاً از داروها برای هرومون درمانی استفاده می­شود. این داروها چند دسته هستند:

• اول: داروهایی که شبیه هورمون­های زنانه هستند و به گیرنده هورمونی که روی سطح سلول­های سرطانی هستند متصل می­شوند و از تأثیر هورمون­های زنانه جلوگیری می­کنند. سردسته­ ی این داروها قرص تاموکسی فن است.
• دوم : داروهایی که از تبدیل پیش ساز استروژن که در غدد فوق کلیوی ساخته شده است به استروژن جلوگیری می­کنند. یک داروی مهم این خانواده لتروزول است.
• سوم : داروهایی که با تحریک دائمی هورمون­های مخصوصی که از غده هیپوفیز ترشح می­شوند و روی تخمدان­ها تأثیر می­گذارند، باعث از کار افتادن موقت تخمدان­ها می­شوند. این داروها قبل از یائسگی، موجب قطع قاعدگی می­شوند. از داروهای این گروه می­توان به دیفرلین یا دکاپتیل اشاره کرد.

سؤالات رایج در مورد هورمون­های درمانی

1. چرا برخی پزشکان به بیماران قبل از سن یائسگی آمپول­هایی می­دهند تا عادت ماهانه آنها قطع شود؟

بسیاری از بیماران که شیمی درمانی می­شوند دچار اختلال عملکرد تخمدان­ها می­شوند که می­تواند دائمی یا گذرا باشد. هر چه بیمار جوان­تر باشد امکان فعالیت مجدد تخمدان­ها بیشتر است. در بیماری که شیمی درمانی شده از کار انداختن تخمدان­ها با استفاده از دارو می­تواند نقشی در به تعویق انداختن عود احتمالی تومور داشته باشد. این اثر، اندک است و پزشک در مورد استفاده از آن با توجه به عوارض بالقوه­ ای که می­تواند داشته باشد با بیمار صحبت می­کند و در صورتی که بیمار بخواهد از این سود کم علی رغم عوارض آن که مهم­ترین آن­ها علایم یائسگی است برخوردار شود باید این داروها را مصرف کند.

2. آیا می­توان هم زمان با شیمی درمانی، هورمون درمانی هم انجام داد؟

معمولاً شیمی درمانی با داروی تاموکسی فن هم زمان مصرف نمی­شوند چون هم تأثیر شیمی درمانی کم می­شود و هم خطر لخته شدن خون در سیاهرگ­ها افزایش می­یابد. اما داروهایی که باعث می­شوند قاعدگی بیمار متوقف شود را می توان هم زمان با شیمی درمانی به کار برد.

3. آیا استفاده از تاموکسی فن باعث سرطان رحم می­شود؟

یکی از عوارض این دارو افزایش خطر سرطان رحم است ولی باید توجه داشت که این احتمال بسیار ناچیز است و به دنبال مصرف طولانی مدت این دارو مثلاً پس از چند سال ممکن است بروز کند. این عارضه بقدری نادر است که منعی برای مصرف این دارو نمی­باشد. در واقع تأثیرات مثبت این دارو در کنترل سرطان پستان بیشتر از عوارض احتمالی آن است.

4. برای چک آپ احتمال بروز سرطان رحم با هورمون درمانی از چه روشی باید استفاده کرد؟

اگر بیمار دچار خونریزی ماهانه غیرطبیعی شود، سونوگرافی رحم انجام می­شود و در غیر اینصورت نیازی به این کار نیست.

نسخه اصلی مطلب هورمون درمانی چگونه انجام میشود و چه مدت ادامه میابد؟ را در سایت دکتر سید محمد رضا حکیمیان بخوانید.

---