کرونا ، گروه های خونی ، ترومبوز ، فاکتور فون ویلبراند

شبکه اطلاع رسانی پزشک آن لاین [ پرتال اطلاع رساني ]آدرس وب سایت : www.pezeshkonline.ir

تحقیقات وسیعی در سراسر دنیا در مورد بیماری کووید 19 در جریان است و بشر هرروز به واقعیات جدیدی در این مورد دست پیدا می کند. امروزه مشخص شده که ویروس کرونا فقطباعث ایجاد یک بیماری تنفسی یا ریوی نمی شود بلکه می تواند همه اعضای بدن را درگیرکند. بسیاری از دانشمندان به این نتیجه رسیده اند که ویروس از راه های تنفسی و ریه وارد بدن می شود و سپس می تواند به سراغ سایر اعضای بدن مانند قلب و مغز رفته و به تکثیر بیشتر و ایجاد التهاب و ترومبوز و لخته بپردازد. در این زمینه برخی معتقدند که مشکل اصلی که این ویروس ایجاد می کند همان التهاب در اندوتلیوم عروق و ترومبوز است و با همین روش سایرارگانهای بدن را گرفتار می کند.

از جمله اعضایی که توسط ویروس درگیرمی شوند عبارتند از :

1 ریه ها : به نظر بسیاری از محققین ، ریه ها دروازه ورودی ویروس هستند ولی بعد از ریه ، ویروس به سراغ سایر بافت های بدن می رود. دیواره حبابچه های ریوی طی حمله ویروس تخریب می شود. این تخریب همراه با واکنش ایمنی شدید بدن و تجمع مایع باعث می شود که میزان جذب اکسیژن کاهش یابد. بیمار دچار سرفه و افزایش دمای بدن (تب) شده ، و تنفس مشکل می شود.

2 قلب و رگ های خونی : ویروس به سلولهای پوشاننده دیواره رگ ها حمله کرده و با اتصال به گیرنده های آنزیم ACE 2 روی سطح سلول منجر به تولید لخته ، حمله قلبی ، و التهاب قلب می شود.

3 مغز: بعضی بیماران دچار سکته مغزی ، تشنج ، گیجی ، و التهاب مغز می شوند.

4 چشم ها : التهاب ملتحمه ، یعنی پرده ای که جلوی چشم و سطح داخلی پلک ها را می پوشاند ، در حالت های شدید بیماری شایع تر است.

5 بینی : برخی بیماران قدرت بویایی و چشایی خود را از دست می دهند. دانشمندان می گویند ممکن است ویروس از راه پایانه های عصبی بینی بالا رفته و به سلول های عصبی آسیب برسانند.

6 کبد: در حدود نیمی از بیماران بستری شده کرونا دیده شده که آنزیم های کبدی افزایش یافته که نشانه تلاش و تقلای کبد در حفظ ثبات محیط داخلی است. ممکن است واکنش بیش از حد سیستم ایمنی و همچنین داروهایی که به منظور مبارزه با ویروس به بیمار داده می شود نیز آسیب کبد را تشدید کنند.

7 کلیه ها : آسیب به کلیه در موارد وخیم بیماری شایع است و احتمال مرگ بیمار را افزایش می دهد. ویروس ممکن است مستقیم به کلیه حمله کند یا اینکه نارسایی کلیه بخشی از کل اتفاقاتی باشد که در بدن بیمار بخاطر لخته شدن خون در رگ ها رخ می دهد.

8 روده ها : علائم بیماران و نتایج نمونه برداری های انجام شده نشان می دهد که ویروس می تواند قسمت تحتانی دستگاه گوارش را که گیرنده های ACE 2 هم در آنجا زیادند ، گرفتار کند. حدود 20 درصد بیماران دچار علائم گوارشی من جمله اسهال می شوند. گاهی بیمار ابتدا فقط با علائم گوارشی مانند بی اشتهایی ، درد شکم ، تهوع ، اسهال ، و استفراغ به پزشک مراجعه می کند!

9 سیستم عضلانی اسکلتی : در برخی مطالعات تا 15 درصد این بیماران بعلت درد در اندام ها به پزشک مراجعه کرده اند.

حال مشخص شده که ویروس کرونای 2019 در بدن باعث اختلال و کاهش گیرنده ACE 2 می شود، در نتیجه Angiotensin 1, 7 کاهش یافته و Angiotensin 2 افزایش می یابد که خود باعث افزایش «استرس اکسیداتیو» می گردد. این فرضیه قویا مطرح است که با افزایش این استرس، سلول های اندوتلیوم عروق دچار التهاب و آسیب شده و در نتیجه فاکتور فون ویلبراند به شدت افزایش می یابد که این افزایش از دلایل اصلی ایجاد ترومبوز و لخته در محل التهاب و بدنبال آن مشکلات مختلفی است که در این بیماری می بینیم. چرا در این فرضیه نقش فاکتور فون ویلبراند تا این حد پررنگ شده است؟

با کنارهم گذاشتن واقعیت های زیر شاید بتوان به پاسخی دست یافت که پاتوفیزیولوژی کووید 19 را هم روشن تر کند:

می دانیم که فاکتور فون ویلبراند توسط سلول های اندوتلیوم رگ های خونی و مگاکاریوسیت ها ساخته می شود و نقش محوری در انعقاد خون دارد. این فاکتور در اتصال پلاکت ها به ساب اندوتلیوم در محل آسیب به رگ ها نقش دارد و از حاملین فاکتور هشت انعقادی نیز محسوب می شود.

برخی مطالعات نشان می دهند که دارندگان گروه خونی O کمتر به کرونا مبتلا می شوند و اگر هم مبتلا شوند کمتر حالشان وخیم شده و کمتر هم جانشان را از دست می دهند.

مطالعات سالیان گذشته نشان داده بودند که میزان فاکتور فون ویلبراند در دارندگان گروه خونی O کمتر است. همچنین ADAMTS 13 که تجزیه کننده یعنی بعبارتی کاهنده فاکتور فون ویلبراند است در دارندگان گروه خونی O سریع تر عمل می کند.

علاوه بر این ها میزان بستری شدن در بیمارستان و همچنین مرگ و میر ناشی از کرونا در سیاهپوستان بیش از سفید پوستان بوده و می دانیم که میزان فاکتور فون ویلبراند در سیاهپوستان بیشتر است.

آیا همه این پدیده ها تضادفا با هم جور در آمده اند یا واقعا می توان این فرضیه را مطرح کرد که میزان فاکتور فون ویلبراند با میزان ترومبوزهای عروقی و مرگ و میر ناشی از کرونا مستقیما ارتباط دارد؟

قابل توجه اینکه تجویز داروهای ضدانعقادی (مانند هپارین با وزن مولکولی کم ) میزان مرگ و میر را در برخی بیماران کرونایی کاهش می دهد.

آیا موارد فوق قطعاتی از پازلی هستند که کنار هم گذاشتن آنها ما را به فهم بهتر از چگونگی عملکرد ویروس کووید 19 نزدیک می کند یا تحقیقات آینده نشان خواهد داد که جور شدن قطعات در این پازل اتفاقی بوده و قضیه به این سادگی هم نیست؟ باید منتظر بود و دید!

منابع :

1 - Massimo Cugno, Alberto Tedeschi, Autoantibodies (Third Edition), 2014

2 - Tang N, Bai H, Chen X, Gong J, Li D, Sun Z. Anticoagulant treatment is associated with decreased mortality in severe coronavirus disease 2019 patients with coagulopathy. J Thromb Haemost. 2020;18:10941099

3 - Loscalzo J. Oxidative stress in endothelial cell dysfunction and thrombosis. Pathophysiology of Haemostasis and Thrombosis, 01 Sep 2002

4 -.Robert Escher, Neal Breakey, Bernhard Lämmle. Severe COVID-19 infection associated with endothelial activation April 15, 2020

5 - Luiza Rusu, Richard D Minshall. Endothelial Cell von Willebrand Factor Secretion in Health and Cardiovascular Disease In book: Endothelial Dysfunction - Old Concepts and New Challenges. October 2018

6 - Jiao Zhao and colleagues, Relationship between the ABO Blood Group and the COVID-19 Susceptibility, March 2020

7 - Massimo Franchini and colleagues, Relationship between ABO blood group and von Willebrand factor levels: from biology to clinical implications, 2007 Sep 25

8 - COVID-19 in Racial and Ethnic Minority Groups, CDC