سندرم روده تحریک پذیر یا کولیت عصبی یا IBS یک حالت مرضی مزمن میباشد که با اختلال عملکرد روده بزرگ بصورت درد های مبهم و منتشر شکمی و تغیرات دوره ای در عادت اجابت مزاج خود را نشان میدهد . نشانه های کولیت عصبی معمولا در بالغین جوان و از سن 20 سالگی شروع میشود .
مهمترین خصیصه روده تحریک پذیر این است که در مبتلایان به این سندرم هیچگونه نقص و یا اختلال تشریحی در ساختمان روده ها وجود نداشته و از نظر ظاهری روده بزرگ نرمال است . در حقیقت روده بزرگ فقط از نظر کارکردی و حرکات دودی غیر طبیعی ( میوالکتریکال ) اختلال دارد.
ذکر این نکته لازم است که دستگاه گوارش انسان ارتباط تنگاتنگی با حالات عصبی و روانی فرد داشته و اصطلاح کولیت عصبی به این علت برای این سندرم مطرح شده است . لذا بیماران ممکنست سایر مشکلات بدنی ( سوماتیک ) و یا روانی ( پسیکولوژیک ) از قبیل سوء هضم ( دیس پپسی ) سوزش سردل درد قفسه سینه خستگی زودرس- اختلالات ادراری علائم خاص بیماری های زنان اضطراب و یا افسردگی و نوروزیس Neurosis را همزمان بیان نمایند .
باتوجه به نکات فوق برای تشخیص سندرم روده تحریک پذیر بایستی درد و یا ناراحتی مزمن در قسمت پائینی شکم همراه با حداقل دو مورد از موارد زیر وجود داشته باشد .
1- درد پس از دفع مدفوع کاهش یابد .
2- شروع درد همراه با تغیرات در دفعات اجابت مزاج باشد .
3- شروع درد همراه به تغیرات در فرم ظاهری موفوع باشد.
4- اتساع غیر طیعی شکم وجود داشته باشد .
سایر علائمی که بنفع تشخیص سندرم روده تحریک پذیر ذکر میشود شامل : تکرر غیر طبیعی دفع مدفوع بصورت بیش از سه مرتبه اجابت مزاج در روز ویا کمتر از سه مرتبه در هفته غیر طبیعی شدن فرم مدفوع بصورت مدفوع سفت و سنده ای ویا مدفوع شل و آبکی دفع مخاط و بلغم زورپیچ شدن احساس اتساع شکم واحساس وجود آب مواج در روده ها میباشد.
سندرم روده تحریک پذیر در سه فرم بالینی یبوست غالب اسهال غالب و یا دوره های متناوب یبوست و اسهال در بیماران مبتلا نمایان میشود .
در حدود 90 درصد بیماران مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر بیش از دو مورد از علائم فوق را تجربه کرده اند در حالیکه در حداکثر 30 درصد بیماران مبتلا به مشکلات جدی و ارگانیک کولون علائم فوق مشاهده میشود لذا در افراد بالای 60 سال قبل از مطرح نمودن کولیت عصبی بایستی بدقت سایر بیماری های جدی تر کولون از قبیل سرطان و یا کولیت زخمی و یا دیورتیکولوز مد نظرپزشک باشد . هرچند بیش از 20 درصد مراجعان به پزشکان با مشکلات گوارشی در این دسته از بیماری قرار میگیرند اما تعداد زیادی از بیماران مبتلا بدلیل خفیف بودن علائم و نشانه ها هیچگاه جهت درمان به پزشک مراجعه نمی کنند.
از نظر علت شناسی سه مکانیسم بعنوان عامل ایجاد کولیت عصبی مطرح گردیده است که عبارتست از : حرکات دودی غیر طبیعی در فرد مبتلا حالات غیر طبیعی روانی اجتماعی در فرد مبتلا بالا رفتن فشار داخل احشا شکمی در فرد مبتلا .
انجام اقدامات تشخیصی از قبیل آزمایش خون و مدفوع و ادرار رادیوگرافی سیتی اسکن و سیگموئیدسکوپی و کولونوسکوپی فقط برای رد کردن سایر علل جدی تر گوارشی لازم است و در سندرم روده تحریک پذیر همگی آنها در حد نرمال و طبیعی است .
از نظر درمان مجموعه ای از اقدامات حمایتی و رژیم غذائی و روان درمانی و دارو درمانی در این بیماران بایستی در نظر گرفته شود .
در پژوهش انجام شده توسط دکتربهزاد نخعی و همکاران پروتکل درمانی ارائه شده در بیش از 85 درصد بالغین جوان مبتلا به کولیت عصبی در ظرف 3 تا 6 ماه نتیجه مثبت داشته است .
شبکه پزشک آنلاین جزو اولین پایگاه های اطلاع رسانی در حوزه سلامت به زبان فارسی می باشد که مطالب مفید و جدیدی در زمینه های گوناگون از جمله پوست و مو و زیبایی، کنترل درد، طب مکمل و ... در اختیار علاقمندان قرار می دهد.