ارتباط تغذیه با کم خونی ، بیماری های پوستی و تنفسی

شهزاد محمدیان [ متخصص تغذیه ورزشی از استرالیا ]آدرس وب سایت : www.armitaclinic.ir
آدرس مطب : شهرک غرب بلوار فرحزادی تقاطع دریا خ نورانی پلاک 19 طبقه سوم تلفن مطب : 22366770 - 021

فراوان ترین نوع کم خونی در کودکان و نوجوانان، کم خونی فقر آهن می باشد. وجود این بیماری در سنین 6 ماهگی تا 2 سالگی و همچنین در دوران جهش رشد نوجوانی بیشتر به دلیل کمبود دریافت آهن از طریق مواد غذایی نسبت به مقادیر مورد نیاز بدن می باشد و در سایر سنین بایستی ابتدا از دست دادن خون مخفی از بدن را در نظر داشت تا کمبود غذایی. بنابراین مواد غذایی که مقادیری آهن برای بدن تامین می کنند و درمان کم خونی باید زیر نظر پزشک انجام شود.

کم خونی فقر آهن باعث خستگی زودرس، کمبود انرژی، عدم تمرکز، ضعف، نفس نفس زدن، تپش قلب، کاهش حافظه، کاهش آستانه درد، اختلال سیستم ایمنی، شکنندگی ناخن ها، التهاب زبان و علائمی از این قبیل می شود.از انجا که کم خونی چندین نوع مختلف دارد، ضروری است قبل از انجام هر نوع درمانی از جمله مصرف موادغذایی، بایستی در جستجوی علت بروز کم خونی باشیم. بعضی از انواع کم خونی نیازی به هیچ گونه درمان ندارند، و تجویز آهن اضافی حتی ممکن است برای این کم خونی ها مضر باشد. قبل از هرگونه توصیه غذایی یا دارویی ، باید علت کم خونی مشخص شده باشد.

غذاهای مفید برای رقع کمبود آهن
- گوشت قرمز: دارای آهن " هم" است که بسیار راحت تر از آهن "غیرهم" موجود در سبزیجات و سایر منابع گیاهی، توسط بدن جذب می شود به طور میانگین بدن 10 درصد آهن موجود در غذا را جذب می کند اما با وجود مواد غذایی حاوی آهن هم، این میزان تا 30 درصد افزایش می یابد.
- مرغ و ماهی نیز حاوی آهن هستند. ماهی های چرب مانند قزل آلا، تن و ساردین علاوه بر دارا بودن اسیدهای چرب بسیار مفید، دارای آهن هم نیز می باشند.

- حبوبات به ویژه لوبیا و عدس دارای آهن غیرهم هستند.
- علاوه بر آهن، غلات دارای ویتامین B12واسید فولیک هستند که در پیشگیری از برخی کم خونی ها مفید واقع می شوند.
- انجیر، آلو و زردآلوی خشک شده، کشمش، مغزها(آجیل آلات) و دانه های روغنی حاوی مقادیر مناسبی آهن می باشند.
- سبزی ها و میوه ها به دلیل داشتن ویتامین Cباعث افزایش جذب آهن غیرهم می شوند. توصیه می شود همراه با هروعده غذایی، 25 میلی گرم ویتامین Cاز طریق میوه جات و سبزیجات مصرف شود.

مواد غذایی نامناسب
- چای و قهوه به دلیل داشتن ترکیبات فنولیک، مانع جذب آهن غیرهم می شوند .تانین موجود در چای نیز اثرات مشابه دارد لذا این مواد نباید در فواصل نزدیک به وعده های غذایی اصلی مصرف شوند.
- شیر، پنیر، ماست و سایر فرآورده های لبنی، سرشار از کلسیم هستند که میزان آهن قابل جذب برای بدن را کاهش می دهند بنابراین باید از خوردن لبنیات همراه با غذاهای دارای آهن خودداری شود. به عنوان مثال ماست نباید همراه با غذا بلکه باید در فواصل وعده های اصلی غذا مصرف شود .
- فیتات موجود در غلات سبوس دار، و اسید اگزالیک موجود در ریواس و برخی نوشابه های گازدار نیز جذب آهن را کاهش می دهند.

رژیم غذایی و پوست
ضخامت پوست در نقاط مختلف بدن از 5/1 تا 4 میلیمتر متغیر است، پوست توانایی ترمیم خود را دارد و به دلیل داشتن تعداد زیادی پایانه های عصب و رگ های خونی در لایه داخلی، نسبت به گرما، نور و تماس بسیار حساس است . ظاهر پوست بنابر وضعیت سلامتی و ذهنی شخص متفاوت است و ممکن است علائم طیف وسیعی از اختلالات را آشکار سازد.

تحقیقات در مورد وضعیت پوست نشان می دهد که رژیم غذایی نقش مهمی در حفظ سلامت پوست دارد.علائم بیماری پسوریازیز ممکن است با افزایش مصرف اسیدهای چرب ضروری کاهش یابد. کمبود برخی مواد مغذی ممکن است باعث خشکی پوست و بهبود ناقص زخم ها شود، برخی حساسیت های غذایی ممکن است باعث تشدید اگزما شود.برخی مواد غذایی می توانند به روند بهبودی زخمها یا سوختگی های پوست کمک کنند.

مواد غذایی مفید برای ترمیم سوختگی
- مرغ، تخم مرغ و شیر، پروتئین مورد نیاز در طول فرآیند بهبودی را جایگزین می کنند.
- میوه جات و سبزیجات به ویژه مرکبات ، انبه و فلفل دلمه ای دارای ویتامین Cهستند که برای کلاژن و پوست جدید لازم است.
- جوانه گندم سرشار از ویتامین Eو روی است که به بهبود زخم ها کمک می کند.

- مواد غذایی دارای روی باعث سرعت بخشیدن به فرآیند بهبود سوختگی ها می شوند.
- مصرف مواد غذایی دارای بتاکاروتن در بهبودی زخم موثر است.
- ماهی های چرب، تخمه آفتاب گردان خام، تخمه کدو تنبل خام و دانه کنجد دارای اسیدهای چرب مفید برای ترمیم سوختگی هستند.

مواد غذایی مفید برای بهبود زخم ها
تغذیه ناکافی می تواند به شکل قابل توجهی ترمیم بریدگی ها و سایر زخم ها را به تاخیر اندازد، و در مواردی چون زخم ناشی از خوابیدن در بستر، رژیم غذایی ناکافی می تواند باعث ایجاد زخم های جدید شود.

- گوشت، مرغ، ماهی و فرآورده های لبنی منابع سرشار از پروتئین هستند که برای تشکیل پادتن ها به منظور مبارزه با التهاب مورد نیاز می باشند.
- مواد غذایی حاوی ویتامین Aمانند جیگر، زرده تخم مرغ و هویج برای کمک به ترمیم زخم ها مفید می باشند.

- مواد حاوی روی در سرعت بخشیدن به ترمیم زخم کمک می کنند . کمبود روی جمع شدن و بهبودی زخم ها را به تاخیر می اندازد.
- گوشت قرمز، مغزها ( آجیل) و دانه های روغنی دارای آهن هستند که برای تولید مجدد سلول ها ضروری است.

- مرکبات، توت فرنگی و گیاهان دارای برگ سبز تیره سرشار از ویتامین Cهستند که وجود آن برای ساخت و فعالیت بافت کلاژن ضروری است.
- آناناس دارای برمولین است که می تواند به بهبود زخم ها کمک کند.

- ماهی های چرب، تخمه آفتابگردان خام، دانه بزرک و کنجد دارای چربی های ضروری هستند که برای ساخت دیواره سلول های جدید مورد نیاز می باشند.
- منابع غذایی سرشار از ویتامین Eمانند جوانه گندم، به بهبود زخم ها کمک می کند.بسیاری بیماری های تنفسی با مواد موجود در رژیم غذایی ارتباط دارند.

تغذیه و دستگاه تنفس
هر سلول بدن برای ادامه فعالیت به اکسیژن نیاز دارد. اکسیژن از طریق دیواره شش ها وارد سرخرگ ها شده و به سرتاسر بدن منتقل می شود و در اکسید کربن، یعنی ماده مضر حاصل از فرآیندهای بدن، از طریق سیاهرگ ها به شش ها وارد شده و از بدن خارج می شود.مطالعات مختلف نشان داده اند که آسم تا حدی به تغییرات غذایی پاسخ می دهد، و همچنین شواهدی وجود دارد که مصرف منظم برخی سبزیجات و میوه ها می تواند خطر ابتلا به سرطان ریه را کاهش دهد.مصرف منظم انواع مختلف مواد مغذی مانند ویتامین Aمی تواند پوشش داخلی دستگاه تنفس را سالم نگه دارد و اسیدهای چرب امگا 3 و امگا 6 باعث حفظ عملکرد سلول ها در دستگاه تنفسی می شوند.

مواد غذایی مفید
- مرکبات: مصرف این میوه جات ، مواد آنتی اکسیدان برای بدن فراهم کرده و برای لایه پوششی دستگاه تنفسی مفید واقع شده و می تواند تا حدی با عوارض ناشی از آلودگی هوا بر دستگاه تنفس مقابله کند. مصرف این میوه ها می تواند برای برخی افراد مبتلا به آسم و سرماخوردگی و افراد سیگاری مفید می باشد.

- ماهی سالمون: این ماهی و سایر ماهی های چرب حاوی انواعی از اسیدهای چرب هستند که باعث کاهش التهاب و افزایش مقاومت نسبت به بیماری های ویروسی می شوند. این مواد غذایی ، برای افراد مبتلا به برونشیت و آسم و همچنین برای افراد سیگاری مفید هستند.

- سیر: دارای خواص ضدویروسی و ضد میکروبی است و به کاهش ابتلا به عفونت های تنفسی کمک می کند. سیر حاوی آلیسین، آهن و روی است به پیشگیری از سرماخوردگی و آنفلوانزا کمک می کند.

- تخمه آفتابگردان خام: حاوی ویتامین Eاست و می تواند میزان آنتی اکسیدان مایع موجود در حبابچه های تنفسی شش ها را افزایش داده و فعالیت رادیکال های آزاد ناشی از آلودگی هوا را کاهش دهد.مصرف منظم آن می تواند به پیشگیری از سرطان ریه کمک کند.

- انبه: حاوی بتاکاروتن است که در بدن به ویتامین Aتبدیل شده و می تواند در کاهش ابتلای فرد به عفونت های مکرر تنفسی کمک کند. به ویژه برای کودکان و افراد مسن، افراد سیگاری و افرادی که در معرض دود سیگار قرار می گیرند مفید واقع می شوند.
- شیر و لبنیات: به دلیل دارا بودن اسیدهای آمینه لازم برای مقابله بدن با عفونت، برای انواع عفونت های ویروسی یا میکروبی دستگاه تنفسی مفید واقع می شود .

- فلفل دلمه ای: حاوی ویتامین Cاست و می تواند میزان آنتی اکسیدان موجود در راه های هوایی را افزایش داده به مقابله و با عوارض آلودگی هوا کمک کند.
مواد غذایی نامناسب
- تخم مرغ: تخم مرغ در برخی کودکان کم سن و سال و همچنین در برخی بزرگسالان باعث تحریک شروع حملات تنگی نفس می شود، اگر تخم مرغ چنین اثری ایجاد کند باید به طور موقت از رژیم غذایی حذف شود.

نمک اسید گلوتامیک: امکان دارد این افزودنی طعم دهنده، که به برخی مواد غذایی اضافه می شود، در تحریک شروع حملات تنفسی به ویژه آسم نقش داشته باشد. البته تاکنون شواهد قطعی و روشنی در مورد رابطه بین MSGو ایجاد آسم بدست نیامده است.
- مواد نگهدارنده و افزودنی: شربت مصنوعی پرتقال و غذاهای نارنجی رنگ حاوی رنگ غذایی تارترازین از قبیل نوشابه های گازدار و برخی شیرینی ها ممکن است باعث تحریک بروز حمله تنفسی در افراد مستعد به آسم شود.

- سولفیت که به عنوان یک ماده نگهدارنده به برخی مواد غذایی مانند خشکبار یا میگوی خشک شده اضافه می شود می تواند باعث ایجاد یا تشدید حملات تنگی نفس شود .
- سالیسیلات ها: مطالعات نشان داده اند که این گروه از مواد شیمیایی طبیعی ممکن است همانند آسپرین باعث بروز حملات تنگی نفس به ویژه در کودکان شوند.

افرادی که دچار حساسیت دستگاه تنفس و یا آسم هستند، نباید از داروهای حاوی سالیسیلات ( مانند آسپرین) استفاده کنند چرا که این ماده با تاثیر روی پروستاگلندین باعث افزایش شدت انقباض راه های تنفسی می شود. بسیاری از غذاهای فرآوری شده در کارخانجات صنایع غذایی مانند کنسروها و غذاهای مختلفی مانند شیرین بیان، لوبیا سبز، مخمر، برخی شیرینی ها ، بادام و بادام زمینی ممکن است حاوی این ماده باشند.