برگشت و یا عود كانسر پستان ممكن است " موضعی " ( در پستان یا محل حراحی پستان ) یا به صورت "عود دوردست" باشد .
درمان خانمهای با عود كانسر پستان "موضعی" به نوع درمان اولیه بستگی دارد . در خانمی كه جراحی پستان را با حفظ و ترمیم پستان انجام داده و كانسر عود كرده است ، عود را معمولا با جراحی كامل پستان درمان میكنند.
اگر در ابتدا درمان با جراحی كامل پستان بوده و عود در نزدیكی محل اسكار جراحی روی داده باشد ، معمولا درمان با اشعه درمانی پی گرفته می شود . در هر دو مورد فوق بعد از درمان جراحی یا اشعه درمانی بیمار باید هورمون درمانی یا شیمی درمانی شود . درهنگام عود معمولا باید از شیمی درمانی با داروهای غیر از دسته قبل استفاده کرد. زیرا عود دلیل بر مقاومت سلولهای توموری به رژیم شیمی درمانب اولیه می باشد.
خانمهای با متاستاز "دور دست "و در گیری بافتهایی مانند استخوان ، ریه ، مغز ، یا غیره را باید مانند بیمارانی كه ازابتدادرمرحله4 تشخیص داده شده اند درمان كرد .
1- با اجرای جراحی ،شیمی درمانی ،پرتودرمانی و هورمون درمانی احتمال عود کم می شود ولی از بین نمی رود. لذا بیماران باید تحت نظر باشند.(در پاراگراف های بعدی توضیح داده می شود )
2-انجام درمانهای فوق حتی شیمی درمانی احتمال کانسر پستان در پستان مقابل را از بین نمی برد. در حقیقت ریسک کانسر پستان سمت مقابل حتی بیشتر از افراد دیگر جامع است. لذا بیمار باید به طور مکرر تحت معاینه و ماموگرافی از پستان مقابل قرار گیرد.
ازهر3000 خانم در دوران بارداری یك نفرممكن است مبتلابه كانسرپستان شود.بین% 8/2 تا %3/7 موارد كانسر پستان در دوران بار داری یا در دوران شیر دهی به نوزاد بروز میكند.اشعه درمانی در دوران بارداری می تواند سبب بروز ناهنجاری در جنین شود و به این علت اجرا نمیشود.و چون نمیتوان اشعه درمانی كرد امكان لامپكتومی و حفظ پستان نیز نمی باشد .
ولی ثابت شده بیوپسی از پستان و حتی جراحی وسیع پستان و خارج كردن پستانModified radical mastectomy برای مادر و جنین بی خطر است.تا چندی پیش فكر می شد كه شیمی درمانی برای جنین خطر ساز است . ولی چندین مقاله و مطالعه اخیر نشان داده كه شیمی درمانی در دهه دوم و سوم بارداری(از ماه چهارم تا نهم ) ریسك و خطر ناهنجاری جنین ، مرگ جنین ، و جنین نارس ، و جنین كم وزن در هنگام زایمان را زیادتر از معمول نمی كند . به دلیل احتمال زیاد خطر برای جنین در سه ماهه اول بار داری شیمی درمانی دراین دوره تا كنون آزمایش نشده است.درصورت نیاز به شیمی درمانی بعد از زایمان بهتر است مادر از شیر دادن به نوزاد اجتناب کند ولی بغل کردن و پرستاری از نوزاد ممانعتی ندارد.
این مهم است كه شما یك بحث كاملا باز و روشن با پزشك تیم درمانی خود داشته باشید . از سئوال كردن نترسید . بعضی از سئوالات را در زیر مطرح میكنیم
چه گونه ای از كانسر پستان را دارم ؟
آیا كانسر من به غدد لمفاوی یا ارگانهای درونی من منتقل شده ؟
مرحله یا Stage كانسر من كدام است و پیش اگهی بیماری من در این مرحله از بیماری چگونه است ؟
كدام درمان برای من مناسب است؟ چه درمانی را شما پیشنهاد میكنیید؟ چرا ؟
من باید منتظر كدام یك از عوارض درمان باشم ؟
كدام یك از درمانهای ترمیمی را اگر مایل باشم میتوانم اجرا كنم ؟
آیا رژیم غذایی خاصی را باید پیروی كنم ؟
امكان عود بیماری من بعد از اجرای درمان پیشهادی چقدر است؟
آیا بعد از درمان ممكن است من یایسه بشوم ؟
باید قبل از ملاقات با پزشك سئوالات دیگر ی كه ممكن است برای شما پیش آید را یاداشت كنید مانند اینكه شما بخواهید بدانید چه زمانی شما میتوانید مشغول فعالیت شغلی شوید . یا اینكه شما بخواهید امكانات دیگر درمانی و یا روشهای درمانی درحال آزمایش كه می توانید وارد آنها شوید را بدانید . حضور یك فرد دیگر یا یك منشی میتواند به شما كمك زیادی بكند . جمع اوری تمامی مدارك ، گزارشات پزشكی ، پاتولوژی و رادیولوژی و اقدامات درمانی انجام شده بسیار در آینده جهت مشاوره ها و یا انتخاب درمانهای جدید مفید واقع خواهد شد .
بعد از كامل شدن دوره اول درمان ، بسیار مهم است كه تمام پیگیری های لازم را طبق برنامه انجام دهید. در طی این مدت پزشك شما سئوالاتی در مورد بعضی از علایم كرده ، معایناتی را انجام میدهد ، و یك سری آزمایش را برای كشف عود و عوارض درمان به عمل خواهد آ ورد . بیمار هیچگاه نباید علایم مشكوكی كه به فكرش میرسد را به طور ناصحیح ( شدید تر از واقع و یا كمتر از آن چیزی كه هست ) به پزشك انتفال دهد .
در ابتدا برنامه پیگیری را هر 3-4 ماه یکبار قرار میدهند . هر چه زمان بگذرد و بیماری برگشت نداشته باشد فواصل ویزیت طولانی تر میشود.بعد از 5 سال ، هر6 ماه یك بار ویزیت و پیگیری كافی است . مامو گرافی از پستان دیگر و پستانی كه تنها توده خارج شده (لامپكتومی ) نیاز است . خانمهایی كه تاموكسی فن مصرف میكنند معاینه سالیانه لگن لازم دارند زیرا امكان كانسر رحم در این خانمها مختصر افزایش میابد . ( انجمن سرطان آمریكا توصیه كرده تمامی خانمهای بالاتر از 18 سال سالیانه معاینه لگن شوند ، چه كانسر پستان داشته باشند یا كانسر پستان نداشته باشند ) .
و همینطور هر گونه خونریزی غیر طبیعی واژینال را باید سریعا به پزشك اطلاع دهند . هر چند خون ریزی زیاد و یا نامنظمی در خونریزی ماهیانه اكثرا علت غیر بد خیمی دارد ولی این علامت می تواند اولین علامت بدخیمی باشد به این علت باید سریعا اطلاع داده شود.
بررسی دستگاه گوارش و تخمدان نیز از اهداف معاینات دوره ای است. زیرا همزمانی کانسرهای این مناطق با کانسر پستان شایع است.
تستهای دیگر مانند آزمایش تومور ماركر ، كنترول تستها عملی كبدی ، اسكن استخوان ، و گرافی قفسه صدری وسی تی اسکن را قالبا توصیه نمی كنند مگر اینكه علامت بالینی پیدا شود و یا در معاینه نكته خاصی پیدا شود این تستها را از طرفی ممكن است برای پیگیری درمانهای تحقیقاتی به كار برند .
اگر معاینات و یا تستهای اولیه احتمال عود را مطرح كند توصیه میشود ، گرافی قفسه صدری ، سی تی اسكن ،اسكن استخوان و بیوپسی از محل مشكوك در صورت امكان به عمل آید . بر مبنای محل عود كانسر ، درمان ممكن است به صورت جراحی ، اشعه درمانی ، هورون درمانی ، یا شیمی درمانی توصیه شود.
از آنجایی که طبق مطالعات اخیر انجام گرافی های مکرر و سی تی اسکن و اسکن استخوان از معاینه دوره ای حذف شده است ، لذا ستون اصلی پیگری معاینه و گزارشات خود بیمار می باشد .