نقش تغذیه در افزایش هوش

شبکه اطلاع رسانی پزشک آن لاین [ پرتال اطلاع رساني ]آدرس وب سایت : www.pezeshkonline.ir

هوش و استعداد رابطه مستقیم با تغذیه فرد دارد. پس پيگيري رشد كودك در اين ميان اهميت خاصي خواهد داشت . در برخورد با والدين زياد شنيده مي شود كه فرزند من ضعيف است يا اينكه از قد و وزن كودك خود راضي نيستند . البته اين يك مطلب نسبي است و بايد در ابتدا به بررسي راهي بپردازيم كه بر اساس آن از شرايط رشد قدي و وزني كودك خود اطمينان حاصل كنيم . در اين رابطه قبلا دانشمندان به نتيجه خوبي دست يافته اند و آن بررسي و تحليل رشد كودك بر اساس شاخصهاي خاصي است كه بدان شاخص رشد يا نمودارهاي متروپوليتن مي گويند كه اين نمودارها براي هر كشوري بسته به شرايط رشدي كودكان آن كشور طراحي و تدوين شده است .

اهميت پيگيري و تحليل قد و وزن كودك در ايران توسط مراكز بهداشت و خانه هاي بهداشت روستائي و يا توسط متخصصين رشد و كارشناسان تغذيه پيگيري مي شود . روش كار نيز به اين صورت است كه در هر مرحله از مراجعه كودك قد و وزن او توسط افراد آموزش ديده تعيين و بر روي نمودار خاص خود نقطه گذاري مي شود و در صورتيكه نقاط شكل گرفته در مراجعات كودك سير منطقي داشته باشد والدين از رشد قدي و وزني كودك خود اطمينان حاصل مي كنند و در غيراين صورت مشكل پيگيري خواهد شد . در کودکان کم وزن به علت عدم تامین حد اقل نیازهای غذائي روزانه کودک ،اولین شاخص در کاهش وزن و کاهش رشد قد خودنمائی می کند خوب این بدان معنا است که سطح سلولی بدن به علت عدم دریافت مواد غذائی نتوانسته به رشد و تکثیر خود ادامه دهد . پس می توان گفت مغز نیز که یکی از اجزای بدن است به اندازه کافی رشد نکرده و نتوانسته به ظرفیتهای لازم خود دست یابد.

البته اگر در دوران رشد کودک خیلی زود به جبران خسارات وارده بپردازیم جای امید هست که بدن و اندامهای آن به ظرفیتهای لازم خود برسند و جبران کاستی ها نیز بشود . اما اگر سو ء تغذیه برای مدت طولانی ادامه داشته باشد کودک دچار یک سری رخدادهای ناخوشایند خواهد شده که مهم ترین آنها عقب ماندگی ذهنی کودک است و در ادامه ممکن است برون ده قلب نیز کاهش یافته و درنتیجه ریه ها نیز به خوبی نقش خود را در تامین اکسیژن سلولها تامین نکنند .

درجات کمتر خسارت ناشی از سو ء تغذیه در زمانی است که شاخصهای کاهش وزن و قد خیلی تغییر نمی کنند یا به عبارت دیگر شرایط فیزیکی کودک در حدی نیست که والدین و اطرافیان را به فکر تعقیب موضوع بیاندازد و کودک از یک سو ء تغذیه مضمن آرام رنج می برد . با دیگر کودکان هم سن خود مقایسه می شود و همان ظرفیتهای دیگران نیز از او انتظار می رود در صورتی که او قادر به انجام آن کارها و رسیدن به آن ظرفیتها نیست .

دراين شرايط کودک به علت یک سری مشکلات اعم کم خونی و یا کاهش مختصر بازده ریوی قادر به تحمل شرایط دیگر هم ردیفهای خود نيست . مطالب را آنگونه که باید نمی تواند تحلیل کند . در ضبط و یاد آوری موضوعات به اندازه دیگران نیست و همه این مشکلات روز به روز زیاد تر می شود چرا که بر مجهولات او افزوده شده بدون آنکه کسی وی را درک کند .
بخش زيادي از انرژي روزانه ما به مصرف سلولهاي مغذي مي رسد حال در صورت كاهش انرژي و كمبود آن، بدن نمي تواند همه نياز هاي مغز را فراهم كند و اين اندام مهم كه در سالهاي اوليه زندگي در حال شكل گيري است نمي تواند به ظرفيتهاي لازم خود برسد.
در بيشتر تحققات ارتباط تغذيه و هوش مشخص شده و آمارها حاكي از آن است كه در صورت نداشتن تغذيه متناسب كودك نمي تواند به سوالات پاسخ مناسبي بدهد .

شكل گيري سلولهاي مغذي اگر بر پايه و بنياد محكمي استوار باشد در نتيجه تحمل پذيرش ظرفيهاي بالا را نيز در خود دارد.
نياكان ما نيز به نقش تغذيه و هوش اعتقاد داشتند و بر همين اساس در دوران بارداري به مادر باردار سفارش مي كردند تا در خوردن غذا هاي خود دقت داشته باشد و مواد غذائي كه امروز مشخص شده سرشار از ويتامين ها واملاح است را به مادر توصيه مي كردند . مثلا خوردن كشمش و مويز و دانه ها و مغذها را به همراه ميو ها موثر مي دانستند . از جمله عواملي كه در افزايش هوش موثر هستند مي توان به ريز مغذي ها اشاره كرد كه مهمترين آنها را بايد آهن نام برد آهن در دوران رشد در ساخت بسياري از ويتامين ها و انجام واكنشنها و حتي به صورت كوآنزيم جهت فعاليتهاي سلولي نقش خود را بازي مي كند در صورت كمبود آهن ايجاد اختلال در تكامل و هماهنگي سيستم عصبي رخ خواهد داد . محققين معتقد هستند كودكاني كه فقر آهن در دوران رشد داشته اند در بزرگ سالي پرخاشگر و زود جوش خواهند بود . اسيد فوليك هم كه نقش تشكيل لوله هاي عصبي را به آن نسبت مي دهند از ديگر عوامل موثردر افزايش هوش مي باشد . از جمله ريز مغذي ها به ويتامين C بايد اشاره كرد كه در افزايش جذب آهن موثر است .

ويتامين دي و پروتئين هم از مواردي است كه در صورت كاهش آنها رشد مغزي خوبي در پي نخواهد بود .
از ديگر ريز مغذي ها به روي اشاره مي شود كه در صورت كاهش آن رشد مغزي با اخلال روبرو خواهد شد در مناطقي كه خاك آن مقدار روي لازم را ندارد مشاهده شده كه كودكان از ضريب هوشي بالائي برخوردار نيستند.
از منابع خوب روي مي توان به انواع سبزيجات بخصوص سبزيجات ريشه اي ،پياز ، غذاهاي دريائي بخصوص ماهي هاي آبهاي شور اشاره كرد.

از منابع خوب آهن نيز به انواع غذاهاي گوشتي ، تخم مرغ، حبوبات ، خشك بار ، ميوه هاي خشك مثل انجير و هلو ، سبزيجات برگ سبز ، اسفناج و مغزها اشاره كرد . در صورتي كه مواد غذائي گوشتي را در كنار ويتامي C مصرف كنيم امكان افزايش جذب آهن را فراهم كرده ايم .
از منابع خوب اسيد فوليك هم بايد به منابع گوشتي ، سبزيجات و مغزها اشاره نمود در جگر هم مي توان به مقدار كافي همه منابع مورد نياز را يافت .