بیماری پرمویی در زنان

شبکه اطلاع رسانی پزشک آن لاین [ پرتال اطلاع رساني ]آدرس وب سایت : www.pezeshkonline.ir

Hypertrichosis

پرمویی (Hypertrichosis) یا هایپرتریکوز به رویش بیش از حد موهای بدن به هر دلیلی گفته میشود. دو گروه کلی پرمویی وجود دارد پرمویی منتشر (در تمام بدن) و پرمویی موضعی. پرمویی میتواند مادرزادی باشد یا اکتسابی (مثلاً ناشی از تومورها یا عوارض دارویی). گاه پرمویی فقط موجب افزایش موهای آندروژنیک میشود.
موهای صورت یک خانم به طور طبیعی باید کمرنگ و نازک بوده و به آسانی قابل دیدن نباشند. اگر در صورت موهای ضخیم و سیاه با الگوی مردانه (خصوصاً در محل ریش و سبیل) رشد کند، یا اگر در مدت زمان کوتاهی رشد سریع مو در بدن به وجود آید، مراجعه به پزشک حتمی است و باید توجه داشت که این مشکل علاوه براینکه روی ظاهر شخص اثر میگذارد، ممکن است مشکلات درونی فراوانی را نیز ایجاد کند. بنابراین نباید آن را دست کم گرفت. پرموئی در واقع عبارت از رویش مو در آن قسمت از بدن خانمها که در حالت طبیعی فاقد مو بوده و یا میزان موی این قسمتها حداقل است. بعنوان مثال رویش مو در ناحیه صورت و سینه خانمها پرموئی تلقی می شود.

البته باید توجه داشت که الگوی طبیعی رشد مو بر اساس زمینه نژادی بسیار متفاوت است. مثلاً سفید پوستان موهای صورتی بیشتری نسبت به سیاه پوستان و نژاد زرد دارند و زنان مدیترانه ای به طور طبیعی موهای بیشتری نسبت به زنان شمال اروپا دارند. علت ایجاد این بیماری در خانمها این است که پیازهای مو توسط تستوسترون یا سایر آندروژنها (هورمونهای مردانه) دچار تحریک بیش از حد می شوند. آندروژنها برجستهترین هورمون جنسی در مردان هستندو درخانمها به طور طبیعی معمولاً سطح کمی از این هورمونهای مردانه وجوددارد اما گاهی به عللی این هورمونها به طور غیر طبیعی افزایش مییابند و منجر به ازدیاد رشد مو میشوند. هیرسوتیسم گاهی در حضور سطح طبیعی هورمونها نیز رخ می دهد که در این مورد معمولاًحساسیت گیرندههای پوست آن نواحی، نسبت به تستوسترون افزایش یافته است.

علائم
شایع ترین علامت، رویش موی زبر و خشن در نقاطی از بدن است که در حالت طبیعی نباید دارای مو باشند. وقتی میزان هورمونهای مردانه در یک خانم بالا باشد، علاوه بر پر موئی ممکن است سبب علائم زیر نیز می شود:
- کلفت شدن صدا
- طاسی
- افزایش جوش های بدن
- کاهش اندازه سینه ها
- افزایش اندازه کلیتوریس
- افزایش توده عضلات بدن و ایجاد حالت مردانه در عضلات

خانمها در موارد زیر باید نسبت به مشاوره با پزشک متخصص اقدام نمایند :
- رویش سریع مو در نواحی زیر: لب فوقانی، گونه ها، چانه، قسمت وسط سینه، قسمت داخلی کشاله ران و قسمت تحتانی پشت.
- رویش موی زاید همراه با پریودهای نامنظم
- ایجاد ظاهر و حالت مردانه مثل، افزایش توده عظلانی، کلفت شدن صدا، طاسی و کاهش اندازه سینه ها
- رشد موهای زاید که با مصرف داروی بخصوصی تشدید می شوند.
خانمهائی که به سن یائسگی نزدیک می شوند و در سالهای اول دوران یائسگی، ممکن است مبتلا به رویش مو در ناحیه چانه و صورت گردند، ولی این حالت پرموئی (Hirsutism) تلقی نمی شود. پزشک می تواند این حالت را از پرموئی مرضی افتراق دهد.

علل
تا موقع بلوغ بدن یک خانم از موهای ظریف بی رنگ پوشانده شده است. با بلوغ جنسی دختر، هورمونهای مردانه سبب می شوند که این موها در نواحی بخصوصی از بدن حالت ضخیم تر و خشن تر بخود گرفته و از بی رنگ بودن خارج شوند. پرموئی موقعی ایجاد می شود که یا میزان هورمونهای مردانه بدن افزایش می یابند و یا اینکه حساسیت ریشه های مو به هورمونهای مردانه افزایش می یابد. حدود ۵۰ درصد خانمهای مبتلا به پرموئی خفیف، دارای هورمونهای مردانه افزایش یافته هستند. اگر پرموئی شدید باشد علت آن افزایش هورمونهای مردانه بدن است.

در موارد زیر میزان هورمونهای مردانه در بدن خانمها افزایش می یابند :
- سندرم تخمدان پلی کیستیک : در این بیماری کیستهای متعدد و فراوان هر دو تخمدان را فرا می گیرند. خانمها نباید این بیماری را با کیست ساده تخمدان اشتباه بکنند. در سندرم تخمدان پلی کیستیک یک عدم تعادل هورمونی در بدن خانم ایجاد می شود و علاوه از پرموئی (Hirsutism) ممکن است علائم و نشانه های زیر نیز دیده شوند: چاقی، پریودهای نامنظم و ناباروری. شایعترین علت قابل تشخیص پرموئی همین بیماری سندرم تخمدان پلی کیستیک است.

- پر کاری غده فوق کلیه : در پر کاری غده فوق کلیه میزان هورمون کورتیزول خون افزایش می یابد. در پر کاری غده فوق کلیه این غده ها شروع به تولید مقادیر زیادی هورمون کورتیزول می کنند. گاهاً فرد بنا به عللی مقدار زیادی هورمون کورتیزول (همان کورتون) مصرف می کند، که باز همان عوارض را خواهد داشت.

- سرطان ها : بندرت یک توده مترشحه هورمون مردانه در تخمدان یا غده فوق کلیه ایجاد می شود و مقادیر زیادی هورمون مردانه تولید می کند.

- مصرف بعضی از داروها : مصرف تعدادی از داروها سبب افزایش هورمونهای مردانه در بدن می شود، یکی از آنها دانازول است که برای درمان آندومتریوز در خانمها تجویز می شود.

- چاقی : در خانمهای چاق استروژن در بافت چربی تبدیل به آندروژن یا هورمون مردانه می شود.
گاهی یک خانمی دارای پرموئی است (Hirsutism)، ولی پریود وی منظم بوده و میزان هورمونهای مردانه خون نیز طبیعی است که به آن “پر موئی بعلت نامعلوم” گفته می شود. این نوع پرموئی در بعضی از نژادها بیشتر دیده می شود، مثل افرادی که در ناحیه مدیترانه، خاورمیانه و آسیای جنوبی زندگی می کنند.

از جمله عواملی که خطر ایجاد پرموئی در خانمها را افزایش می دهند عبارتند از :
- سابقه فامیلی : بعضی از بیماریها مثل سندرم تخمدان پلی کیستیک زمینه ارثی دارند و اگر خانمی مادر و یا خواهرش مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک باشد، شانس ایجاد این بیماری در وی بیشتر از موارد عادی خواهد بود.
- نژاد : شانس خانمهای ساکن در منطقه مدیترانه، خاورمیانه و آسیای جنوبی برای ابتلا به پرموئی بیشتر است.

تشخيص
تشخیص این بیماری با اخذ شرح حال شروع می شود. شروع علائم، سابقه فامیلی، چگونگی پریود و مصرف هر گونه دارو کمک کننده است. تشخیص علت پرموئی گاهاً مشکل است. برای تشخیص از مجموعه ای از اقدامات پاراکلینیک زیر استفاده می شود:
- آزمایش خون که در آن انواع بخصوصی از هورمونهای مردانه اندازه گیری می شوند.
- سونوگرافی از تخمدانها و غدد فوق کلیه
- در صورت نیاز بررسی غدد فوق کلیه توسط CT اسکن

درمان
برای درمان پرموئی (Hirsutism) از مجموعه ای از سه روش مراقبت توسط خود فرد، حذف موهای زائد و تجویز دارو استفاده می شود.برای حذف موهای زائد بدن دو روش عمده بکار می روند:
الکترولیز : در این روش یک سوزن در ریشه مو فروبرده شده و با یک جریان الکتریکی ریشه مو را از بین می برند. با الکترولیز موهای زائد بطور دائمی از بین برده می شوند، ولی آن یک روش دردناک است. گاهاً پوست نواحی الکترولیز شده روشن تر یا تیره تر از پوست ناحیه مجاور می شود.
لیزر درمانی : در این روش اشعه لیزر از پوست عبور داده می شود تا ریشه های مو را از بین ببرد. بستگی به وسعت ناحیه مبتلا جلسات درمانی از چند دقیقه تا چند ساعت طول می کشند. بعد از لیزر درمانی، ناحیه مذبور مدتها قرمز رنگ و متورم خواهد بود، ضمن اينكه احتمال گذاشتن اسكار ناشى از سوزاندن همزمان پوست نيز وجود دارد .

دارو درمانی شامل موارد زیر است:
- استفاده از قرصهای ضد حاملگی: قرصهای ضد حاملگی بعلت داشتن استروژن و پروژسترون، تولید هورمون مردانه توسط تخمدان را مهار می کنند. ولی آن در خانمهائی قابل استفاده است که نمی خواهند حامله شوند.
- داروهای ضد هورمون مردانه: هورمونهای مردانه جهت تاثیر گذاری باید به گیرنده های خود در سلولها متصل شوند. این داروها از اتصال هورمونهای مردانه به گیرنده های خود و یا تولید تستوسترون جلوگیری می کنند. چون این داروها سبب نقص تکاملی در جنین می شوند، خانمهائی كه از این داروها استفاده می کنند باید حتماً از روشهای مؤثر جلوگیری از حاملگی استفاده نمایند.
- استفاده از کرمهای موضعی: یک کرم موضعی موثر وجود دارد که بخصوص موهای زائد صورت در خانمها را از بین می برد. این کرم از رشد موهای جدید جلوگیری می کند ولی سبب از بین رفتن موهای موجود نمی شود.
بعد از شروع درمان معمولاً یک ماه طول می کشد تا شما اثرات درمانی را مشاهده کنید. توصیه می شود قبل از اضافه کردن دارو و یا تغییر آن، حداقل شش ماه منتظر شوید.در پايان بايد گفت بهترين روش براى از بين بردن پرمويى پس از كنترل هورمونها در صورت نياز ، ليزر است . در مقالات قبلى توضيحات مفيدى در رابطه با خذف موهاى زائد با ليزر داده شده است .