آشنایی با ویروس ایدز و ساختار و عملکرد آن

شبکه اطلاع رسانی پزشک آن لاین [ پرتال اطلاع رساني ]آدرس وب سایت : www.pezeshkonline.ir

عفونت HIV یک عفونت ویروسی پویا است و باعث بیماری مزمن چندساله می شود. این ویروس به دلیل اختلال در عملکرد سیستم ایمنی، فرد را مستعد عفونت های مرگبار و بعضی از انواع سرطان می نماید و در نهایت به فوت بیمار منجر می شود.
AIDS (سندرم نقص ایمنی اکتسابی) از این کلمات اقتباس شده است :
Acquired چیزی که کسب می کنید در مقابل آن چه با آن متولد می شوید.
Immune مقاومت یا محافظت در مقابل بیماری
Deficiency فقدان قدرت محافظت کننده
Syndrome گروهی از نشانه ها در مقابل یک بیماری منفرد

عامل ایدز

عامل بیماری ایدز ویروس HIV (ویروس نقص ایمنی انسان) است که از کلمات زیر اقتباس شده است :
Humman انسان
Immunodeficiencyنقص ایمنی
Virus ویروس
ایدز سندرم عفونی است که به وسیله ی رتروویروس ایجاد می شود و شامل دو نوع (HIV1 و HIV2) است. این بیماری با طیف وسیعی از نشانه های بالینی مانند تب بدون علت، خستگی و ضعف عضلانی، کاهش وزن (بیشتر از 10 درصد وزن بدن)، اسهال مزمن طولانی، سرفه های طولانی، زخم هایی که بهبود نمی یابد و ... مشخص می شود. این سندرم با مختل کردن دفاع سلولی بدن را مستعد انواع بیماری های عفونی، عفونت های فرصت طلب، سرطان ها و ... می کند. در اوایل بروز اپیدمی ایدز تصور می شد که این بیماری مخصوص کشورهای غربی است، ولی با انتشار سریع آن در آفریقا و امریکای جنوبی و بالاخره آسیا مشخص شد که بیماری ایدز هیچ گونه نژاد، مرز، کشور، جنسیت و سنی را در امان نخواهد گذاشت.

ایدز یکی از اساسی ترین معضلات بهداشتی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، روحی، روانی و ... جوامع بشری است. این بیماری از سال 1981 تاکنون در داخل کشورها و فراسوی مرزها به سرعت روبه گسترش است.
اولین موج همه گیری این بیماری در امریکای شمالی و اروپای غربی، دومی در افریقا و امریکای جنوبی، سومی در خاور دور و اروپای شرقی و چهارمی از حدود سال 1995 در خاورمیانه و آسیای مرکزی ظاهر شده است.
در حال حاضر، روزانه 11 هزار نفر به افراد آلوده در دنیا اضافه می شود و سالیانه بین 3- 8/2 میلیون نفر بر اثر این بیماری می میرند و میلیون ها کودک یتیم و معصوم بر جای می ماند که احتمالاً 40- 30 درصد آنها مبتلا و آلوده هستند.

تخمین زده می شود که تا سال 2010 میلادی حدود 5/2 میلیون کودک در افریقای جنوبی به ویروس ایدز آلوده خواهند شد. در برخی از کشورهای افریقایی به دلیل ازدیاد بیماران مبتلا به ایدز نظام ارائه ی خدمات بهداشتی- درمانی در حال متلاشی شدن است.
به دلیل آگاهی مردم از راه های سرایت بیماری در اروپا و امریکا از آهنگ سرعت شیوع بیماری کاسته شده، اما متأسفانه بیش از 90 درصد از موارد آلودگی به کشورهای جهان سوم مربوط است.

ابعاد فاجعه وقتی روشن می شود که بدانیم 80- 70 درصد اعتبارات بهداشتی در تعدادی از کشورهای افریقایی صرف برنامه ی مبارزه با ایدز می شود و یا حدود 50 درصد از تخت های بیمارستانی این کشورها را بیماران مبتلا به ایدز اشغال کرده اند یا این که تعداد افراد آلوده ی هندوستانی در سال 1980، 20000 نفر و در سال 2000 به حدود 6 میلیون نفر رسیده است. پیش بینی می شود که در 5 سال آینده تعداد افراد آلوده به ویروس ایدز در آسیا به حدود 12- 10 میلیون نفر برسند.

تاریخچه

در سال 1979 گزارش های گوناگونی از افریقا، هائیتی و ایالت متحده مبنی بر عفونت های فرصت طلب و سرطان در افراد به ظاهر سالم ارائه شد. در پنجم ژوئن سال 1981، در نشریه ی گزارش هفتگی «ابتلا و مرگ و میر» مقاله ای به چاپ رسید که در آن پنج مورد عفونت ریه ناشی از پنوموسیتیس کارینی (نوعی عامل بیماری زا که در افراد با سیستم ایمنی سالم به هیچ وجه بیماری ایجاد نمی کند) در مردان هم جنس باز گزارش شده بود و طی مدت کوتاهی، موارد مشابهی در شهرهای نیویورک و سانفرانسیسکو نیز گزارش شد.

با یافتن مواردی از بیماری در میان دریافت کنندگان خون، فرآورده های خونی، مردان بالغ ساکن نواحی مرکز افریقا و نوزادان متولد شده از مادران مبتلا به ایدز و یا معتاد تزریقی، مشخص شد که عامل عفونی باعث بروز این سندرم می شود.
عامل بیماری در سال 1983 کشف و با گذشت زمان روند بیماری دستخوش تغییرات شده است.

آمار ایدز در ایران و جهان

آمار ایدز در جهان

در دسامبر 2007، سازمان بهداشت جهانی تعداد کودکان و نوجوانان آلوده به HIV/AIDS را 36- 30 میلیون نفر تخمین زد. موارد جدید آلودگی به HIV در سال 2007 ، 1/4- 8/1 میلیون نفر بود. در سال 2007 روزانه 11000 نفر آلوده شده اند که حدود 50 درصد آنها بین 24- 15 سال سن داشته اند.

آمار ایدز در ایران

موارد آلودگی به HIV/AIDS تا تاریخ 1/1/1387 ، 17270 نفر گزارش شد که 94 درصد در مردان و 6 درصد در زنان بوده است. شایع ترین گروه سنی ابتلا 34- 25 سال است. 1369 نفر در مرحله ی ایدز و 2532 نفر از مبتلایان به HIV/AIDS فوت کرده اند. بیشترین میزان آلودگی به HIV/AIDS در ایران در اثر اعتیاد تزریقی است که 1/68 درصد از راه انتقال را به خود اختصاص داده است.

ساختار و عملکرد ویروس

ویروس HIV حساس و ظریف، اما موذی است که درون سلول های سیستم ایمنی بدن رشد کرده و باعث کاهش دفاع بدن علیه بیماری می شود. دانستن ساختار و چرخه ی زندگی ویروس باعث درک بهترین روش کنترل عفونت می شود.
ایدز (سندرم نقص ایمنی اکتسابی) به وسیله ی HIV (ویروس نقص ایمنی انسان) به وجود می آید. نوع اول ویروس (HIV1) در سال 1983 در انستیتو پاستور پاریس از یک بیمار با سندرم لنفادنوپاتی جدا شد که به عنوان رتروویروس عامل ایدز نامیده شد. نوع دوم ویروس (HIV2) در سال 1986 از بیماران در افریقای غربی شناسایی شد. HIV1 شایع ترین عامل عفونت ناشی از ویروس ایدز در جهان به شمار می رود و چند زیرگونه با انتشار جغرافیایی متفاوت دارد.

منشاء ویروس کجاست ؟ فرضیه های متفاوتی وجود دارد، از جمله احتمالاً HIV1 و HIV2 چند سال قبل در افریقا با ویروس های نوع میمونی انتقال ژنتیکی گونه ای داشته اند. ویروس HIV1 و HIV2 شبیه ویروس نقص ایمنی میمون است که از میمون های وحشی افریقا جدا شده است. با وجود عفونت مزمن، این میمون ها حال عمومی خوبی دارند، اما تزریق ویروس های نقص ایمنی میمون به میمون های باغ وحش، باعث عفونتی شبیه ایدز می شود که مؤید تغییر عفونت زایی (ویرولانس) ویروس در انتقال داخل گونه ای است.