روان گسیختگی یا اسکیزوفرنی یا شیزوفرنی یک اختلال روانی است که مشخصه آن از کار افتادگی فرایندهای فکری و پاسخگویی عاطفی ضعیف میباشد.این بیماری معمولاً خود را به صورت توهم شنیداری ، توهم های جنون آمیز یا عجیب و غریب ، یا تکلم و تفکر آشفته نشان میدهد، و با اختلال در عملکرد اجتماعی یا شغلی قابل توجهی همراه است. شروع علائم معمولاً در دوران نوجوانی رخ میدهد، با یک شیوع در طول زندگی جهانی در حدود 0.3 درصد
به نظر میرسد ژنتیک ، محیط اولیه ، نوروبیولوژی ، و فرایندهای روانی و اجتماعی از عوامل مهم مؤثر باشند ، به نظر میرسد برخی از مواد مخدر تفریحی و داروها باعث ایجاد یا بدتر شدن علایم میشوند. پژوهش حاضر بر روی نقش نوروبیولوژی متمرکز شده است، اگر چه هیچ علت ارگانیک مجزایی یافت نشد. ترکیب بسیار محتمل علائم بحثهایی را در مورد اینکه آیا تشخیص نشان دهنده یک اختلال واحد است یا تعدادی از سندرمهای گسسته، بر انگیخته شده است
علائم فرد مبتلا به اسکیزوفرنی ممکن است دچار توهمهایی شود (که اغلب به صورت شنیدن صداها گزارش شده است)، خیالات (اغلب عجیب و غریب یا سرکوب گرانه در طبیعت) و آشفتگی فکری و کلامی میباشند. مورد دوم ممکن است از از دست دادن قطار اندیشه، تا جملات با اتصال نامنظم در معنی، تا تناقض شناخته شده به عنوان آشفته گویی در موارد حاد متغیر باشد. گوشه گیری اجتماعی، نامرتبی لباس و بهداشت، و از دست دادن انگیزه و قضاوت تماماً موارد عادی موجود در اسکیزوفرنی میباشند.اغلب الگوی قابل مشاهدهای از مشکل عاطفی وجود دارد، برای مثال عدم پاسخگویی به محرکات. اختلال در شناخت اجتماعی با اسکیزوفرنی مرتبط است.همچنین علائم پارانویا ، انزوای اجتماعی به طور معمول اتفاق میافتد.همچنین معمولاً مشکلات در کار و حافظه بلند مدت، توجه، عملکرد اجرایی، و سرعت پردازش رخ میدهد. در یک زیرگروه غیر معمول، فرد ممکن است تا حد زیادی ساکت باشد، در وضعیتهای حرکتی عجیب و غریب، یا در جلوههای بی موردی از اضطراب قرار بگیرد، که همه اینها نشانههایی از جنون جوانی میباشند.
چگونه با بیمار اسکیزوفرنی رفتار کنیم ؟
قبل از هر چیز باید بدانید هرگونه تغییر رفتار در اطرافیانتان را اسکیزوفرنی تلقی نکنید، حتی اگر برخی از علایم ذکر شده را در خانواده خود مشاهده کردید، قضاوت نکنید. چون ممکن است تنها یک افسردگی ساده یا ناشی از یک بیماری جسمی باشد که عملکرد فرد را تحت تاثیر قرار داده است. اگر خانواده متوجه تغییر رفتار در نوجوان یا همسر خود شد به گونه ای که با خودش حرف می زند، گوشه گیر و عملکردش مختل شده است باید حتما به روان پزشک مراجعه کنند تا آموزش های لازم را به آنها بدهد و به آنها بیاموزد که چه اقداماتی علایم بیمار را شدت یا کاهش می دهد. اما اگر اطرافیان بیمار مدام شروع به انتقاد و اعتراض کنند که چرا با خودت حرف می زنی، چرا با ما غذا نمی خوری، چرا با خودت می خندی و… با این کارشان در واقع عصبانیت و پرخاش زمان بروز بیماری را جلو می اندازند. بنابراین باز هم تاکید می کنیم که در مورد بیمار دچار اسکیزوفرنی قضاوت نکنید و با مشاهده تغییر رفتار اطرافیانتان به گونه ای که در بالا بیان شد، به جای اعتراض و انتقاد به روان پزشک مراجعه کنید.بیماری اسکیزوفرنی مزمن است و مراجعه دیرهنگام به روانپزشک احتمال بهبودی را کاهش می دهد، یادآوری می کند: خانواده ها به محض مشاهده هر گونه اختلال های روانی غیرمعمول در رفتارهای نوجوانان، باید آنان را نزد روانپزشک ببرند.
درمان بیماری
هر چه درمان بیماران سریع تر آغاز شود، امکان بهبود کامل آنان بیشتر می شود. امروزه با توجه به وجود داروهای مؤثر ضد روان پریشی فقط بیست و پنج درصد بیماران سرانجام نامناسب پیدا می کنند. اگر حمله حاد اسکیزوفرنی سریع تشخیص داده شود و به فوریت درمان گردد از مرگ یاخته های مغزی جلوگیری می شود.مرگ یاخته های مغزی موجب بی تأثیر شدن درمان دارویی خواهد شد.
وظایف خانواده بیمار
- به رسمیت شناختن بیماری در عضو خانواده
- حفظ آرامش در محیط خانه و پرهیز از خرده گیری ها و سرزنش های ناموجه
- همکاری در درمان بیمار
- شناخت نشانه های بیماری و زیر نظر گرفتن وضعیت بیمار و تماس به موقع و سریع با پزشک