فیزیوتراپی ، درمانی غیر دارویی است. این روش درمانی در بسیاری از مشکلات جسمانی کاربرد فراوان دارد. ازجمله موارد کاربرد این روش می توان به فیزیوتراپی پس از جراحی قلب، ارتوپدی، جراحی زنان و زایمان، جراحی های مغز و اعصاب، بیماری های مغز و اعصاب، پوست، کودکان معلول و… اشاره کرد. در فیزیوتراپی هدف بالا بردن عملکرد جسمانی است. فیزیوتراپیست در این رشته به عنوان درمانگر شناخته می شود.

دانش فیریوتراپیست براساس شناخت آناتومی بدن و فیزیولوژی حرکت است. فیزیوتراپی به عنوان یک رشته بالینی که با استفاده از امکاناتی مانند مدالیتهها ، درمانهای دستی تمرینات بدنی گروههای گوناگون بیماری و ناتوانیها را درمان میکند. این رشته همچنین با شناسایی گروههای خاص افراد اقدام به پیشگیری از بیماریها و غربالگری ناتوانیها می کند.

فیزیوتراپی به شناسایی و افزایش پتانسیلهای حرکتی برای بهبود، پیشگیری ، درمان و ناتوانی، میپردازد. فیزیوتراپی شامل اثرات متقابل فیزیوتراپیست، بیمار و خانواده آنهـا یا سایر افرادی است که از بیمار مراقبت میکنند، بر یکدیگر است، تا بتوانند پتانسیلهای حرکتی بیمار را ارزیابی کرده و در ایجاد اهداف مورد نظر با استفاده از دانش و مهارتهای ممتاز فیزیوتراپیست به توافق برسند.

دیدگاه منحصر به فرد فیزیوتراپیست از بدن و نیازها و پتانسیلهای حرکتی آن برای رسیدن به تشخیص و استراتژی درمانی نقش اساسی دارد و تثبیت کننده هر موقعیتی است که در آن خدمات ارایه میشود. این شرایط با توجه به هدف فیزیوتراپی در بهبود سلامت، پیشگیری، درمان و بازتوانی، متغیر است.
فیزیوتراپی دارای دورههای تخصصی خاص خود است. مهم ترین آنها عبارتند از : طب سوزنی، کودکان، بهداشت زنان، ارتوپدی، سالمندی، نورولوژی، طب ورزش.

ماهیت فرایندهای فیزیوتراپی

فیزیوتراپی، عملی است که تنها توسط یا با هدایت و نظارت یک فیزیوتراپیست صورت میگیرد و شامل : بررسی، تشخیص، برنامه ریزی درمانی، مداخله و ارزیابی است. همچنین ویژگیهای فیزیوتراپی به سه دیدگاه بیمار نگر(Holistic) غیر تهاجمی و دیدگاه سلامت نگر تقسیم می شود.

بررسی ( Assessment )

شــامـل معـاینـه انفـرادی و گـروهـی نقـصهـای بـالقـوه یـا بـالفعـل، محـدودیـتهـای عملکردی، ناتواناییها، یا سایر مشکلاتی که توسط گرفتن تاریخچه، غربالگری و همچنین با استفاده از آزمایشهای خاص و اندازه گیری و ارزیابی نتایج معاینات از طریق آنالیز آن ها در چارچوب یک فرایند منطقی بالینی میتوان به آن پی برد.

تشخیص ( Diagnosis )

از معاینات و ارزیابی آن ها به دست میآید و بیانگر نتیجه حاصل از فرایند منطقی بـالـیـنـی اسـت. تـشـخـیـص مـمـکـن اسـت بـه صورت نقص حرکتی بیان شود یا شامل دستههای گوناگونی از آسیبها، محدودیتهای حرکتی، تواناییها، ناتواناییها یا سندرمها باشد.

برنامه ریزی ( Planning )

برنامه ریزی با تعیین نیاز به مداخله آغاز میشود و معمولا به ایجاد برنامهای برای مداخله ختم میشود که شامل اهداف نهایی قابل اندازه گیری که با خانواده بیمار یا فردی که از وی مراقبت میکند، قابل بحث است.

مداخله ( Intervention )

مداخله ها انجام میشوند و برای رسیدن به اهداف توافق شده تغییر مییابند و میتواند شامل: درمان با دست، بهبود حرکتی، استفاده از وسایل فیزیکی، مکانیکی و الـکتریکی-درمانی، آموزش عملکرد، فراهم کردن وسایل کمکی و نحوه استفاده از آنها، راهنمایی و ارائه مشورت به بیمار، مستند سازی، هماهنگی و ارتباطات باشد. مـداخـلات هـمـچـنـیـن مـمـکن است با هدف پیشگیری از آسیبها، محدودیتهای حرکتی، ناتوانیها یا صدمات صورت گیرند که در این صورت شامل بهبود و حفظ سلامتی، کیفیت زندگی و توانایی در تمام سنین و جمعیتها است.

ارزیابی ( Evaluation )

ارزیابی مستلزم انجام دوباره معاینات با هدف ارزیابی نتایج حاصل است.

کاردرمانی در ارتوپدی

کاردرمانی بعنوان یکی از رشته های توانبخشی علاوه بر کاربر روی بیماران نورولوژیک مانند کودکان فلج مغزی، ضایعات نخاعی، ضربه مغزی MSC ، پارکنیسون،… در درمان ارتوپدیک نیز شیوه های درمانی کارآرایی دارد که بطور خلاصه به بررسی گروهی از این ضایعات و درمان آنها می پردازیم.

۱-ضایعات شانه ، بیماری های ( شانه یخی ) FROZEN SHOULDER و پروتکل های توانبخشی در آن :

اقدامات درمانی زودهنگام ( مرحله حاد): تخفیف درد از طریق بکارگیری یخ، حرارت سطحی، حفظ دامنه حرکتی، شروع دامنه حرکتی کمکی از طریق تمرینات کودمن، موبیلیزاسیون، WARMING حرکات پاندولی، حرکات مختلف دو طرفه اندام فوقانی، پیشگیری از کیفوز و PROTRACTION کمربند شانه ای، انجام تمرینات ایزومتریک تقویت کننده عضلات روتاتورکاف بدلیل این که تمرینات ایزو متریک ایجاد درد و مهار رفلکسی می کند.

درمان مرحله مزمن :

• استفاده از مدالیته گرمایی
• تمرینات کششی روی عضلات به خارج چرخاننده و خم کننده شانه
• تمرینات تقویتی در محدوده دامنه حرکتی بدست آمده: ابتدا flex تقویت می گردد و سپس بقیه حرکات، و سپس در مرحله دوم تمرینات کششی عضلات به داخل چرخاننده شانه و سپس تقویت آن وارد برنامه درمانی می شود.

۲-پروتکل های توانبخشی در سندرم سوپرا اسپایناتوس “ IM Pingemest syndrome “ :

• توصیه به بیمار در استفاده مناسب از اندام مانند پرهیز از تمرینات مکرربالا آوردن بازو
• تقویت عضلات گرفتار
• ماساژ فریکشن جهت پر خون شدن ناحیه و التیام آن و متحرک ساختن اسکار
• انجام تمرینات تقویتی بدون درد ایزومتریک بخصوص سوپرااسپایناتوس و دلتویید قدامی
• انجام تمرینات کششی در وضعیتی که بازو به بدن چسبیده باشد
• Shrug shouder و push up در Abdvction 90 درجه و flexion 90 درجه آرنج

۳- التهاب تاندون های شانه:

• درمان در شرایط حاد: ماساژ یخ هر دو ساعت یکبار
• استراحت در وضعیت ۴۵ درجه ابداکسیون تا جریان خون در ساختارهای مفصل گلنوهومرال افزایش یابد
• ماساژ فریکشن عرضی آرام تمرینات حفظ دامنه حرکتی اکتیو و پسیو
• تمرینات تقویتی رو تاتور داخلی و خارجی به تدریج تقویت دلتویید خلفی، تمرینات در زنجیر بسته جهت ثبات اسکاپولا

درمان در شرایط مزمن:

- مدالیته های گرمایی قبل ازفعالیت و سرما بعد از فعالیت ماساژ فریکشن عمقی کشش، بخصوص ساختارهای مفصلی خلفی اولتراسوند

آموزش به منظور پیشگیری از عود :

تمرین برنامه پیشرونده ایزوکینتیک و وزنه های آزاد به منظور افزایش قدرت و تحمل در عضلات روتاتورکاف و ثابت کننده های اسکاپولا تمرینات وضعیتی به منظور افزایش فضای گلنوهومدال استفاده از تمرینات انفرادی جهت رفع ضعف عضلات خاص و استفاده از تمرینات الگویی برای حرکات ترکیبی

درمان پس از جراحی رفع فشار :

روز دوم : تمرینات پاندولی برای حفظ دامنه حرکتی پاسیو- تحریک الکتریکی برای کنترل درد- یخ- تمرینات اسکاپولار وضعیتی- به تدریج تمرینات کمکی اکتیو(wall walling )- تمرینات تقویتی از هفته سوم

پارگی روتاتور کاف:

آموزش بیمار به طور شفاهی، کتبی و عملکردی قبل از جراحی حایز اهمیت است.

نکات آموزشی

۱-بیمار باید فعال بماند اما نه بیش از اندازه
۲-دامنه حرکتی پاسیو در مراحل اولیه حرکت حایز اهمیت است
۳-درد و اسپاسم باید کاهش یافته و حرکت کامل پاسیو بدون درد از طرق زیر حاصل گردد:

-استفاده از یخ و حرارت
-استفاده از بالش ابداکسیون برای نشستن و خوابیدن
-استفاده از فلکسیون پاسیو شانه با کمک یا توسط سیستم های قرقره ای
-استفاده از ماساژ فریکشن در بطن عضلات سوپراسپایناتوس و اینفرااسپایناتوس به منظور افزایش گردش خون

تشریح نمودن راستای وضعیتی و اهمیت ثبات اسکاپولا :

-تأکید بر نوسان باز و حین راه رفتن
-تأکید بر نشست و برخاست به طور مستقیم و اجتناب از وضعیت خمیده
-تمرین اندام فوقانی در جهت دراز کردن دست به طرف بالا، پایین، کنار و جلوی بدن
-تمرین تغییر وضعیت از نشسته به ایستاده، غلطیدن و واکنش های حمایتی

نسخه اصلی مطلب کاربرد فیزیوتراپی و کاردرمانی چیست؟ را در سایت دکتر بیژن فروغ بخوانید.

---