اگزمای تماسی

شبکه اطلاع رسانی پزشک آن لاین [ پرتال اطلاع رساني ]آدرس وب سایت : www.pezeshkonline.ir

اگزمای تماسی می تواند با دو مكانسيم ايجاد شود:

1. حساسيتی
2. تحريكی

ماده اي كه باعث ايجاد حساسيت پوستي تماسي مي شود بنام ماده حساسيت زا (الرژن) ناميده مي شود. خيلي از مردم نسبت به الرژن ها، واكنسي نشان نمي دهند ولي تعداد كمي از مردم به مرور زمان نسبت به بعضي مواد (كه در تماس قبلي نسبت به آن حساس نبوده اند)، حساس مي شوند. تماس بيشتر موجب پيدايش ضايعات خارش دار مي شود.

موادي از قبيل اسيدها، حلال ها، قلياها و صابون هاي قوي و مواد شوينده معمولا اگزماي تماسي تحريكي ايجاد مي كنند. اين مواد شيميايي آزارنده ها (irritants) ناميده مي شوند. بعضي مواد شيميايي هم ازارنده و هم حساسيت زا هستند.

علائم اگزماي تماسي

در اگزماي تماسي، پوست در محل تماس با ماده حساسيت زا يا آزارنده قرمز و متورم شده و حتي ممكن است تاول بزند. تاول ها ممكن است بتركند و از خود دلمه و پوسته به جا بگذارند. در مراحل بعدي، پوست ممكن است تيره تر شده و حالت چرم مانند و چروكيده به خود بگيرد. افتراق اگزماي تماسي از ساير اگزماها گاهي مشكل است.

يافتن عامل اگزمای تماسی

معمولا متخصص پوست و بيمار درباره موادي كه در خانه و محل كار با پوست شخص تماس مي يابند بحث مي كنند تا عامل حساسيت زا را بيابند. متخصص پوست ممكن است انجام تست حساسيتي ازمايش برچسب (patch test) نيز توصيه كند. اين آزمايش راهي آسان و بي خطر براي تشخيص حساسيت هاي تماسي مي باشد. مقادير ناچيزي از مواد حساسيت زا براي یک مدت (معمولا دو روز) با چسب مخصوص بر روي پوست چسبانده مي شوند و در صورت بروز واكنش، عامل حساسيت زا مشخص خواهد شد. مواد حساسيت زاي شايع شامل نيكل، لاستيك، سيمان، چرم، بعضي داروهاي موضعي، نگاهدارنده هاي موجود در كرم ها و لوازم آرايش، رنگ ها، مواد معطر، پيچك سمي، بلوط سمي و گياهاني از اين قبيل مي باشند.

حساسيت به نيكل

نيكل در تعداد زيادي از مواد فلزي بخصوص زيورالات طلائي با خلوص پايين طلا و بدليجات يافت مي شود. در بسياري از موادي كه روكش كروم دارند نيكل به مقدار كافي براي ايجاد واكنش وجود دارد. در ظروف استيل نيز نيكل وجود دارد اما پيوندهاي بسيار محكم آن با ساير فلزات، احتمال بروز واكنش اگزماي تماسي به استيل را در افراد حساس يه نيكل، بسيار كم مي كند. گوشواره هاي حاوي مواد نيكل دار هم مي توانند باعث ايجاد حساسيت پوستي گوش شوند كه يكي از مشكلات شايع در افرادي است كه به نيكل حساسيت دارند. به گفته دکتر مریم ملکی اين حالت مي تواند با سوزني كه براي سوراخ كردن گوش استفاده مي شود و يا خود گوشواره ها شروع شود. در افراد بايد از سوزن هايي استفاده شود كه حاوي نيكل نباشند و بعد از آن نيز حداقل به مدت 3 هفته باليستي از گوشوارهاي بدون نيكل استفاده شود. گيرهاي ساخته شده از نيكل در لباس ها از قبيل سگك ها، زيپ ها، دگمه ها و كليپس ها مي توانند ايجاد حساسيت كنند. كساني كه به نيكل حساسيت دارند بايد از گيره هاي پلاستيكي استفاده كنند.

تعريق موجب تشديد حساسيت به نيكل در افراد حساس به آن مي شود. در فضل تابستان 15-20 دقيقه پس از تماس با مواد حاوي نيكل، احساس خارش و سوزش در پوست ايجاد مي شود. پس از يكي دو روز، ضايعات پوستي هم ممكن است پديدار شوند. اما اگر تعرق نباشد شايد بتوان چندين ساعت از اين وسايل استفاده كرد بدون اينكه مشكلي پديد آيد .

حساسيت به لاستيک

مواد شيميايي موجود در لاستيك عامل ايجاد اين واكنش ها هستند. كساني كه به لاستيك حساسيت دارند بايد از مواد ديگري استفاده كنند. لاستيك مخصوصا لاتكس همچنين مي تواند باعث واكنش هاي حساسيتي فوري از قبيل سوزش، خارش و كهيردر محل تماس با لاستيك شود. بعضي مردم پس از تماس با لاستيك دچار خارش و ابريزش از چشم ها و بندرت تنگي نفس مي شوند. اين حالات بخصوص در افرادي كه دستكش هاي تنگ و چسبان لاستيكي (نظير دستكش هاي پزشكي) مي پوشند ايجاد مي شود. پوست دست در محل تماس با دستكش هاي لاستيكي ممكن است دچار حساسيت شود. در اين گونه مواقع بايستي از دستكش هاي ساخته شده از وينيل يا ساير مواد مصنوعي استفاده كرد. دستكش هاي فاقد پودر جاذب معمولا كمتر ايجاد حساسيت مي كنند.

وجود الياف نايلوني در لباس هاي زير نيز موجب ايجاد حساسيت هاي پوستي تماسي در محل لباس مي شود. در اين گونه موارد نيز بايستي از البسه فاقد مواد نايلوني استفاده شود.

بيشتر موارد اگزماي تماسي ناشي از كفش ها به دليل مواد تشكيل دهنده لاستيكي كه ساختار كفش هم مي توانند ايجاد مشكل كنند. حتي در كفش هاي چرمي هم ممكن است از چسب استفاده شده باشد. در اين موارد بايستي حتما ازكفش غيرلاستيكي استفاده شود.

حسايت به رنگ مو

بيشتر مردم مي توانند بدون هيچ مشكلي، موي خود را رنگ كنند. بااين حال، بعضي ها نسبت به پارافنيلن دي آمين (PPD) حساسيت دارند. اين ماده در رنگ موهاي دايمي كه با ساير مواد شيميايي (نظير پراكسيدها) مخلوط مي شوند، وجود دارد.

كساني كه به PPD حساسيت دارند هرگز نبايد از رنگ موي دايمي استفاده كنند. در حدود افراد حساس به PPD سبت به مواد موجود در رنگ ‍‍ هاي نيمه دائمي هم حساسند. قبل از استفاده از هرگونه رنگ مويي از توصيه هاي داخل جعبه آن براي انجام يك تست حساسيت پوستي پيروي كنيد. خيلي از كساني كه به PPD حساسند مي توانند رنگ هاي موقتي براي رنگ كردن موهايشان استفاده كننده اما تعداد اندكي از افراد به اين مواد حساسيت نشان مي دهند. گرچه رنگ هايPPD بندرت در لباس هاي استفاده مي شوند، ولي ساير رنگ هايي كه با PPD واكنش متقاطع نشان مي دهند، به فور براي رنگ كردن لباس ها به كار مي روند. در نتيجه بعضي از افراد حساس به PPD نمي توانند لباس هاي تيره بپوشند و ناچارا بايستي از رنگ هاي روشن لباس استفاده كنند. حدود 25 در صد افراد حساس بهPDD نسبت به بعضي مواد بي حس موضعي نظير بنزوكائين هم حساس هستند. در اين مواقع بايستي از تركيبات جايگزين استفاده شود.

حساسيت به فراورده های ارايشی بهداشتی

عطرها، لوسيون ها و مواد آرايشي مي توانند ايجاد واكنش هاي حساسيت تماسي بكنند. بعضي از مردم نسبت به مواد شيميايي معطر كه در فراورده هاي ارايشي بهداشتي استفاده مي شوند حساسند. برخي ديگر نيز به مواد شيميايي نگهدارنده كه به منظور جلوگيري از فساد اين گونه فراورده ها به كار مي روند حساسند. اين افراد بايد از فراورده هاي بدون عطر استفاده كنند. ولي حتي فراورده هاي بدون عطر هم هنوز داراي مواد معطري هستند كه به منظور پوشانيدن بوي ناخوشايند بعضي از مواد شيميايي به محصول اضافه شده اند. تعداد بسيار كمي فرآورده هاي واقعا بدون مواد نگهدارنده وجود دارند، ولي افراد ممكن است حتي نسبت به يك ماده شيميايي نگهدارنده حساس بوده و نسبت به ساير مواد مشابه حساس نباشند.

حساسيت به كرومات ها

كرومات ها معمولا ايجاد واكنش هاي حساسيت تماسي ناشي از تماس ناشي با سيمان، چرم، كبريت، رنگ ها و مواد ضد زنگ هستند. تماس با كروم در مشاغلي كه در ارتباط با اتومبيل، جوشكاري، ريخته گري، بتون ريزي، صنايع راه آهن و صنايع ترميمي ساختمان هستند شايع است.

از كرومات ها براي رنگ كردن چرم به منظور ساخت كفش و لباس استفاده مي شود. درماتيت ناشي از كفش ممكن است متعاقب پوشيدن كفش هايي كه چرم محتوي كرومات ساخته شده اند، پديدار شود. اين افراد بايد از كفش هايي استفاده كنند كه در رنگ آميزي چرم آن ها بجاي كرومات از مواد گياهي استفاده شده باشد. بعضي از كبريت ها، محتوي كرومات هستند. كبريت خاموش، دود ناشي از كبريت روشن شده و سر سوخته كبريت هم محتوي مقادير از كرومات ها هستند و مي توانند موجب بروز حساسيت شوند.

حساسيت به پيچك سمي و گياهان هم خانواده با آن

اين خانواده گياهي پيچك سمي و بلوط سمي مي باشد. اين گياهان علت بسياري از مواد اگزماي تماسي هستند. واكنش پديد آمده مشابه با ساير انواع اين گونه واكنش هاست. معمولا خطي از تاول هاي كوچك در محل تماس با گياهان بر روي پوست بيمار بوجود مي آيد. بيماران حساس به اين گياهان سمي معمولا نسبت به فرآورده هاي روغني اين گياهان نيز حساسند.

لطفا از عکسهای قبل وبعد بیماران در گالری عکس دیدن فرمایید.