آلرژی به کفش چیست؟

شبکه اطلاع رسانی پزشک آن لاین [ پرتال اطلاع رساني ]آدرس وب سایت : www.pezeshkonline.ir

حتما شنیده اید پای انسان قلب دوم است. بسیاری از گذشتگان بر این باور بودند که نقاط خاصی از کف پا نمایانگر سلامت بخشهایی از بدن است و نیاز به مراقبت زیادی دارد تا در همه حال، انسان آرامش داشته باشد.
ورود بی مهار کفشهای خارجی با کیفیت پایین از جمله کفشهای چینی مشکلاتی را به دنبال داشته است که از شایعترین آنها بروز آلرژی است.
شایعترین آلرژنهای کفش، لاستیک، مواد شیمیایی و کرومات (درچرم)، نیکل موجود در سگک کفش و P-tertiary- butyl phenol formaldehyde resin (PTBPFR) محسوب می شود.
اگر چه بسیاری از ترکیبات مثل گیاهانی که جهت برنزه یا تیره کردن چرم استفاده می شوند، رنگها، کلوفونی، نگهدارنده های چرم و ترکیبات پلی اورتان می توانند بعنوان آلرژن محسوب شوند.

شکل تیپیک یک کفش بوسیله لایه خارجی، پاشنه خارجی و داخلی و شکل دهنده های غوزک و شست پا ایجاد می شود، که برای استحکام و شکل دادن به کفش لازم است. چسب هم از جمله مواد موجود در کفش می تواند باعث بروز حساسیت شود. لایه خارجی می تواند چرم، لاستیک یا مواد سنتتیک باشد.
چرم معمولا بوسیله کرومات تیره می شود ولی سایر تیره کننده ها شامل گیاهان، فرمالدئید و گلوتارآلدئید هستند. فرمالدئید باعث تیره شدن چرمهای سفید یا مقاوم به آب می شود و معمولا کمتر باعث بروز حساسیت می شوند. پس از تیره شدن چرم روغن زده می شود، سپس رنگ می خورد.
Biocide ها مثل 2-n-اکتیل- 4- ایزوتیازومین 3- یک معمولا به روغن اضافه می شود.
پلی اورتان، لاستیک و فومهای نئوپرن بخصوص در کفشهای اسپرت استفاده می شود. نئوپرن نوعی لاستیک سنتتیک است که رزینهای فنومیک بخصوص PTBPFR، تیواوره، کربومات و سایر افزودنیها به آن اضافه می شود.

تخت کفش (Sole) از ترکیبات مشابه و یا سایر فرمهای جامد لاستیک ساخته می شود. لایه داخلی تخته کفش نیز از همین ترکیبات ساخته می شود. تخته فیبری نوعی ماده فیبری است که غالبا از چوب یا چرم در یک ماده چسبی ایجاد می شود و ممکن است دارای بیوسیدها باشد.
ترکیبات متفاوتی می تواند باعث بروز واکنش آلرژیک شود مثل لاستیک، رزینهای فرمالدئید، بیوسیدها و روغن کاج. چسب اصلی معمولا آب شده ترکیبات اورتان، نئوپرن و لاستیک طبیعی است. چسب معمولا باعث بروز آلرژی نمی شود ولی سایر ترکیبات از جمله لاستیک یا PTBPFR آلرژن هستند.

شیوع:
شیوع آلرژی به کفش 11%-3 در بیماران ارجاع شده از تست Patch هستند.
در یک مطالعه وسیع در 55 بیمار واکنش آلرژی به شرح زیر بوده است:
- لاستیک 44% - کلوفونی 9% - کرومات 6/23% - PPD 6/3% - PTBPFR 20%

علائم بالینی:
تعریق باعث می شود آلرژنهای کفش مهاجرت کنند و بنابراین پترن درماتیت قابل تشخیص نیست. درماتیت می تواند بصورت patchy یا وسیعتر باشد و بر روی اگزمای قبلی سرشتی سوار شود ولی توزیع آن با توجه به حضور مواد آلرژن در لایه خارجی یا تخت کفش متفاوت است.
درماتیت لایه بالایی از ناحیه پشت شست پا شروع شده و به پشت پا و سایر انگشتان کشیده می شود. درماتیت ناشی از عوامل رنگ کننده (کرومات و گیاهان) و چسب غالبا همین فرم را دارد. ناحیه بین انگشتان کمتر درگیر می شود پاشنه پا ممکن است درگیر شود اما غالبا شیوع این درگیری کمتر از انگشتان پا است.
چسب و ترکیبات لاستیکی معمولا باعث بروز درماتیت منطقه ای محدود به پنجه پا است (toecap) آلرژی به نیکل ناشی از سگک کفش باعث بروز درماتیت لوکانیزه در پوست نزدیک آن می شود.

صندلهای هندی غالبا فرم خاصی از درماتیت را ایجاد می کند که اکثرا شدید بوده و بین انگشت پا و انگشتان کنار آن در سطح پشتی پا را درگیر می کند.
درگیری پاشنه پا و ناحیه تخت کفش به محدوده نقاط فشار پا ایجاد می شود. در کفشهای ورزشی چون کفش باید Fit پا باشد ممکن است تخت کفش تمام سطح پا یا ناحیه تخت کفش را درگیر کند و یا فقط جلوی پا را درگیر کند. افرادیکه درماتیت کفش دارند در سایر نقاط بدن بخصوص دست هم درگیر هستند. چکمه (Boot) ها فرم مشابهی از درماتیت کفش ایجاد می کند و حتی بر روی ساق پا هم گسترش پیدا می کند. نوعی درماتیت تماسی آلرژیک اگزماتو و یا پورپوریک در بیماران حساس به تیواوره و IPPD دیده می شود. آلرژی به جوراب ها و کوتاه و یا بلند یا اسپری خوشبو کننده و یا پودرهای ضد قارچ ایجاد می شود.

افرادیکه آلرژی به ترکیبات ذکر شده دارند بایستی مراقب پوشیدن کفشهای سنتتیک باشند.
بسیاری کارخانه ها کفش های خود را گرانتی نمی کنند که عاری از لاستیک یا مواد شیمیایی و PTBPFR باشند. بیماران حساس به این ترکیبات باید کفش تمام چرم بدون وجود مواد پلاستیکی تزریق شده در آن بپوشند. کفش های فاقد آلرژن توسط بعضی کارخانه ها تولید می شود ولی بسیار گران هستند.
در بعضی بیمارستانها در بخش ارتوپدی مشاور جهت انتخاب کفش مناسب دارند. افرادیکه به مواد رنگی کفش حاسیت دارند نیاز دارند که کفشهای حاوی رنگهای نابریک یا الیاف نایلون نپوشند. همچنین از پوشیدن جورابهای حاوی الیاف نایلون اجتناب کنند.

جواربهای قدیمی می تواند به عنوان مخزن از آلرژن عمل کند و باید تعویض شود.
افزایش بیش از حد تعریق در درماتیت ناشی از کفش شایع است و با درمان به کمک Jntophoresis تعریق بیش از حد و به دنبال آن درماتیت بهبود پیدا می کند سایر درمانها شامل پوشیدن جورابهای نخی یا جورابهای جاذب عرق هستند.

Patch test:
بسیاری از آلرژنهای کفش که شایعتر هستند در این تست یافت می شوند از جمله دی کرومات، لاستیک، PTBPFR کلوفونی و نیکل.
بعلاوه کفشهای مخصوص و انواع مختلف آن باید استفاده شده و آلرژنها بصورت جداگانه بررسی شود.
البته با انجام این تست 20-10% آلرژنها تشخیص داده می شود. بهتر است قطعات کفش که باعث بروز درماتیت می شود در ابعاد cm21 یا کمی بزرگتر بررسی شود. در صورتیکه تست + شود ولی هیچ قطع ای از کفش حاوی آلرژن نباشد، باید به آلرژنهای غیر کفشی از جمله اسپری های معطر یا داروهای ضد بو موجود در کفش شک کرد.